یک کارشناس مسایل پولی و بانکی با تاکید براینکه مهمترین کاربرد حذف صفر از پول، حفظ ارزش پول ملی است، اظهارداشت: از این رو حذف صفر، از پول ملی باید همراه دیگر اقدامات انقباضی درعرصه سیاستهای پولی و انضباط مالی دولتها باشد تا در کنار کنترل تورم، حذف صفرهای اسکناس، کارکرد خود را داشته باشد.
پیمان طوبایی در گفتگو با خبرنگار جهان اقتصاد با اشاره به اینکه اگر به این موارد توجه نشود، خداحافظی صفرها به زودی اثر روانی خود را از دست داده و صفرها قدرتمندتر از گذشته بازمیگردند، گفت: در برخی از کشورها از جمله ارژانتین، انگولا، کنگو، به رغم انجام این امر، بحرانهای اقتصادی از جمله تورم همچنان باقیست.
وی ادامهداد: حذف صفر از پول ملی کشورها نخستین بار پس از پایان جنگ جهانی دوم و تورم تازنده المانغربی تجربه شد که چاپ مارک جدید را به دنبال داشت.پس از ان به ویژه از دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی به این سو،این عمل بارها و بارها در کشورهای مختلف که اکثرا کشورهای در حال توسعه بودند به اجرا درامد.
این کارشناس مسایل پولی و بانکی افزود: کشورهایی که اقتصاد انها از تورم بالا رنج میبرد و ارزش پول ملی انها در سراشیبی سقوط قرار گرفته بود، برای سادهتر شدن مبادلات اقتصادی و بازرگانی و همچنین کاهش هزینه چاپ اسکناس اقدام به حذف صفر یا صفرهایی از اسکناسها کردند. درواقع حذف صفر از اسکناس هیچگونه تاثیری بر شاخصهای اقتصادی ندارد و بیشتر اثر روانی بر جامعه میگذارد.
وی با بیان اینکه، دادههای بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول حاکی از ان است که دستکم ۵۰ کشور جهان تاکنون اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کردهاند که در برخی از این کشورها برای تکمیل چرخه روانی نسبت به تغییر نام واحد پول نیز اقدام شده است، تصریحکرد: برزیل در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی به یکی از سنگینترین تورمهای ان زمان دچار شد. به گونهای که پول ملی این کشور ماهانه ۳۰ تا ۴۰ درصد ارزش خود را از دست میداد. پیش از ان از سال ۱۹۳۰ تا ۱۹۴۲ پول ملی برزیل دو بار تغییر نام پیدا کرده بود. در سال ۱۹۶۷ میلادی برای اولین بار ۳ صفر از پول ملی برزیل حذف شد.
وی گفت: در سال ۱۹۸۹ بار دیگر تورم برزیل افزایش یافته و به یک هزار و چهارصد درصد رسید. در این هنگام بار دیگر دولت برزیل اقدام به حذف صفرهای بازگشته همراه با تغییر نام پول ملی کرد. در سال ۱۹۹۳ زمانی که تورم این کشور در مرز ۲ هزار درصد قرار داشت بار دیگر حذف سه صفر از پول ملی اعمال شد. این بار دولت توانست در مهار تورم توفیقاتی کسب کند. با این حال برزیل همچنان یکی از گرانترین کشورهای امریکایلاتین به حساب میاید. از سال ۱۹۳۰ تاکنون طی شش مرحله ۱۸ صفر از پول ملی برزیل حذف شده است و هشت بار نیز نام واحد پولی این کشور تغییر پیدا کرده است
این کارشناس مسایل پولی و بانکی اظهارداشت: بیماری هلندی اکنون واژهای اشنا در ادبیات اقتصادی است. ورود منابع درامدی غیر منتظره از محل استخراج گاز، اقتصاد هلند را با تورم پیشبینی نشدهای در دهه ۶۰ میلادی روبهرو کرد. دولت مجبور به چاپ اسکناسهای درشت شد تا بتواند پاسخگوی نیاز مبادلات مردم باشد. در همین حال تورم نیز از مرز ۱۰۰ درصد عبور کرد. البته این وضعیت در هلند چندان نپایید و دولت با اعمال سیاست شدید انقباضی در سیاستهای پولی توانست حجم پول را کنترل کرده و بههمراه ان چهار صفر از اسکناسهای این کشور حذف شد. هلند نمونه برجستهای از جوابگو بودن سیاست حذف صفر از اسکناس در شرایطی است که این کار با اعمال دیگر سیاستهای کنترل نقدینگی همراه باشد.
وی با یاداوری اینکه ترکیه کشوری اروپایی با بستری جهان سومی است که به یک باره شش صفر را از پول ملی خود را در سال ۲۰۰۵ میلادی حذف کرد، خاطرنشانکرد: تورم در ترکیه از ابتدای دهه ۸۰ اغاز شده و با شتاب به پیش رفت. هر دلار امریکا که در سال ۱۹۸۸ با ۱۴۲۲ لیر قدیم ترکیه مبادله میشد در سال ۲۰۰۳ به بیش از ۵/۱ میلیون لیر قدیم رسید. هر لیر جدید معادل یک میلیون لیر قدیم است و به این ترتیب ترکیه در یک مرحله شش صفر را از اسکناس حذف کرد.
طوبایی افزود: مهار تورم در ترکیه با نظارت و دستورالعملهای صندوق بینالمللی پول انجام گرفت. این کشور به عنوان یک نمونه برگزیده در مهار تورم از سوی این نهاد بینالمللی معرفی شد. ترکیه پیش از انکه اقدام به حذف صفرها کند تورم را به طور کامل مهار کرد.
وی با اشاره به اینکه زیمبابوه در سال ۲۰۰۳ زمانی که تورم این کشور یک هزار درصد بود اقدام به حذف ۳ صفر از اسکناسهای این کشور کرد. با این وجود دولت عملا هیچگونه اقدامی در خصوص مهار تورم انجام نداده و صرفا به وجه روانی حذف صفرها اتکا کرد، گفت: بدیهی انکه این کارکرد به زودی از میان رفت و تورم تازنده سرانجام اقتصاد این کشور را ویران کرد و دلار زیمبابوه از هم پاشید. هماکنون تورم این کشور افریقایی از مرز یازده میلیون درصد گذشته است و دولت برای تامین اسکناس مورد نیاز مردم ناگزیر از چاپ اسکناسهای یکصد میلیارد دلاری شده است. این در شرایطی است که بانک مرکزی این کشور اعلام کرده دیگر کاغذ اسکناس کافی برای نشر پول در اختیار ندارد.
وی در جمعبندی مزایای حاصل از حذف صفر از پول ملی گفت: کاهش حجم و هزینه چاپ و امحاء اسکناس، روانسازی محاسبات و گزارشگری مالی، تقویت ارزش پول ملی و ایجاد اثرات مثبت روانی در جامعه، مزایای این اقدام است.
وی همچنین در خصوص نقدهایی که به حذف صفر از پول ملی وارد است، توضیحداد: تحمیل هزینه چاپ اسکناس و مسکوک جدید، اختلال در سیستم قیمت گذاری کالاها در کوتاه مدت، احتمال فرار سرمایه از کشور به دلیل نابسامانی بازار پولی و مالی، کاهش ارزش اسکناس و ایجاد تورم، عدم تغییر در فرایندهای اقتصادی، نامربوط بودن حذف صفر با کاهش تورم، کاهش صادرات و برهم خوردن توازن تراز تجاری به دلیل تقویت پول ملی، سر در گمی مردم در کوتاه مدت و نظام جامعه با تطبیق وضعیت جدید از جمله انتقادات وارده به این موضوع است.
طوبایی در پایان گفت: به نظر میرسد با توجه به موارد تبیین شده، حذف صفر از پول ملی در ایران سرنوشتی همچون برزیل در پی خواهد داشت، زیرا تدابیر و زیر ساختهای لازم اقتصادی ان ایجاد نشده و عملا اقتصاد در شرایط رکود تورمی قراردارد که این شرایط متناسب برای حذف صفر از پول ملی نبوده و موجب بازگشت قدرتمندتر صفرها در سالهای بعد خواهد شد.