امیر اسماعیل نیکخوی خامنه
کارشناس ارشد مدیریت کسب و کار در بستر فناوری اطلاعات
امروزه بسیاری از کسب و کارهایی که تعداد لایه های آنها از دو فراتر رفته با معضل بسیار مهم فساد در محیط کسب و کار دست و پنجه نرم می کنند.
فساد در کسب و کار به معنی استفاده یک فرد یا گروه درون یک سازمان و یا کسب و کار از موقعیت خود در راستای منافع خود و یا خلاف هدف سازمان می باشد.
نژاد بشر همواره به دنبال بهبود وضعیت خود می باشد و نیروی کار نیز از این قاعده مستثنی نیست این میل را اضافه کنید به عدم اعتقاد و نداشتن وجدان کاری ، در این صورت نیروی کار در صورتی که بتواند از راهی غیر از استراتژی های سازمان به خود سود برساند این کار را خواهد کرد .
برای مثال گرفتن رشوه توسط یک مامور بایگانی ، گم کردن عمدی یک سری مدارک
استفاده از دارو های ارزان قیمت در یک بیمارستان و فروش دارو ها در بازار آزاد
فروختن اطلاعات یک مناقصه
حتی فساد می تواند بسیار کم اهمیت ( از دید بسیاری) باشد مانند زدن کارت ورود و خروج توسط یک فرد دیگر برای دوستش که حتما بسیاری از شما با آن سر و کار داشته اید .
فساد در محیط های کوچک
در محیط های کسب و کار کوچک با پرسنل زیر ۳۰ نفر به علت کم بودن تعداد طبقات سازمانی ، فساد بسیار زود برطرف میشود. در این گونه محیط ها شناخت فساد تنها با مشاهده روند زنجیره تامین از ابتدا تا انتها به راحتی صورت می گیرد .
معمولا واحد شکایات و صداهای مردمی سرنخ های خوبی به ما می دهند. البته در صورتی که خود درگیر فساد نشده باشند .
در این گونه کسب و کار ها اگر فساد توسط یک فرد بود با همان یک نفر برخورد جدی صورت می گیرد و اگر توسط یک تیم بود(سازمان غیر رسمی) رهبر آن تیم فاسد می بایست از کار اخراج شود ولی اعضای آن گروه تنها با یک مواخذه مورد تنبیه قرار گیرند.
فساد در محیط های بزرگ
در محیط های کسب و کار بزرگ از بین بردن فساد در سه بخش صورت می گیرد:
۱-تشخیص وجود فساد
۲-شناسایی فساد
۳-انهدام فساد
۱-
تشخیص وجود فساد
مهمترین بخش از بین بردن فساد در محیط های کسب و کار بزرگ تشخیص این می باشد که در سازمان شما آیا فساد در حال رخ دادن است ؟
تشخیص در فضای ابهام ، این در حقیقت یکی از بزرگ ترین خصلت های یک مدیر است .
شما به عنوان مدیر یک مجموعه گاهی می بایست از دید یک کاراگاه و یا یک دوربین سوم شخص به مجموعه زیر دست خود نگاه کنید به اعداد و ارقام حساس باشید همواره بخش بزرگی از فساد در اسناد مالی رد پایی از خود می گذارند ، حتی می توانید یک حسابرس از بیرون سازمان به عنوان مامور وارد سازمان خود کنید و برای یک ماه به او اجازه واکاوی اعداد و ارقام در یک محیط ایزوله و حتی الامکان مخفی داده شود.
۲-
شناسایی فساد
این مرحله به معنی این است که شما به وجود فساد پی برده اید اما نمیدانید این فساد از طرف چه کسی چه بخشی و یا چه تیمی می باشد.
ابتدا می بایست یک جلسه با تمامی مدیران هم رده خود داشته و آنها را از وجود فساد آگاه سازید. احتمال بسیار زیاد بخش های دیگر سازمان نیز اگر تا آن لحظه پاک مانده باشد به زودی دچار فساد خواهند شد.
سپس در تمام سازمان کنترل لایه به لایه از بالا به پایین بهترین روش شناسایی فساد می باشد به این معنی که فرایند ها برای مدتی در تمامی سازمان با نظارت یک نفر از سطح بالاتر که خود او زیر نظر فرد دیگری از سطح بالا تر است انجام می پذیرد خوبی این کار این است که مانند یک صافی تمامی فرایند ها از فیلتر نظارتی عبور کرده و تا نود درصد ی توان اطمینان داشت فساد در این مرحله کنترل شده است.
۳- انهدام فساد
معمولا فساد همزمان با کشف از بین می رود مگر آنکه از دایره اختیارات شما خارج باشد ک در آن صورت می بایست مدیر لایه بالاتر خود را هرچه سریعتر در جریان گذاشت و اگر خود مدیر ارشد سازمان بودیم علاوه بر اطلاع اعضا هیئت مدیره به مراجع قضایی شکایت نمود.
هدف اصلی جلوگیری از تشکیل فساد می باشد که اگر این اصل مورد استفاده قرار گیرد و محیط ما به گونه ای ایزوله از فساد باشد هزینه های ما به شدت کاهش خواهد یافت یکی از نکات و راهکار های اصلی ایجاد فرایند های اتوماتیک و کنترل آن فرایند بجای کنترل نیروی انسانی است راهکار بعدی استفاده هرچه بیشتر از تکنولوژی در سازمان می باشد البته ذکر این نکته ضروری است که استفاده از تکنولوژی تا آنجا بکار رود که باعث تسهیل کار ها شود و از پیچیدگی ها جلوگیری کند.
البته ناگفته نماند که در طول زمان همواره یک کسب و کار با این مشکل بر خورد خواهد کرد ولی شما به عنوان مدیر یک مجموعه با شفاف سازی فرایندها،عدم تجمیع بخشهای اجرا و نظارت،افزایش میزان رضایت مندی از شغل کارکنان می توانید این مقدار را به حداقل برسانید.
منابع :
