کدخبر: 29062
23:32
1394/12/23
آغاز مجدد مذاکرات صلح سوریه در ژنو، خوش‌بینی در سایه تردید
آغاز مجدد مذاکرات صلح سوریه در ژنو، خوش‌بینی در سایه تردید
علیرضا صادق- یک بار دیگر چشم همه سیاستمداران، تحلیلگران مسائل سیاسی و میلیون ها نفر از مردم خاورمیانه به ژنو دوخته شده است. مردمانی که در ۵ سال اخیر با تبعات هولناک بحران خاورمیانه دست و پنجه نرم کرده اند. بحرانی با بیش از ۲۵۰ هزار نفر کشته و میلیون ها آواره که بدترین بحران پناهجویان در دهه‌های اخیر را ایجاد کرده‌اند. بحرانی که مرزهای خاورمیانه را درنوردیده و به یک دغدغه برای سیاستمداران اروپایی مبدل شده است.
این البته نخستین تلاش برای یافتن راه حلی مسالمت‌آمیز برای این بحران نیست. در طول ۵ سال گذشته به فراوانی در این مورد بحث شده است و چندین بار نمایندگان دولت سوریه و شورشیان برای مذاکره گرد آمده‌اند، با این حال صحنه بسیار پیچیده سوریه که میدان تعارض منافع گسترده قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی است و البته سرسختی طرفین مانع از هرگونه پیشرفت معنادار در این زمینه بوده است و آن چه در عمل روی داده است تنها فزونی گرفتن روزافزون بحران بوده است.
با این حال مذاکراتی که قرار است از امروز در ژنو آغاز شود، با خوش‌بینی برخی از ناظران همراه است. مهم‌ترین دلیل این خوش‌بینی برقرار شدن آتش بس هر چند شکننده‌ای در روزهای اخیر در جبهه‌های نبرد در سوریه بوده است. آتش‌بسی که حاصل توافق روسیه و ایالات متحده آمریکا بوده است. و علی رغم آن که در برخی از نقاط استراتژیک ازجمله در نزدیکی مرزهای ترکیه نقض شده است، اما بسیار پایدارتر از موارد مشابه پیشین بوده است. شاید همین خوش‌بینی است که استفان دی‌میستورا نماینده ویژه سازمان ملل در بحران سوریه را ترغیب کرده است که تصریح کند که در این مذاکرات در مورد موضوعات مهم و اساسی مانند تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات تحت نظارت بین‌المللی صحبت خواهد شد.
دی میستورا : اتحاد در شورای امنیت، نقطه قوت این مذاکرات
استفان دی‌میستورا، فرستاده ویژه سازمان ملل به سوریه، در مصاحبه‌ای با شبکه الجزیره گفت: این شجاعت و عزم مردم سوریه در این که همچنان امیدشان را به کشورشان حفظ کرده‌اند الهام بخش ماست. شما باید به ما این شانس را بدهید تا به شما کمک کرده و اطمینان دهیم که این اتفاق (صلح) خواهد افتاد. پنج سال پیش هیچ کس هرگز نمی‌توانست تصور کند که این جنگ به اینجا بکشد اما شاید اکنون این شانس را داریم که به آن پایان دهیم.
دی‌میستورا اظهار کرد: ما در حال حاضر چیزی را داریم که کوفی عنان و اخضر ابراهیمی (فرستاده های ویژه سابق سازمان ملل به سوریه) به رغم تلاش فراوانی که انجام دادند نتوانستند به دست آورند یعنی نوعی اتحاد در شورای امنیت.
دی‌میستورا در این مصاحبه تاکید کرد که تقسیم شدن از نظر وی گزینه‌ای برای کشور جنگ‌زده سوریه نیست.
وی گفت: اتحاد یک کشور یک مساله اساسی است. آخرین چیزی که سوریه به آن نیاز پیدا کرده و توانش را دارد تقسیم شدن است: تقسیم شدن به ایالت‌های کوچکی که یکی تحت کنترل یک گروه باشد و دیگر تحت الحمایه گروهی دیگر یک وضیت ناپایدار خواهد بود. من فکر می‌کنم که هیچ فردی در سوریه هر کسی که باشد چنین چیزی را نمی پذیرد. مردم سوریه مردمی هستند که بسیار به کشورشان افتخار می‌کنند.
تبادل آتش لفظی میان دولت سوریه و شورشیان
اما اظهارات و مواضع دو سوی مناقشه نشان می‌دهدکه نباید جانب احتیاط را در مورد این خوش‌بینی‌ها از دست داد. روز شنبه ولید معلم وزیر امور خارجه سوریه در دمشق اعلام کرد که دولتش با قرار گرفتن مسئله انتخابات ریاست جمهوری در دستور کار مذاکرات ژنو به شدت مخالف است. به گزارش الجزیره انگلیسی او با انتقاد از نماینده ویژه سازمان ملل که موضوع برگزاری انتخابات ظرف ۱۸ ماه را در دستور کار مذاکرات قرار داده است معلم تصریح کرده است که دی‌میستورا یا هیچ کس دیگری حق بحث در مورد انتخابات ریاست جمهوری سوریه را ندارد و این موضوع صرفا به مردم سوریه مربوط می‌شود. او ادامه داده است که هیئت سوری با هیچ فردی که بخواهد در این زمینه صحبت کند، مذاکره نخواهد کرد و این مسئله خط قرمز آن‌ها به شمار می رود.
به گزارش رویترز، معلم ادامه داده است که این مذاکرات در صورتی شکست خواهد خورد، که مخالفان این توهم را داشته باشند که آن چه نتوانستند در میدان‌های نبرد به دست آورند پشت میز مذاکره به دست خواهند آورد.
موضوع سرنوشت بشار اسد مهم‌ترین و شدید‌ترین موضوع اختلافات طرفین به شمار می‌رود. در مقابل این اظهارات وزیر امور خارجه روسیه محمد علوش از اعضای کمیته عالی مذاکرات که به عنوان نماینده شورشیان در ژنو حاضر شده است، اعلام کرده که هر گونه فرآیند گذار در سوریه باید با سقوط یا مرگ بشار اسد شروع شود و هیچ امکانی برای شروع دوره گذار با تداوم حضور اسد در قدرت متصور نیست. یکی دیگران از نمایندگان شورشیان اظهارات وزیر امور خارجه سوریه به «کوبیدن میخ‌های تابوت مذاکرات» تشبیه کرده است.
نمایندگان شورشیان سوریه خواستار یک بدنه اجرایی با اختیارات کامل آن چنان که در بیانیه ژنو در سال ۲۰۱۲ پیشنهاد شده بود هستند.
قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که در ماه دسامبر به تصویب این شورا رسید خواستار یک حاکمیت معتبر ، فراگیر و غیر تجزیه طلب در سراسر خاک سوریه و تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات ظرف ۱۸ ماه شده است.
روز شنبه وزیر امور خارجه سوریه تصریح کرده است که تشکیل یک دولت وحدت ملی با مشارکت اپوزیسیون سقف پیشنهادات دولت سوریه در مذاکرات است. امری که شورشیان آن را رد می‌کنند. معلم گفته است که معنای گذار از دید دولت سوریه گذار از قانون اساسی فعلی به قانون اساسی جدید و از دولت فعلی به یک دولت جدید است.
معلم گفته بود که علی‌رغم انتقاد به دستور کار در نظر گرفته شده برای مذاکرات، هیئت نمایندگی سوریه به ژنو خواهد رفت اما در صورت عدم حضور مخالفان در مذاکرات ظرف ۲۴ ساعت به دمشق بازخواهند گشت.
تحولات میدانی : موشک‌های ضد هوایی در دست مخالفان اسد؟
بنا بر گزارش وزارت دفاع روسیه در روز یکشنبه، در ۲۴ ساعت قبل از آن آتش‌بس ۱۰ بار از سوی طرفین نقض شده بوده است. امری که نشان از رعایت نسبی آتش‌بس بر خلاف نمونه‌های مشابه قبلی است.
در یک تحول میدانی مهم دیگر شورشیان روز شنبه یک جنگنده ارتش سوریه را در نزدیکی حما سرنگون کرده اند. اگرچه در مورد سرنگون شدن این هوپیما بین منابع مختلف خبری اجماع نظر وجود دارد اما در مورد سلاح استفاده شده روایت‌های متناقضی مطرح است. گروه جیش النصر که گروه شورشی فعال در آن منطقه است اعلام کرده است که با استفاده از ضد هوایی توانسته است این جت جنگنده را هدف قرار دهد. با این حال سازمان دیده‌بان حقوق بشر سوریه که در لندن مستقر است، گزارش داده است که این هواپیما با استفاده از دو موشک ضدهواپیما هدف قرار گرفته است. امری که در صورت صحت نشانه بروز یک تحول جدی در توان استراتژیک شورشیان است. پیش از این گروه‌های شورشی بارها از حامیان غربی خود خواسته بودند که آن‌ها را به این سلاح‌ها تجیهز کنند، اما کشورهای غربی با این استدلال که این سلاح‌ها ممکن است به دست داعش بیفتد از این اقدام سرباز زده بودند.
واقعیت این است که بخش مهمی از برتری استراتژیک ارتش سوریه در میدان‌های نبرد به برتری هوایی آن بازمی‌گردد و هر گونه خدشه در این برتری تبعات مهمی به دنبال خواهد داشت. رسیدن این سلاح‌ها به دست مخالفان هم می‌تواند نشان دهنده کوشش حامیان شورشیان برای ایجاد موازنه نظامی در سوریه به خصوص بعد از مداخله نظامی روسیه باشد. امری که نشان می‌دهد شکست مذاکرات ژنو چه عواقب ناخوشایند هولناکی به دنبال خواهد داشت.
