فرهنگ پارسی کیا-هر زبان غیر ساختگی از تطور و تحول زبانی مادر وجود یافته است. این ارتباط گاهی چنان تنگاتنگ است که زبان­شناس را متقاعد می­کند تا نامی یکسان بر آنها قرار دهد و فقط دوره زمانی آنها را متفاوت در نظر بگیرد. مثلاً پارسی نو (که امروزه با آن سخن می­کنیم) و پارسی میانه (که در حدود سده­های سوم تا هفتم میلادی در سرزمین پارس پرمتکلم بوده) چنین وضعیتی دارند. اما گاهی شدت تحول و البته وجود بعضی خواهران جدید زبانی سبب می­شود که نام جدیدی برای زبان در نظر گرفته شود. مثلا یغنابی (که امروزه در دره یغناب تاجیکستان گویشور دارد) مستقیما از سغدی (زبانی پرگویشور در سرزمینی به همین نام در میان جیحون و سیحون در سده­های دوم تا دوازدهم میلادی) گرفته شده است ولی تغییرات به حدی است که عموما آن را سغدی­نو نمی­نامند. لازم به تذکر است که تغییرات زبانی معمولا کند انجام می­گیرند و گاهی کشیدن مرز زمانی بین ادبیات یک زبان در حال تغییر، غیر ممکن است. مثلا پارسی نو از سده هشتم میلادی تا کنون تغییراتی داشته ولی این تغییرات به حدی نبوده­اند که بتوان دوره­ای جدید برای پارسی در نظر گرفت. اگر همین سیر تحولی را برای زبان­های مختلف در نظر بگیریم (بسته به قدمت آثار نوشتاری باقیمانده) به مرحله­ای می­رسیم که باید از زبان­شناسی تطبیقی مدد بگیریم تا بتوانیم مادری فرضی برای یک زبان دارای ادبیات متصور شویم. مثلا پارسی نو از پارسی میانه گرفته شده و پارسی میانه از پارسی باستان (البته احتمالا از گویشی از آن) که یکی از زبان­های رسمی شاهنشاهی هخامنشی بوده است. بعد از این مرحله آثاری از یک زبان موجود نیست که بتوانیم پارسی باستان را فرزند آن در نظر بگیریم و از طرفی ارتباط بین پارسی باستان، اوستایی (زبان اوستا که احتمالا در سده­های دهم تا پنجم پیش از میلاد در حوالی خوارزم گویشور داشته) و سنسکریت ودایی (زبان بخش عمده آریاییان هند در سده­های پانزدهم تا دوازدهم پیش از میلاد) به حدی مشخص است که نمی­توان سیر تحول را منقطع در نظر گرفت. زبان­شناسان معتقدند که زبانی به نام ایرانی باستان وجود داشته که اوستایی و پارسی باستان دو فرزند ارشد آن هستند. همچنین سنسکریت ودایی از هندی باستان گرفته شده که خود از هند و آریایی باستان منشعب است. زبان­شناسان جدید ایرانی باستان و هند و آریایی را زبان­هایی خواهر در نظر گرفته و مادر آنها را هند و ایرانی آغازین می­دانند. هند و ایرانی آغازین شاخۀ اصلی آریایی آغازین است که خود از مهمترین شاخه­های هند و اروپایی آغازین می­باشد. لازم به ذکر است که از قرن نوزدهم میلادی تا کنون بعضی منابع به غلط نام آریایی را برای خانوادۀ بزرگ زبان­های هند و اروپایی به کار برده و می­برند. با رسیدن به زبانی مثل هند و اروپایی آغازین، سیر تحول زبان منقطع در نظر گرفته می­شود زیرا چنین زبان­هایی در تاریکی مطلق تاریخ قرار دارند و نمی­توان ارتباط تنگاتنگی بین چنین سرشاخه­هایی مشخص کرد و آنها را به یکدیگر مربوط نمود. به این ترتیب بحث خانواده­های زبانی مطرح می­گردد که تشریح آن گفتاری دیگر می­طلبد.