تغییرات اقلیمی، کمبود منابع آب، شوری آب و زمین، افزایش میزان نیترات و کاهش دوره های آبیاری در چند سال اخیر تاثیر زیادی در خشکیدگی نخلستان های کشور داشته است به گونه ای که برخی کارشناسان ادامه این روند را نگران کننده می دانند.
طبق آمارهای موجود میزان تولید خرما در جهان حدود ۷٫۵ میلیون تن در سطح ۱٫۱ میلیون هکتار نخلستان با متوسط عملکردی معادل ۶ هزار و ۸۳۴ کیلوگرم بود که کشورهای مصر، ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، پاکستان، الجزایر، عراق، سودان، عمان و لیبی ۱۰ تولیدکننده اول خرما در جهان هستند به طوری که مصر بیشترین میزان عملکرد و الجزایر بیشترین سطح زیر کشت را در اختیار دارند.
ایران به عنوان دومین تولیدکننده خرما در جهان، سالانه بیش از یک میلیون و ۲۵ هزارتن انواع خرما را در سطح ۲۰۳ هزارو ۷۶۳ هکتار تولید می کند که در سال ۱۳۹۶ بیش از ۲۶۰ هزار تن خرما معادل ۲۰ درصد تولید کشور به ارزش۳۰۰ میلیون دلار به کشورهای اروپایی، مالزی، اندونزی و هند صادر شد.
خرما که دارای ارزش غذایی بالاست در استان های خرما خیز همچون خوزستان، کرمان، هرمزگان، فارس، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر تولید و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می شود.
براساس گفته کارشناسان بیش از ۹۳ گونه (واریته) خرما در نخلستان های ایران وجود دارد که نزدیک ۱۲ رقم آن تجاری و دارای مصرف بالاست که ۵۰ درصد خرمای تولیدی از نوع مضافتی، ۱۰ درصد پیارم و بقیه از دیگر گونه هاست.
متوسط مصرف سرانه جهانی محصول خرما بیش از یک کیلوگرم اعلام شده است. سرانه مصرف در عربستان سعودی ۳۴ کیلوگرم است در حالی که مصرف سرانه خرما در کشور براساس آمارهای تولید، تجارت، ضایعات و جمعیت بین هفت تا ۱۰ کیلوگرم اعلام شده؛ هرچند این میزان در مناطق خرماخیز و غیرخرماخیز متغیر ارزیابی شده است.
با وجود خشکیدگی نخلستان ها بر اثر عوامل مختلف، دولت هر ساله برای حمایت از تولیدکنندگان این محصول اقدام به خرید حمایتی خرما می کند به طوری که امسال نیز با ابلاغ وزیر جهاد کشاورزی در سه ماهه بهمن ماه سال گذشته هشت هزار و ۵۸۰ تن خرما با قیمت هر کیلو پنج هزارو ۵۰۰ تومان از کشاورزان سیستان و بلوچستان و جنوب کرمان خریداری شد.
به گفته حسین شیرزاد رئیس سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور، پس از هماهنگی با ستاد تنظیم بازار کشور برای ایجاد تعادل در بازار، عرضه این محصول در تابلوی بورس کالای کشاورزی به قیمت هر کیلوگرم ۶ هزار و ۱۷۵ تومان خواهد بود.
وی براین باور است که خرید حمایتی خرما تا زمان ارتقای قیمت آن به نفع کشاورزان و رسیدن به قیمت منصفانه ادامه خواهد داشت.
در همین رابطه «محسن رشید فرخی» رئیس انجمن ملی خرمای ایران در گفت وگو با ایرنا اعلام کرد: در سالهای اخیر بیش از ۳۵ درصد نخلستان های استان خوزستان بر اثر سوء مدیریت، محدودیت منابع آبی، شوری آب و زمین و افزایش میزان نیترات در آب و خاک و همچنین کاهش دوره های آبیاری از بین رفته است.
وی، ادامه این روند را نگران کننده دانست و پیش بینی کرد: تا ۱۰ سال آینده با کاهش بیش از هشت درصدی اراضی نخلستان های کشور مواجه شویم.
به گفته وی، طبق آمارها در استان های کرمان و جیرفت ۳۵۴ هزار تن خرما در سطح ۶۱ هزار و ۲۴۲ هکتار، خوزستان ۱۹۰ هزار تن خرما در سطح ۳۸ هزار و ۷۲۹ تن، بوشهر ۱۷۵ هزار تن خرما در سطح ۳۵ هزار و ۱۲۱ هکتار، هرمزگان ۱۸۲ هزار تن خرما در سطح ۳۹ هزار و ۲۳۹ هکتار و فارس ۱۲۴ هزار تن خرما در سطح ۲۹ هزار و ۴۳۲ هکتار تولید می شود.
رئیس انجمن ملی خرمای ایران درباره میزان خشکیدگی نخلیات کشور نیز گفت: در سال های اخیر، شادگان با ۲۰ درصد، خرمشهر با ۱۵ درصد، آبادان با ۱۵ درصد، دشستان با هشت درصد و جهرم با پنج درصد کاهش سطح زیرکشت به ترتیب موجب افت تولید محصول خرما به میزان ۱۷ هزار تن، هشت هزار تن، ۹ هزار تن ، ۱۰ هزار تن و چهار هزار تن شده است.
وی ادامه داد: با توجه به محدودیت منابع آبی به ویژه در جنوب کشور تلاش داریم بدون افزایش در واحد سطح، افزایش تولید و در نهایت صادرات را داشته باشیم تا این کالای ارزشمند و صادراتی به نابودی کشیده نشود.
