مهدی مطهر نیا
آمریکا به همراه ایران دوکنشگر و بازیگر اصلی توافق هستهای محسوب میشوند. اگر۵+۱ را به عنوان یک مجموعه مطرح در قالب مذاکرات هستهای در نظر بگیریم، واقعیت آن است که در میان ۵ قدرت بزرگ جهانی که دارای حق وتو هستند، آمریکا از بالاترین میزان قدرت برخوردار است. درنتیجه خروج آمریکا از برجام تنها خروج یک بازیگر از میان بازیگران شش گانه جهانی نیست، بلکه خروج واکنشگر اصلی در جهان است که قائد بازی را بیشتر از هر کنشگر دیگری تنظیم و ابزارکنشهای را در سطوح مختلف جهانی و بینالمللی در آستین دارد. در نتیجه نباید خروج آمریکا از برجام را امری ساده تلقی کرد. از طرف دیگر این بازگیر و کنشگر بسیار مطرح در نظام بین الملل به اندازه همان وزنش دارای مسئولین و به اندازه همان مسئولیتش دارای جوانب تهدیدپذیر است. به بهانه دیگر اگرچه این کشور قدرت بالایی دارد، اما همین قدرت برتر میتواند برای آمریکا موجبات تهدید را افزایش دهد . درنتیجه با تعریفی که از آمریکا در نظام بین الملل میشود، با خروج از برجام این کشور دچار بحران اعتماد و اعتبار در ابعاد منطقهای و بینالمللی میشود که در نهایت حیثیت ایالات متحده با این خروج مورد لطمه قرار میگیرد. اگرچه ایالات متحده آمریکا بیش از اینکه مساله حیثیت را مقدم بداند منافع و دستاوردهای اقدامها و کنشهایش برای رسیدن به بهشترین منافع با کمترین هزینه را درنظر میگیرد. لذا خروج آمریکا از برجام موجب می شود که لگه ننگ خروج از یک توافق نامه بینالمللی با امضاء ۵ قدرت مهم جهانی به اضافه مهر سازمان ملل متحد ، آمریکا را در وضعیت بحران اعتبار قراردهد. از طرف دیگر خروج آمریکا از برجام نه یک واقعیت عینی، بلکه حقیقتی محتوایی خواهد بود. آمریکا از برجام خارج نمیشود بلکه با تکیه بر پارادایم آشوب، داکترین بازیگری خاص، سیاسیت کلام ابهام و استراژی تحریک و جاخالی دادن و ضربه زدن، برجام را از حیض انتفاع خارج میکند. به این معنی که او تلاش میکند رادیکالیسم موجود در ایران را تحریک کند و با تحریک نو محافظه کاران ایران برآن خواهد شد که با فشار آوردن بر دولت روحانی برجام را درتهران تشییع جنازه کند. بدین ترتیب خروج از برجام در تهران رقم بخورد. زیرا همان گونه که ترامپ مسئولیت برجام را نپذیرفته و به رئیس جمهور قبل ارجاء میدهد. در ایران نیز مسئولیت برجام از سوی کلیت ساختار حکومت پذیرفته نخواهد شد و این میتواند ضربهای به برجام از طریق عناصر هدف در ایران باشد. به این ترتیب با تحریک نیروهای تندروی ایرانی از پاره کردن برجام در واشگتن جاخالی داده و با ایجاد امکان برای خروج ایران تحت فشار تحریمهای موشکی، حقوق بشری و یا حمایت از تروریسم در منطقه خاورمیانه موجب شود تا ایران از برجام خارج شود و در میان مدت نیز بعد از دور زدن ۵ کشور امضا کننده آنها را به سمت خود جلب کند. هرچند این قبیل اقدامات در نهایت میتواند آمریکا را به دوران پیش از اوبا ما باز گرداند. اقدامی که از هم اینک قابلیت پیش بینی دارد.
کارشناس روابط بینالملل