گروه امورزیربنایی-معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا درباره معاهده هیرمند گفت: در جلسه اخیر یک برنامه عملیاتی شش ماهه تدوین شد و قرار شد در سمت افغانستان ابزاری نصب شود که آب خروجی اندازه‌گیری شود و به این شکل مشکل قابل حل خواهد بود.
به گزارش جهان اقتصاد، قاسم تقی‌زاده خامسی در نشست خبری در جمع خبرنگاران با بیان اینکه ۶۱ درصد کشور ما خشک یا نیمه‌خشک است، اظهار داشت: این اقلیم همیشه با خشکسالی‌های طولانی و ترسالی ناگهانی همراه بوده است. طی دو سال اخیر در سال ۹۷ خشک‌ترین سال در ۵۰ سال گذشته و سال جاری ترترین سال طی نیم قرن گذشته بوده است.
وی افزود: ما دچار تغییر اقلیم شده‌ایم که نه بابت سال‌های کم‌آب ناامید شویم و نه به خاطر سال پرآب دچار هیجان شویم. باید به سمتی برویم که از آب قابل برنامه‌ریزی استفاده کنیم و توافق کنیم که اگر ترسالی بود آب را نگه داریم. اینکه هیجان‌زده شویم، از موضوع تنش آبی کم نمی‌کند.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا تصریح کرد: در موضوع تنش آبی تامین و توزیع آب دو موضوع متفاوت است. امسال از نظر تامین آب وضعیت بهتری داشتیم اما از نظر آب‌رسانی مشکل همچنان پا برجاست که امیدواریم با اعتبارات تخصیصی جبران شود.
وی با تاکید بر اینکه موضوع صرفه‌جویی همیشه باید در سرزمین خشک و نیمه‌خشک مد نظر قرار داده شود، گفت: آب شرب فقط ۷ درصد آب مصرفی کشور است. ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که باید در این بخش صرفه‌جویی صورت گیرد. اکنون با هماهنگی وزارت کشور، محیط زیست و وزارت نیرو می‌توانیم الگوی کشت را حل کنیم. نباید در منطقه‌ای که آب شرب به سختی تامین می‌شود، کشت برنج داشته باشیم. کشت برنج مختص استان‌های گیلان و مازندران است و یا نباید میوه‌جاتی مثل هندوانه که آب‌بری بالایی دارند در مناطق خشک اجازه کشت داشته باشند.
خامسی با بیان اینکه در حال حاضر مخازن آبی کشور ۱۳۰ میلیارد مترمکعب کسری دارند که با یک سال بارندگی تامین نخواهد شد، افزود: ما ۱۰ سال خشکسالی داشتیم در عین حال مخازن سدهای ما محدود است. با بارندگی‌های امسال ۷۶ میلیارد مترمکعب ورودی داشتیم که نتوانستیم آنها را نگه داریم. بخشی از این آبها وارد تالاب‌ها شده و بخشی نیز به دریا رفت زیرا مخازن سدها فقط امکان نگه‌داشت ۵۰ میلیارد متر مکعب را داشتند. بخشی از حجم مخازن نیز باید بابت سیلاب‌های ناگهانی خالی نگه داشته شوند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر کشور در وضعیتی است که ۸۲ درصد مخازن سدها پر است، افزود: یکی از مشکلات این است که نمیتوانیم وضعیت آب و هوا را دقیق پیش‌بینی کنیم. آب و هوا به مدت ۱۰ روز قبل قابل پیش‌بینی است که ۴۸ ساعت آن قابل اتکا است.
وی افزود: بسیاری انتظار دارند با توجه به پرشدگی مخازن، آب در اختیارشان قرار گیرد اما افقی از سال آینده نداریم و مجبوریم بابت سیلاب‌ها و هم اینکه به عدد قابل اتکا برای تامین آب برسیم، آب را صرفه‌جویی کنیم که بدون اتکا به مردم در شهر و روستا نمیتوانیم کاری کنیم. مجبوریم از آب خوب حفاظت کنیم تا بتوانیم به پیش‌بینی قابل اتکا برسیم.
وی با اشاره به اقدامات صورت گرفته در سال‌های قبل و بعد انقلاب در حوزه آب و فاضلاب تصریح کرد: قبل از انقلاب در روستاها ۱۲ درصد آب پایدار داشتیم که این رقم در حال حاضر به ۷۵ درصد رسیده است. ابتدای انقلاب حدود ۲۷ تصفیه‌خانه وجود داشت که اکنون به ۱۴۲ تصفیه‌خانه رسیده است. تصفیه‌خانه فاضلاب نیز قبل از انقلاب فقط چهار تصفیه‌خانه بود که اکنون به رقم ۲۲۱ رسیده است.
معاون وزیر نیرو خاطرنشان کرد: در این دولت شش میلیون نفر در روستاها به آب قابل اطمینان دسترسی پیدا کرده‌اند که یک میلیون و ۲۰۰ هزار نیز در سال جاری اضافه می‌شوند. برنامه این است که تا پایان دولت دوازدهم هفته‌ای ۳۲ روستا از آب پایدار برخوردار شوند.
وی با اشاره به اینکه سالانه هفت میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب آب در شهر و روستا مصرف می‌شود، افزود: از این رقم ۴٫۵ میلیارد متر مکعب پساب است که تا به امروز ۱٫۲ میلیارد متر مکعب بناست که به صنعت واگذار شود و بخشی نیز جهت تغذیه استان‌ها و کشاورزی ارسال شود. در برنامه ششم قرار است که این رقم ۱٫۲ میلیارد متر مکعب پساب تولیدی به ۲٫۲ میلیارد متر مکعب برسد و ترجیح ما این است که بخش خصوصی در این بخش وارد شود.
وی در ادامه با اشاره به بحث چاه‌های مجاز و غیرمجاز تصریح کرد: در حال حاضر ۸۰۸ هزار حلقه چاه در کشور موجود است که از این تعداد ۳۲۰ هزار حلقه غیرمجاز است. کل برداشت آب به صورت مجاز ۴۹ میلیارد متر مکعب است و ۳/۷ میلیارد متر مکعب نیز غیرمجاز برداشت می‌شود. ضمن اینکه در حوزه چاه‌های مجاز نیز بیشتر از پروانه آب برداشت می‌شود.
خامسی با بیان اینکه آبخوان‌های زیرزمینی در خطر هستند، افزود: باید در این زمینه برنامه‌ریزی صورت بگیرد. یکی از برنامه‌ها این است که اضافه برداشت از چاه‌ها و همچنین چاه‌های غیرمجاز تعیین‌تکلیف شوند. از ۳۲۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز ۲۲۰ هزار حلقه از زیر ۲۰ متر آب برداشت می‌کنند که قابل توجه نیست. ما باید تکلیف ۹۷ هزار چاه غیرمجاز را روشن کنیم که برداشت بالایی دارند.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه باید بازار آب را راه‌اندازی کنیم و مسائل حل و فصل شود تصریح کرد: البته چاه‌های آب با معیشت مردم سروکار دارند برخورد چکشی و پلیسی جواب نمی‌دهد در شرایط کنونی اقتصاد نباید کاری کنیم که مردم به تنگنا بیافتند در حال حاضر ۲۲۰ هزار حلقه چاه از زیر ۲۰ متر آب برداشت می‌کنند در واقع از آب زیرزمینی استفاده نمی‌کنند در کل باید به نحوی برنامه‌ریزی کنیم که از آب سطحی استفاده کنند.
وی در ادامه با بیان اینکه نصف چاه‌های غیرمجاز در استان‌های گیلان و مازندران و آذربایجان غربی هستند نسبت به خودروسازی در استان‌های کم‌آبی مثل خراسان رضوی انتقاد کرد و افزود: این استان برای آب شرب مشکل دارد ما برای سه استان خراسان رضوی، شمالی و جنوبی باید از دریای عمان آب منتقل کنیم که ۷۰۰ میلیون متر مکعب پیشنهاد شده است و باید ۱۰۰ هزار میلیارد تومان هزینه شود در صورتی که در این سه استان ۱۱ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌شود اگر فقط ۱۰ درصد صرفه‌جویی صورت گیرد این میزان به ۱٫۱ میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
وی درباره افزایش ظرفیت مخازن تصریح کرد: در حال حاضر ۵۰ میلیارد متر مکعب از مخازن سدها قابل استفاده است و ۱۰۰ سد نیز در دست مطالعه و احداث است چنانچه ظرفیت سدها بالا برود سیلاب‌های قابل پیش بینی امکان مدیریت خواهند داشت.
وی درباره انتقال آب از خزر و دریای عمان اظهار داشت: طی سال‌های اخیر این موضوع مطرح شده که اگر طرح قابل توجیهی ارائه شود آب انتقالی برای صنعت مورد استفاده قرار گیرد بدون اینکه وزارت نیرو تضمینی برای خرید داشته باشند ضمن اینکه مباحث زیست محیطی نیز در این خصوص لحاظ خواهد شد.
وی با بیان اینکه در زمینه انتقال آب از دریا مباحث زیست محیطی درنظر گرفته می‌شود تصریح کرد: بحث انتقال آب از خزر به سمنان هنوز به نتیجه نهایی نرسیده به علاوه اینکه آب شیرین‌کن‌ها وارداتی هستند و بهای تمام شده انتقال آب را بسیار بالا می‌برند. برای انتقال از خزر و عمان جهت استفاده از صنعت اقتصادی است اما برای کشاورزی و شرب هنوز نهایی نشده است.
وی درباره اختصاص بودجه جهت لایروبی نیز گفت: ما هر سال درخواست اعتبار می‌کنیم اما میزان تخصیص کافی نیست و ۱۲ درصد از اعتبارات تخصیص یافته است در خسارت سیل عدد قابل توجهی پیشنهاد کردیم که تخصیص نیافته است.
وی با اشاره به نقش لایروبی در کنترل سیلاب اظهار داشت: لایروبی در همه جا تاثیرگذار نیست هیچ جای دنیا سدها لایروبی نمی‌شوند اما در هر حال ما برای کارون به صورت اختصاصی برنامه لایروبی در نظر گرفته‌ایم و در مورد اروند نیز با دولت عراق در حال مذاکره هستیم.
