ضرورت بازنگری در سیاست های ارزی دولت براساس آخرین آمار، بانک مرکزی از ۲۱ فروردین ماه امسال در مجموع معادل ۳۱۲ میلیون دلار ارز بابت سفرهای خارجی هموطنان پرداخت کرده است. پس از آنکه دولت از شامگاه ۲۰ فروردین تصمیم گرفت سیاست ارزی خود را تغییر دهد، تامین ارز مسافرتی نیز در بسته سیاست ارزی جای گرفت. تا پیش از اجرای این طرح بویژه در ماه های پایان سال گذشته و فروردین سال جاری، بسیاری از شهروندان به بهانه تهیه ارز مسافرتی در مقابل صرافی ها صف می کشیدند و حتی وضع مقررات سختگیرانه نظیر ارایه گذرنامه ممهور به ویزا، پرداخت عوارض خروج و بلیت مسافرتی نیز نتوانست حتی اندکی از تب و تاب سفرهای خارجی را کم کند. در روش جدید، بانک های ملی، ملت، تجارت، سامان و پارسیان در تامین ارز مسافرتی و زیارتی همکاری دارند و ارز مورد نیاز در شعب بانکی مستقر در مبادی خروجی کشور تحویل مسافران می شود. براساس دستورالعمل بانک مرکزی تامین و پرداخت ارز مسافرتی به صورت اسکناس برای مسافران هوایی به مقصد کشورهای ارمنستان، جمهوری آذربایجان، بلاروس، استونی، لتونی، لیتوانی، گرجستان، قزاقستان، قرقیزستان، مولداوی، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان، اوکراین، ازبکستان، ترکیه، افغانستان، بحرین، قطر، کویت، پاکستان، عمان، امارات متحده عربی و قبرس به مبلغ ۵۰۰ یورو یا معادل آن به سایر ارزهاست؛ سقف این نوع ارز برای سایر کشورها بجز عراق به مبلغ هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزهاست و ارز مورد نیاز زائران عتبات عالیات به دینار و به میزان ۲۵۰ هزار دینار عراقی تعیین شده است. کارشناسان بر این باورند که در شرایط ارزی کنونی، اختصاص ارز مسافرتی با نرخی پایین‌تر از نرخ واقعی به گردشگران خروجی منطقی نیست و باعث فشار بیشتر به منابع ارزی دولتی شده است. از سوی دیگر، آنها معتقدند در شرایطی که خرید و فروش ارز با نرخی به جز نرخ رسمی، قاچاق محسوب می‌شود و هر مسافر خروجی تنها یک بار در سال می‌تواند از ارز مسافرتی استفاده کند، مسافرانی که به هر دلیلی قصد دارند چند بار در سال به سفرهای خارجی بروند، نمی‌توانند با شیوه‌های قانونی ارز مورد نیاز خود را تامین کنند. این موضوع یعنی با اعمال سیاست ارزی اینچنینی، از سویی به سفرهای خارجی یارانه ارزی داده می‌شود و از سوی دیگر،‌ مسافران خروجی به بازارهای زیرزمینی سوق داده می‌شوند. **سود ایرلاین‌ها از شایعه‌سازی در فضای مجازی در این مدت تخصیص ارز مسافرتی محل بحث کارشناسان و فعالان اقتصادی بوده است و همگان از اینکه منابع ارزی کشور صرف گردشگری های غیرضرور می شود، تاکید دارند. زیرا تخصیص ارز ارزان سبب شده تا آژانس های مسافرتی برای استفاده از آن دست به ترفندهای جدیدی چون جابجایی صوری مسافر و استفاده از سهمیه ارزی وی بویژه در مقاصدی که نیازی به اخذ روادید ندارد، شوند و حتی برخی از هموطنان سفر خارجی را بر گردشگری داخلی ترجیح دهند. موج سواری آژانس‌های گردشگری روی موضوع ارز مسافرتی در روزهای گذشته منجر به افزایش میل سفر شده است و برخی در صدد هستند با استفاده از این شرایط به سفر خارجی بروند. طی روزهای گذشته با دستاویز قرار داده شدن موضوع ارز مسافرتی بسیاری از آژانس‌ها در حال تبلیغ تورهای خارجی خود هستند و مسافران را تشویق می‌کنند که پیش از قطع ناگهانی پرداخت ارز مسافرتی نسبت به سفر خارجی خود اقدام کنند. **پرداخت ارز مسافرتی در حال تصمیم‎گیری مدیرکل سیاست‌ها و مقررات ارزی بانک مرکزی این موضوع را که دولت می خواهد پرداخت ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی را متوقف کند، تکذیب کرد. مهدی کسرایی پور گفت: موضوع ارز مسافرتی در حال بررسی است و به ستاد اقتصادی دولت ، منعکس شد و در آن جا در این باره تصمیم گیری خواهد شد. **وزیر اقتصاد: با آژانس‌های سوءاستفاده کننده از ارز مسافرتی برخورد می‌شود وزیر اقتصاد از برخورد با آژانس‌های مسافرتی که از ارز مسافرتی سواستفاده می‌کنند خبر داد. مسعود کرباسیان با اشاره به لحاظ کردن مالیات روی سودهای حاصله از شرایط ارزی گفت: موسسات و آژانس‌های مسافرتی هم به دقت رصد می‌شوند و با برخی از آنها که از موضوع پرداخت ارز مسافری برای سفر به کشورهای بدونِ نیاز به روادید، سوء استفاده کرده‌اند، برخورد خواهد شد. کسانی هم از وضعیت ارز مسافری سوء استفاده کرده‌اند و با برخی اقدامات‌شان سودهایی بدست آورده اند، باید مالیات سود اتفاقی را پرداخت کنند. **۵ هزار میلیارد تومان یارانه سفر خارجی دنیای اقتصاد در گزارشی اعلام کرده که طی دوره‌ای که سیاست تخصیص ارز مسافرتی به نرخ دولتی در پیش گرفته شده، مسافران خارجی قریب به ۵ هزار میلیارد تومان یارانه گرفته‌اند. همچنین برخی محاسبات نشان می‌دهد با توجه به شکاف قابل ملاحظه قیمت رسمی ارز و قیمت غیررسمی، هزینه سفر به بعضی از مقاصد با برگشت بخشی از ارز خریداری‌شده با قیمت دولتی و فروش آن در بازار آزاد یا سربه‌سر خواهد بود یا بسیار ارزان‌قیمت. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند برای جلوگیری از هدررفت بیشتر منابع، ارز مسافری با نرخ بازار دوم تخصیص یابد. **محاسبه کل یارانه تخصیص‌یافته اما به‌منظور برآوردی از مجموع کل ارز مسافرتی تخصیص داده شده در چندماه اخیر، فرض می‌شود که رشد تعداد گردشگران خروجی در ۴ماه نخست سال‌جاری نسبت به ۴ماه نخست سال ۹۶، به‌میزان رشد تعداد گردشگران خروجی در ۴ماه نخست سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵ بوده است. بنابراین و با توجه به اینکه سیاست تخصیص ارز مسافرتی از تاریخ ۲۲ فروردین نیز ابلاغ شد به‌طور تخمینی می‌توان تعداد گردشگران خروجی از کشور که تا پایان تیرماه ارز مسافرتی دریافت خواهند کرد را ۲ میلیون و ۴۷۵هزار نفر دانست. مطابق این سیاست، ارز مسافرتی برای یک بار سفر در سال به میزان ۱۰۰۰ یورو پرداخت می‌شود و این رقم برای مسافرانی که به کشورهای هم‌مرز و کشورهای مشترک‌المنافع به غیر از عراق سفر می‌کنند ۵۰۰یورو است. بنابراین و با توجه به توزیع سفرهای خروجی ایران میان کشورهای جهان و لحاظ کردن میزان ارز مسافرتی دریافتی به تناسب مقصد، می‌توان گفت به‌طور میانگین هر نفر حدود ۵۵۰ یورو ارز مسافرتی دریافت کرده است. به این ترتیب اگر حتی ۱۰ درصد از این تعداد را گردشگرانی در نظر بگیریم که بیش از یک سفر در سال داشته‌‌اند و تنها برای بار نخست ارز دریافت کرده‌اند، مجموعا و تا پایان تیر دولت رقم هنگفت یک میلیارد و ۲۲۵ میلیون یورو را از منابع ارزی خود برای تامین ارز مسافران خارجی اختصاص داده است. در این میان، با توجه به اختلاف ۴ هزار تومانی یورو در بازار آزاد و نرخ دولتی آن، می‌توان چنین ادعا کرد که دولت در ۴ماه نخست امسال و در اوج شرایط نابسامان اقتصادی و ارزی، ۴ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان از بودجه خود را به پرداخت یارانه‌ای برای سفر به کشورهای خارجی اختصاص داده است. اما با وجود تمام نقدهایی که به تخصیص ارز مسافرتی وارد است این روزها ضرورت بازنگری در این امر موضوعی است که به نظر می رسد مورد توافق دولت، مجلس، فعالان اقتصادی و حتی فعالان ارزی باشد و انتظار می رود در شرایط جدید اقتصادی، صیانت از منابع ارزی کشور بیش از این مورد اهتمام قرار گیرد.