رویا ایلکا
بخش اول
نشست نقش بانک مرکزی در رشد و توسعه اقتصادی با حضور فرشاد مومنی اقتصاددان و علی نصیری اقدم عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در موسسه دین و اقتصاد برگزار شد.
به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد، فرشاد مومنی درابتدای این نشست خاطرنشان کرد: نزدیک به ۱۷۰ سال پیش مرحوم حاج امین الضرب در نامه ای که به ناصرالدین شاه نوشته بود (که به نظرم یکی ازاسناد پرافتخار تاریخ اقتصادی ایران محسوب می شود) ضمن ارائه یک تحلیل جامع کامل اظهار شگفتی و تاسف کرده بود که چرا بانک ها در کشورهای اروپایی مهم ترین عامل و نیروی محرکه رشد و توسعه هستند اما طرز عمل بانک های موجود درایران در آن زمان یعنی بانک شاهی و بانک استقراضی به گونه ای است که نیروی محرکه سلطه روزافزون بیگانگان بر اقتصاد ایران و زمینگیر شدن تولیدکنندگان کشور است.
مومنی با بیان اینکه بالغ بر نیم قرن پس از این نامه شومپیتر در کتاب نظریه توسعه اقتصادی خود شرحی برآن نکته سنجی های زمان آگاهانه امین الضرب نوشته بود،گفت: امین الضرب ریشه اصلی این مشکلات را نداشتن یک بانک ملی در ایران دانسته بود و فداکارانه اظهار کرده بود که اگر شاه این تحلیل را بپذیرد خودش می تواند ۵۰ درصد از سرمایه اولیه مورد نیاز برای تاسیس یک بانک ملی را به دولت اهدا کند.
وی با اشاره به اینکه شومپیتر در کتاب خود رمزگشایی می کند که چرا اگر طرز عمل بانک ها در اروپا اینگونه نبود امکان ریشه دار شدن انتقلاب صنعتی بوجود نمی آمد،گفت: او در این کتاب از بانک به مثابه یک ناظر و کارآفرین نام می برد که در مقام ناظر همه استعدادهارو به سمت تولید و نوآوری های فناورانه هدایت می کند و در مقام یک کارآفرین هم بیش از آنکه مشوق سوداگری و دلالی باشد مشوق نوآوری های فناورانه است و درادامه تاکید می کند که اگر بانکی بخواهد این دو ویژگی را باخود همراه کند باید برروی این ۵ کارکرد محوری تمرکز کند و درغیر اینصورت کمک کننده توسعه نخواهد بود.
مومنی افزود: شومپیتر براین باور بود که بانک ها به غیر از مسئولیت بسیج پس اندازها ارزیابی کننده پروژه ها، مدیریت کننده ریسک ها، تسهیل کننده امور تولیدکنندگان و کنترل کننده مدیران در زمینه اهتمام به نوآوری فناورانه در مقابل هر وسوسه دیگر نیز خواهند بود.
این اقتصاددان ادامه داد: امروزه باوجود اینکه ما به تعبیر امین الضرب صاحب بانک ملی و مرکزی هم شدیم اما همچنان آن کارکردهای ضدتوسعه ای محور اصلی طرز عمل بانک هارو تشکیل می دهند که در این زمینه بانک های خصوصی به طرز غیرمتعارفی گوی سبقت را از بانک های غیر خصوصی ربوده اند.
وی با بیان اینکه از اولین پیمایش هایی که توسط مرکز پژوهش های مجلس در زمینه فضای کسب و کار در کشور انجام شده است تا امروز همچنان تولیدکنندگان تامین مالی را مهم ترین کانون بحرانی خود می دانند، افزود: برای اینکه ریشه دار بودن استمرار این مساله را درک کنیم از زمان انتشاراولین گزارش تا امروز نه دستگاه های نظارتی مثل مجلس و نه مسئولین دولتی هرگز احساس نگرانی از چشم اندازهای استمرار چنین روندی را نکرده اند.
