محمد مهدی میثمی
چین در حال تلاش برای حذف دلار از مبادلات نفتی و جایگزینی یوان به جای آن است، اقدامی که برای خروج از سلطه جهانی دلار آمریکا طی ماه‌های آینده تحقق می‌یابد.
به گزارش جهان اقتصاد، راهبرد جدید چین بهره گیری از واحد پول این کشور برای قیمت گذاری بهای نفت طی ماه‌های آینده است. در صورت تحقق این امر، چینی‌ها می‌توانند گام بلندی برای به چالش کشیدن استفاده از دلار بعنوان قدرتمندترین واحد پول جهان بر دارند.
چین بزرگترین وارد کننده نفت جهان به شمار می‌رود و مقامات پکن با در نظر گرفتن این موضوع به دنبال قیمت گذاری مهمترین کالای اقتصادی جهان با یوان هستند.
کاهش وابستگی به دلار با هدف محدود کردن آثار مخاطرات سیاسی مانند تحریم‌های آمریکا، کنار گذاشتن دلار را به اولویت کشورهایی که با ایالات متحده زاویه دارند، بدل کرده است.
با پیشنهاد ریچارد نیکسون، رییس جمهور ایالات متحده، در سال ۱۹۷۴ به عربستان سعودی مبنی بر فروش نفت این کشور به دلار در برابر تعهد آمریکا به دفاع از عربستان و آزاد شدن فروش اسلحه به اعراب، دیگر کشورهای عضو اوپک نیز فروش نفت خود به دلار را آغاز کردند؛ روندی که در مدت کوتاهی باعث افزایش تقاضا برای دلار آمریکا و صعود ارزش دلار در جهان شد.
بدل شدن دلار به عنوان مبنای معاملات نفتی جهان پترو دلار نامیده می‌شود.
در همین حال، برنامه چین برای آغاز انعقاد قراردادهای نفتی به یوان و قابل تبدیل به طلا طی دو ماه آینده آغاز خواهد شد. این نوع قراردادها به معامله کنندگان اجازه می‌دهند بدون نیاز به نگهداری یوان یا تبدیل آن به دلار آمریکا، بهای نفت را با طلا بپردازند یا یوان را به طلا تبدیل کنند.
این اقدام به ظهور یک شاخص جدید قیمت گذاری نفت خام برای رقابت با شاخص‌های برنت و وست تگزاس اینترمیدیت منجر می‌شود. البته چینی‌ها برای دستیابی به جاه طلبی‌های خود راهی طولانی و دشوار در پیش رو دارند.
یکی از موانع تحقق این امر خود واحد پول چینی‌ها است. این امر شامل مشکلاتی که در تبدیل یوان و ثابت بودن نرخ روزانه آن وجود دارد، می‌شود. اما در حالی که کنترل زیادی روی یوان وجود دارد، بسیاری از بازیگران جهانی متمایل به قبول امکان تحقق شاخص نفتی تحت سلطه یوان در آینده نزدیک هستند.
علاقه مندی کشورهایی مانند ایران، روسیه، پاکستان، ویتنام، ونزوئلا و خود چین که متمایل به کنار گذاشتن دلار از معاملات نفتی شان هستند، مهمترین عامل در موفقیت برنامه چینی‌ها به شمار می‌رود.
پیش از این ونزوئلا با حذف دلار از مبادلات نفتی، بهای نفت خود در ماه سپتامبر را به یوان اعلام کرد. این تصمیم بعنوان راهی برای غلبه بر تاثیر منفی تحریم‌های مالی ایالات متحده علیه کاراکاس در دستور کار قرار گرفت. وزارت نفت ونزوئلا اعلام کرده بود برای رهاندن این کشور از استبداد دلار در نظر دارد از این به بعد نفت خود را به یوان بفروشد.
تحلیلگران با اشاره به تجربه‌های کنونی ایران، مالزی و روسیه برای حذف دلار از مبادلات تجاری شان که باعث به چالش کشیدن دلار شده است، شانس موفقیت پترو یوان را بالا ارزیابی می‌کنند. همچنین در سال‌های اخیر، کشورهای روسیه و چین تغییر سیستم پترو دلار به سیستمی جدید با مشارکت ارزهای ملی شان را تجربه کرده اند.
چین با هدف حمایت از شاخص جدید، ۶ هزار حساب تجاری برای قراردادهای آینده نفت خام باز کرده است؛ امری که با در نظر گرفتن جایگاه نخست این کشور در جدول وارد کنندگان نفت جهان، امکان پیشبرد قراردادهای جدید توسط آن‌ها بالا می‌برد.
در این میان، وارد کردن عربستان به برقراری معاملات نفتی با یوان یکی از مهمترین موضوعاتی است که چینی‌ها باید به آن توجه داشته باشند.
به گفته کارشناسان، در صورتی که پادشاهی سعودی (بعنوان بزرگترین تولید کننده نفت اوپک و دومین تولید کننده نفت در جهان) قیمت گذاری نفت به یوان را بپذیرد، دیگر کشورها نیز با این شاخص نفتی جدید همراه خواهند شد و سلطه دلار بر بازار نفت به پایان خواهد رسید.
