درحال حاضر یکی از مشکلاتی که بازار بورس با آن مواجه است، بحث کمبود نقدینگی است. بهدلیل کاهش حجم سرمایهگذاری در اوراق بهادار، توسط سرمایهگذاران (حقیقی و حقوقی)، حجم معاملات سهام و همچنین نقدشوندگی آنها کاهش یافته است. در روز ۱۵ بهمن سال ۱۳۹۲ شاخص کل به اوج خود یعنی رقم ۸۹,۵۰۰ واحدی دست یافت، اما از آن به بعد این شاخص TEDPIX شروع به نزول کرد و در حال حاضر در پلهی ۶۲,۵۵۰ واحدی جا خوش کرده است. حدود ۲ سالی است که این شاخص در کانال نزولی خود قرار گرفته است و در حال حاضر۳۰ درصد بازدهی منفی از روز اوج خود به همراه داشته است.
یکی از عواملی که وجود آن باعث افزایش نقدینگی و نقدشوندگی سهام میشود، فعالیت صندوقهای سرمایهگذاری (Mutual Fund) است. فعالیت این نوع از صندوقها، سرمایهگذاری در اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس تهران و فرابورس ایران، اوراق بهادار با درآمد ثابت، سپردهها و گواهیهای سپرده بانکی است. این صندوقها به همراه صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت (Fix Income)، به سرمایه گذاری در اوراق بهادار و اوراق مشارکت و غیره میپردازند. در ادامه به بیان اینکه این نوع از صندوقها به شرایط موجود در بازار سرمایه واکنش نشان داده و حجم سرمایهگذاری و معاملات خود از بازار سهام را کاهش دادهاند، پرداخته میشود. همانطور که در جدول زیر مشاهده میشود درشهریور ماه ۹۴ نسبت به شهریورماه ۹۲، تعداد صندوقهای سرمایهگذاری به رشد ۵۱ درصدی در تعداد و ۷۵۵ درصدی در ارزش داراییهای تحت تملک دست یافتهاند. حال باید دید که وضعیت سرمایهگذاری افراد و محل سرمایهگذاری صندوقها در طی این دوره به چه شکل بوده است.
همانگونه که در جدول بالا مشاهده میگردد، سرمایهگذاران حقیقی سرمایهی خود را به سمت صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت انتقال دادهاند به طوریکه در شهریور ماه ۹۴، مالکیت ۹۱ درصد واحدهای سرمایهگذاری را تصاحب نمودهاند. در صندوقهای سهام و مختلط وضعیت به گونهای دیگر است. با شروع دوران نزول در بازار بورس افراد حقیقی به کاهش درصد مالکیت خود در این صندوقها روی آوردند و رفته رفته سهم خود را از واحدهای این صندوقها کاهش دادند.
همانطور که بیان شد، رشد ارزش داراییهای صندوقها به طور قابل توجهی افزایش داشته است، اما باید دید که محل سرمایهگذاری داراییهایشان توسط مدیران سرمایهگذاری به چه سمتی رفته است. در جدول زیر درصد سرمایهگذاری در انواع داراییها (این نوع از داراییها توسط سازمان بورس و اوراق بهادار مشخص میشود) نشان داده میشود. در شهریور ماه سال جاری فقط ۶ درصد از کل دارایی تحت تملک صندوقها در سهام سرمایهگذاری شده است و حجم سرمایهگذاری در سپردههای بانکی به ۷۳ درصد رسیده است.
همچنین متوسط معاملات سهام توسط صندوقهای سرمایهگذاری در مهرماه ۹۲، معادل ۳,۶۲۶، در شهریور ۹۳، ۳,۳۲۷ و در شهریور ۹۴ معادل ۹۲۹ میلیون ریال بودده است. این آمار نشان دهندهی کاهش فعالیت این نوع از صندوقها در بازار اوراق بهادار میباشد.
حسین غیاثی
کارشناس شرکت سبدگردان الماس