محمد مهدی میثمی
m.meisami@jahaneghtesad.com
به نظر میرسد که با پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا، تلاشهای اوپک برای جلوگیری کردن از سقوط بهای نفت دشوارتر بشود زیرا چهارده کشور عضو این سازمان با چشم انداز مبهمی از اقتصاد جهانی و کاهش تقاضای نفت خام مواجه هستند. سازمان کشورهای صادر کننده نفت همچنین با دورنمای دیگری از افزایش تولید نفت ایالات متحده بعنوان مهمترین دلیل پایین آمدن بهای نفت مواجه هستند که در گرو خواست ترامپ برای بهره برداری همه جانبهی این کشور برای استخراج نفت و گاز است.
از طرف دیگر مسائل داخلی اوپک نیز ممکن است دستخوش تغییراتی بشود؛ ترامپ که در تبلیغات انتخاباتی اش از اعمال فشار بیشتر و اتخاذ سیاستهای محکم تر در قبال ایران سخن گفته است، با تهدید به فسخ برجام تلاشهای کشورمان پس از دوران تحریم برای افزایش تولید نفت را تهدید میکند. به تازگی اولین قرارداد جدید نفتی با شرکت ملی نفت چین (CNPC) و توتال به امضا رسیده است که بدون شک میتواند زمینه ساز ورود شرکتهای بین المللی دیگری در صنعت نفت و گاز -که برای تامین سرمایه و فناوریهای به روز به ایران ضروری است- باشد. با این حال ترامپ میتواند در چشم بر هم زدنی همهی تلاشهای دولت روحانی در پسابرجام را بر هم بزند.
تحلیلگران جهانی از هم اکنون به آشفتگیها و عدم قطعیت پیش روی اقتصاد جهانی اشاره میکنند. نتیجهی انتخابات آمریکا دقیقا به دلیل احتمال تضعیف رشد اقتصادی در کشورهای با اقتصاد آسیب دیده و بحرانی، میتواند موجب ایجاد دردسرهایی برای کشورهای صادر کننده نفت بشود. کاهش بیش از نصف بهای نفت از تابستان سال ۲۰۱۴ میلادی، نه تنها کشورهای بحران زده ای مانند ونزوئلا، لیبی و الجزایر را تهدید میکند بلکه به کشورهای قدرتمند اوپک مانند ایران و عربستان سعودی نیز صدمه زده است. از همین منظر و با تشدید مشکلات اقتصادی و یا تضعیف اقتصاد کشورها در آینده، پیروزی دونالد ترامپ به منزلهی عمیقتر شدن مشکلات کشورهای عضو اوپک خواهد بود. کاهش تقاضا نیز فشار بیشتری بر کشورهای تولید کننده نفت وارد خواهد کرد.
در این شرایط کارشناسان با اشاره به اینکه حتی در صورتی که اعضای اوپک در نشست پایان ماه نوامبر به توافق دست پیدا کنند، بهای نفت از محدودهی کنونی تجاوز نخواهد کرد، معتقدند که بازار نفت سرنوشت خوبی نخواهد داشت. نامشخص بودن برنامههای ترامپ نیز به دردسرها دامن میزند چرا که وی تا کنون طرحها و نقشههای مشخصی از سیاستهایش در حوزههای مختلف ارائه نکرده است. وی در عین قول دو برابر کردن رشد اقتصادی آمریکا، از کاهش سیاستهای حمایتی از تجارت سخن گفته است. بی اطلاعی کشورهای آسیایی از میزان وابستگی تولید ناخالص داخلیشان به ایالات متحده نیز پیامدهای منفی ای بر آنها خواهد داشت.
سیاستهای ترامپ در حوزهی انرژی نیز تا کنون بسیار محدود بوده است. با وجود این از گفتههای وی چنین برداشت میشود که حمایت از سهم بهای تولید کنندگان مستقل نفت و گاز به همان اندازهی تولید کنندگان عمدهی این کشور با اشاره آشکاری به تولید کنندگان نفت شیل مانند شورون، اکسون موبیل و شل خواهد بود. تحلیلگر انرژی JBC اشاره کرده است که ترامپ از احیای سوختهای فسیلی برای افزایش اشتغال، بدون هیچ توجهی به تغییرات اقلیمی ناشی از آن سخن گفته است. در هر صورت اقدامات و اظهارات آتی ترامپ و معرفی برنامههای وی در حوزههای مختلف، با رفع تردیدها و یا دامن زدن به آنها نقشی تعیین کننده در آینده اقتصاد جهانی و بازار نفت خواهد داشت.