بهای نفت در روزهای اخیر به سیر صعودی خود ادامه داد و داده‌های موجود نشان از آن دارد که جو مثبتی بر بازار حاکم است، همین امر باعث شده است اغلب تحلیلگران و مؤسسات مشاوره انرژی، پیش‌بینی‌های خود برای قیمت نفت در سال ۲۰۱۸ را افزایش دهند، در حالی که چند ماه گذشته نیز برخی از تحلیلگران و بانک های سرمایه گذاری سطح مورد انتظار قیمت های نفت را کاهش دادند، زیرا توافق کاهش تولید سازمان کشوهای صادرکننده نفت (اوپک)، مازاد عرضه نفت در بازارها را کمتر از آنچه انتظار می رفت، از بین برد و افزایش تولید نفت شیل آمریکا نیز جلوی بالا رفتن قیمت های نفت را گرفته بودف این موضوع در حالی است که قیمت نفت در بازارهای جهانی به دنبال توقف فعالیت میدان الفیل لیبی در پی اعتراض ها و تایید بازگشت توازن به بازار از سوی اعضای اوپک، هفته گذشته افزایش یافت اما در پی آن، اعلام رشد سطح ذخایر نفت آمریکا و افزایش ارزش دلار سبب شد که قیمت این کالا اواخر هفته کاهش یابد.
از عوامل روند صعودی بهای نفت می توان به رشد اقتصادی سالم، محدودیت تولید کشورهای عضو اوپک و روسیه و نیز افزایش تقاضای نفت به وجود آمده اشاره کرد، به همین منظور قیمت نفت خام برنت برای مبادلات آتی در روز سه‌شنبه نیز در مرز ۷۰ دلار به ازای هر بشکه مبادله شد که بالاترین سطح قیمت آن از سال ۲۰۱۴ به حساب می‌آید.
آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین گزارش خود اعلام کرد بازار نفت جهانی به پیشرفت ادامه می‌دهد اما تداوم رشد تولید کشورهای غیراوپک احتمالا مانعی برای دستیابی به قیمت‌های بالاتر در سال ۲۰۱۸ خواهد بود.
در ماه های اخیر نوسان های قیمت نفت در بازار جهانی نوسان‌هایی کنترل شده و محدود بود. سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) بر این باور است که بازار به تعادل رسیده است و این تعادل نسبی در سال ۲۰۱۸ میلادی هم ادامه دارد. به این معنا که میزان تقاضا با میزان عرضه در تناسب است. به همین دلیل نمی‌توانیم انتظار شوک های بزرگ قیمتی را داشته باشیم مگر اینکه تنشی ژئوپولتیکی در بازار ایجاد شود. تنشی مانند جنگ در خاورمیانه یا درگیری های منطقه‌ای در کشورهایی که دارای ذخایر نفتی هستند.
از طرف دیگر امریکا سرمایه‌گذاری زیادی در افزایش حجم تولید خود کرده است و انتظار می‌رود این تولید مازاد از انتهای سال ۲۰۱۸ میلادی وارد بازار شود. اوپک انتظار دارد نتیجه افزایش حجم تولید نفت امریکا روی بازار مصرف و قیمت این محصول در سال ۲۰۱۹ میلادی نمایان شود.
محمد علی خطیبی نماینده سابق ایران در سازمان اوپک در خصوص پیش بینی وضعیت و قیمت نفت برای سال آینده به «جهان اقتصاد» گفت: اگر همین شرایط موجود که در آن قرار داریم و همین وضعیت فعلی ادامه دار باشد و همچنین تصمیم اوپک مبنی بر عدم افزایش تولید برای سال آینده، در حالی که غیر اوپک برنامه وسیعی برای افزایش تولید دارند، به ویژه آمریکا برنامه افزایش تولید قابل توجهی در سال آینده در حدود ۶۰۰تا ۷۰۰هزار بشکه به طور متوسط سالیانه افزایش تولید دارد.
نماینده سابق ایران در سازمان اوپک در ادامه افزود: ممکن است در مقاطعی به علت تعمیرات این میزان تولید آمریکا کمی کاهش پیدا کند، ولی متوسط سالیانه همین میزان است، خوشبختانه اوپک هم برنامه ای برای افزایش تولید ندارد و اعلام کرده همین برنامه را تا پایان سال ۲۰۱۸میلادی نیز ادامه خواهد داد، با این شرایط اگر چیزی تغییر نکند قیمت ها در همین حد بین ۶۵تا ۷۰ممکن است نوسان داشته باشد، بنابراین خیلی نباید نگران کاهش قیمت ها بود چرا که اوپک در خصوص مدیریت عرضه جدی است و روسیه همکاری خوبی در خصوص توافق اوپک دارد.
خطیبی با اشاره به قیمت نفت در سال آینده اظهار داشت: اگر روال کیفیت اجرای توافق به همین صورت بماند و اجرای توافق به همین صورت ادامه داشته باشد، می توانیم روی ثبات قیمت ها امیدوار باشیم و حدود قیمت ۶۵تا۷۰دلار برای نفت با ادامه این وضعیت قابل پیش بینی است.
وی در ادامه افزود در خصوص بازار نفت داخل کشور نیز نفت خام ایران معمولا مقداری با قیمت های بین المللی مانند برنت فاصله دارد، به بیان دیگر، قیمت نفت خام ایران از شاخص برنت تقریبا ۳دلاری فاصله دارد، طبیعتا قیمت برنت هر چیزی که باشد چون معیار و قیمت عمده بورس بهای برنت است، قیمت نفت خام ایران ۳دلار کمتراز بهای نفت برنت است.
نماینده سابق ایران در سازمان اوپک بیان داشت: صادرات نفت می تواند با استمرار همین شرایط ادامه پیدا کند اما بر طبق اطلاعاتی که داریم، می دانیم روی مشتری های ما فشار است و فشارهای زیادی می آورند که مشتری های ایران خرید خودر ا کاهش دهند که باید تعامل بیشری داشته باشیم و خودمان اشتباهی نکنیم که مشتری ها از دست بروند یا میزان خرید خود را کاهش دهند، تا ما بازار خود را داشته باشیم، به هر حال بازار نفت با مشکلاتی روبه رو است، البته اگر می توانستیم به جای نفت خام فرآورده های نفتی به فروش برسانیم، آسیب پذیری خیلی کمتر میشد، ولی خب صادرات فرآوده ما خیلی کم است، فروش نفت خام منتهی می شود به همان مازوت که ارزش آن از نفت خام نیز کمتر است.
خطیبی با بیان اینکه اگر می توانستیم با قراردادهای پالایشی با چند پالایشگاه بین المللی نفت خام را پالایش کرده و فرآورده نفتی می فروختیم، عنوان داشت: چرا که در فروش فرآورده آسیب پذیری خیلی کمتر است، نفت خام در هر کجای دنیا با یک آزمایش ساده قابل تشخیص است که مربوط به کدام کشور است، ولی فرآورده اینطور نیست، مثلا در مورد بنزین مشخص نیست از چه نفت خامی تولید شده است. در مورد احداث پالایشگاه های داخلی قصور داشتیم، حداقل باید سالی یک پالایشگاه احداث کرده و به بهره برداری می رساندیم و سعی می کردیم خام فروشی تبدیل به فرآورده فروشی شود، یا با احداث واحدهای پایین دست پتروشیمی از ارزش افزوده استفاده می کردیم که این موارد عملیاتی نشده است.
وی اذعان داشت: بنابراین متاسفانه ما هنوز درگیر خام فروشی هستیم و طبیعتا خام فروشی هم آسیب پذیری را بیشتر می کند و دشمن هم همین نقطه ضعف را می داند و هر موقع بخواهد فشاری بیاورد از همین نقطه ضعف استفاده می کند، ولی اگر می توانستیم با احداث پالایشگاه یا حتی اجاره پالایشگاه در خارج از کشور حتی قراردادهای پالایشی و نفت خام تبدیل به فرآورده شده را به فروش رسانیم، قطعا هم از آسیب پذیری کاسته و هم از ارزش افزوده آن بهره می بردیم ولی متاسفانه تفکر اشتباهی که هنوزم هست و تصور می شود پالایشگاه سازی صرفه اقتصادی ندارد.
