وحید فخیم
گروه توسعه
نشست مسئله شناسی بازار کار و اشتغال؛ یک دیدمان تحلیلی با حضور حسن طایی عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و نیز فرشادمومنی استاداقتصاد این دانشگاه در موسسه دین و اقتصاد برگزار شد.
در قسمت نخست گزارش این نشست توضیحات مقدماتی دکتر فرشاد مومنی درباره موضوع مورد بحث را به اطلاع شما رساندیم.
دکتر مومنی در سخنان خود درباره موضوعاتی از قبیل اهمیت بازار کار در برابر بازارهای دیگر و نیز جایگاه اشتغال در سطوح مختلف تحلیل اقتصادی، توضیحاتی را ارائه کردند.
در این قسمت توجه شما را به سخنرانی دکتر حسن طایی جلب می کنیم:
به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد دکتر حسن طایی در این نشست با بیان اینکه اگر بخواهیم تصوری از بازار کار در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ داشته باشیم، به یک اتفاق نظر کارشناسی مبنی بر جریان میلیونی عرضه و تقاضای نیروی کار در طی سال‌های آینده می‌رسیم، بعد از سرشماری سال ۱۳۷۵ نتیجه‌ای که حاصل شد نشان دهنده یک جمعیت ۳۶ میلیونی زیر ۲۵ سال سن است که می‌تواند وارد بازار کار شود و در بررسی آثار و تبعات توانستیم پیش‌بینی که از دهه ۸۰تا ۱۴۱۰ شمسی به لحاظ ارزیابی و تقاضا، اجتماعی وجود دارد که نه تنها کوچک نیست بلکه جریان مهم و میلیونی وجود دارد.
وی ادامه داد: این جریان هم‌چنان در سال ۱۳۸۰ نیز وجود داشت، یعنی این اتفاق نظر وجود دارد که حداقل تا سال ۱۴۱۰ با توجه به مسائل جمعیتی که در جریان است این جریان میلیونی وجود داشته باشد. در پیرامون این موضوع، نکته‌ای که باید مورو توجه قرار بگیرد جنس این عرضه و تقاضای نیروی کار است. در گذشته نسبت بسیار اندکی از جامعه ما خانم‌ها بودند که وارد بازار کار می‌شدند ولی در عرصه امروز جنس عرضه کاملا متفاوت نسبت به گذشته است و خانم‌ها نیز فعال‌تر وارد بازار کار شده‌اند. سطح سواد جامعه تغییر کرده و به تبع انتظارات شکل گرفته کاملا قابل تامل است.
طایی با اشاره به تطبیق بازار بین عرضه و تقاضا، گفت: از منظر تقاضا و بنگاه نیز هنگامی که این عرضه و تقاضا بتوانند متناسب رو به جلو حرکت کنند می‌توانیم بگوییم که فرآیند تطبیق در بازار کار درست صورت گرفته است، بنابراین یکی از مسائل مهم که در آینده با آن روبرو هستیم و نباید فقط به آمارها بسنده کرده مسئله فرآیند تطابق در بازار بین عرضه و تقاضا است
طایی ادامه داد: مسئله‌ای که کار را دشوار می‌کند، ماهیت این بحث است، اصولا اشتغال امری چند وجهی، فرا دستگاهی یا به بیانی فرا قوه‌ای است که حل آن نیازمند هماهنگی و مشارکت بین دستگاه‌های مرتبط و قوای سه‌گانه است و البته نمی‌توان از نقش‌های مهم خانوارها، بنگاه‌های اقتصادی و هم‌چنین بازیگران اجتماعی( احزاب، نهاد‌های مدنی، تشکل‌های علمی،صنفی، رسانه‌ها و... ) صرف‌نظر کرد.
طایی با بیان اینکه نگاه کارفرما در کشورهای پیشرفته عمیق‌تر نسبت به رزومه امروزه کارمندان صورت می‌گیرد، گفت: در بسیاری از کشور‌هایی که بازار کار قابل قبولی دارند، وقتی افراد رزومه را تنظیم و درخواست شغل می‌دهند، اولین نکته‌ای که برای کارفرما قابل توجه است، شرکت فرد کارهای داوطلبانه و اجتماعی است، که آیا در نهادی اجتماعی یا تشکل علمی و صنفی فعالیتی داشته است یا خیر، در نگرش اول شاید این موضوع بسیار کوچک باشد ولی در دید عمیق‌تر موضوع ابعاد وسیع‌تری به خود می‌گیرد .
دکتر حسن طایی افزود: در پیرو سیاست‌گذاری در بازار کار و اشتغال آن‌چه که باید مورد توجه قرار گیرد این است که اشتغال خروجی یک سیاست اقتصادی نیست، بلکه اشتغال محصول یک سیستم است. فراهم بودن بسترهای نهادی به‌همراه مجموعه‌ای از سیاست‌ها در چارچوب یک نظام منسجم فکری و اجرایی می‌تواند، اشتغال را برای آحاد جامعه به ارمغان آورد. باید این نکته مهم را به خاطر داشت که اشتغال حاصل بهم پیوستن چندین جریان بهم وابسته تحول است و نیازمند مجموعه‌ای از سیاست‌گذاری‌ها در سطوح کلان، سطوح میانی( بخشی) و سطوح خرد که در این بحث فقط منظور وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، می‌تواند باشد. این مجموعه در یک فرآیند یادگیری متقابل و همه‌جانبه می‌تواند به بهبود بازار کار و ایجاد اشتغال بیانجامد.
طایی ادامه داد: بسترهای نهادی را می‌توان از اولین نکات مهم در زمینه اشتغال دانست. مهم‌ترین مسئله‌ای که درباره بهبود فضای اشتغال وجود دارد و باید در راستای آن کوشید مسئله ایجاد امنیت برای یک دوره طولانی، صلح و ثبات سیاسی در داخل و فضای بین‌المللی است. در مرحله بعد تثبیت حقوق مالکیت را داریم که فقط یک مسئله اقتصادی نیست، جایی که حقوق مالکیت امنیت داشته و این حقوق تثبیت شده باشد آن‌گاه شاهد شکوفایی استعدادها، نوآوری‌ها و خلاقیت‌ها هستیم و از طرفی تضمین آزادی ورود و خروج منابع تولید و تسهیل در عرضه معامله با دنیای خارج می‌تواند قابل اهمیت باشد و از سوی دیگر کاهش هزینه‌های مبادله مسائلی است که می‌تواند اشتغال را شکل دهد.
