رویا ایلکا
در بخش اول گزارش نشست تامل نقادانه بربرنامه مسکن مهر که پنج شنبه گذشته در موسسه دین و اقتصاد برگزار شد خواندیم که ناصر ذاکری کارشناس اقتصادی با طرح این سوال که آیا ایده مسکن مهر ویژگی‌های یک برنامه جامع بلندمدت برای حل مشکلات مسکن را دارد یا خیر؟ گفت: برای ارزیابی برنامه مسکن مهر باید از این زاویه به آن بنگریم که این طرح با یک نمونه آزمایشی کارشناسانه که می‌توانست اتفاق بیافتد چقدر فاصله دارد.
به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد،در ادامه این نشست ناصر ذاکری کارشناس اقتصادی با بیان اینکه اگر زمانی دولتی بخواهد برنامه جامعی در مسکن تهیه کند اولین نکته نیازسنجی است،گفت: به طور طبیعی باید به رشد جمعیت توجه کنیم و کمبود و حجم بافت فرسوده را نیز در نظر بگیریم که با نگاه به این مسائل به نیازها می رسیم.
وی تصریح کرد: این امر نمره منفی بزرگی به این پروژه است که بدون توجه به این شاخص ها انجام شد.
ذاکری نکته دوم را تراکم جمعیت و مراجعت دانست و افزود:جمعیت ایران بسیار ناهمگون است مثلا تراکم جمعیت در تهران ۱۰۰ نفر در متر و سمنان ۷ نفر، جنوب و جنوب غرب کشور ۱۷ و غرب و شمال غرب کشور ۱۳۰ نفر است.
وی ادامه داد: در احداث شهرهای جدید به این مسأله توجه نشده و برای سرریز جمعیت شهرهای بزرگ این شهرها ساخته شده و در مسکن مهر هم هیچ موردی را نمی توان پیدا کرد که به این امر توجه شده باشد؛ انگار به مسئولین گفته شده بروید زمین را پیدا کنید و هرکس لابی بیشتری داشته کلنگ بیشتری زده است لذا این واحدها نمی تواند از نظر فنی نیازها را تأمین کند و باید تخریب شود که این هزینه ها بار اضافی برای کشور است و برای مسکن باید فکر بلند مدت تر شود.
وی با بیان اینکه نکته بعدی دسترسی شهری است،گفت: وقتی فقط مسکن بسازیم به معنای رفاه نیست و صرف ساخت مسکن کفایت نمی کند؛ دسترسی ها و زیرساخت ها به آن بها می دهد و مسکن بخشی از رفاه است. حتی در بازسازی بافت فرسوده هم باید دسترسی ها مدنظر قرار بگیرد. این در حالی است که در ساخت واحدهای مسکن مهر به هیچ کدام از زیرساخت های شهری توجه نشده و این طرح در این مورد نیز نمره منفی می گیرد.
وی ادامه داد:نکته بعدی این است که متوسط عمر مفید ساختمان ها در کشور باید افزایش پیدا کند و صرف اینکه تعداد واحدها انقدر زیاد شده که متقاضی ندارد، کفایت نمی کند.
ذاکری با بیان اینکه در دهه ۸۰ عمر مفید ساختمان در اروپا ۷۰ و در کشور ما ۳۰ سال بود و پروژه های مسکن مهر این متوسط را به شدت کاهش داده است،گفت: محور ششم افزایش ایمنی ساختمان ها است. بعد از حادثه پلاسکو گفته شد که فقط دو ساختمان در تهران از نظر ایمنی در شرایط عالی هستند. اگر زلزله ای که مطرح می شود در تهران اتفاق بیفتد، شیرابه های اجسادی که قابل جمع آوری نیست باعث می شود ده ها سال آب های زیر زمینی آن منطقه قابل استفاده نباشد لذا از این جنبه نیز نکته مثبتی در برنامه مسکن مهر دیده نمی شود.
ذاکری با بیان اینکه مسکن مهر در بهینه سازی مصرف انرژی هم نمره منفی می گیرد، گفت: انگار افراد ناخودآگاه همان دوره را می بینند و نگاه کوتاه مدت بوده و چند نسلی نبوده است. شما باید برنامه ای داشته باشید که فقط برای یک نسل نباشد. دو سال پیش وزیر مسکن گفت که باید برای سؤال «چگونه می توانم مسکن بخرم؟» همه افراد جامعه جواب داشته باشیم.
وی تصریح کرد: ما نباید نگاه نذری داشته باشیم و برای کسانی که نمی توانند به این نذری برسند و به دیگرانی که در آینده می آیند فکر نکنیم.
این کارشناس اقتصادی نکته بعدی را خروج غیر حرفه ای ها دانست و یادآور شد: در دوره ای، هرکس یک پروژه ساختمانی شروع کرد که طبعا ساخت غیر حرفه ای و ریخت و پاش بوده اما چون در دوره ای بوده که قیمت ها بالا می رفت با همین ریخت و پاش هم حاشیه سود بالایی داشتند به عبارت دیگر شرایط اقتصاد ما به گونه ای بوده که حتی هر کارآفرین به دنبال ساخت و ساز بوده لذا مهمترین نکته آن غیر فنی شدن ساختمان است.
وی ادامه داد:یک برنامه بلندمدت مسکن باید به دنبال خارج کردن سازندگان غیر حرفه ای از بازار مسکن باشد. در حال حاضر از هر هزار نفر، ۹۹۰ نفر وارد این بازار شده اند؛ چون کار آنها تعطیل شده است.
ذاکری جلوگیری از ساخت و ساز غیر حرفه ای از طریق انبوه سازی را نکته مثبت طرح مسکن مهر دانست و افزود: ممکن است ساختمان شخصی ساز بهتر باشد اما این اصل نیست به طور طبیعی وقتی به سمت کار عقلایی برویم باید افراد حرفه ای وارد شوند.
این کارشناساقتصادی با بیان اینکه محور دهمی که باید به آن توجه شود افزایش نقش سیستم بانکی است،ادامه داد: در کشورهای پیشرفته این رقم بسیار بالاتر است و باید مثل کشورهای دیگر سهم بیشتری از سیستم بانکی به بخش مسکن داده شود.
وی با بیان اینکه نکته بعدی این است که چه میزان از قیمت مسکن توسط سیستم بانکی تأمین می شود،گفت: در این رابطه اینکه مسکن مهر بانک ها را درگیر کرده نکته مثبتی است اما این طور نبوده که سیستم بانکی عوض شود بنابراین از طریق دستکاری ها و چاپ اسکناس باعث ایجاد تورم در کشور شدیم و شیوه عملکرد ما در این زمینه بسیار مخرب بوده است.
ذاکری تصریح کرد: کار دیگر این است که حباب قیمت زمین شهری در کشور ما از بین برود.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه برنده افزایش وام مسکن سرمایه گذاران هستند،افزود:افزایش وام مسکن مشکل آنها را حل می کند اما این نگاه مناسبی نیست و راه کم کردن قیمت این نبوده که در بیابان ها به مردم خانه دهیم و متأسفانه نگاه کاهش قیمت مسکن این بوده که مجتمع ها با کمترین امکانات تولید شود و شیوه بسیار نادرست و مخربی برای مسکن مهر انتخاب شد.
وی ادامه داد: نکته بعدی این است که کسی به عنوان احتکار به این بازار نگاه نکند و یک روز باید تقاضای سفته بازانه که باعث افزایش قیمت شده از بین برود.
ذاکری خاطرنشان کرد: در این رابطه ماهیت مسکن مهر این بوده که واسطه ها از بین برود که این هنر سیاستگذاران نبوده است.
