علی غفوریان ملازاده  - کارشناس و بازنشسته پست

ویژه//: نوروز یکی از قدیمی‌ترین، با شکوه‌ترین و بزرگ‌ترین اعیاد ایرانی و یکی از ارزش‌های مهم فرهنگ غنی و یادگار چند هزار ساله کشور ایران‌ می‌باشد، نوروز یکی از پایدارترین ارکان هویت ایرانیان است.که مصادف با بیداری و تجدید حیات دوباره طبیعت است که دچارتغییر وتحول‌ می‌شود.

با ورود اسلام به ایران، مردم همچنان نوروز را جشن‌ می‌گرفتند. در دوره صفوی جشن نوروزی شکوه و رونق بسیار داشت ، توجه خاص دانشمندان شیعه در این دوره نشان‌ می‌دهد که نوروز علاوه بر جنبه ملی، جنبه مذهبی نیز پیدا کرده بود.

نوروز و جشن‌هایش به تدریج مورد توجه مردم دیگرکشورها قرارگرفت. به طوری که کشورهای فارسی زبان مثل: افغانستان، تاجیکستان، نوروز را جشن‌ می‌گیرند. و در ترکیه، پاکستان، جمهوری آذربایجان، قرقیزستان، ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان آیین‌های نوروزی برگزار‌ می‌شود.

پیدایش نوروز              

بعضی از محققان، شعرا و نویسندگان پیدایش نوروز را به جمشید و برخی دیگر به سلیمان ابن داود نسبت‌ می‌دهند. درشاهنامه فردوسی در داستان جمشید پس از پیروزی او بر بیدادگران زمان، تختش را دیوان از زمین به آسمان‌ می‌برند و مردم این پیروزی بزرگ و چنین روز فرخنده‌ای را نوروز نامیدند.

مهم‌ترین ویژگی نوروز  

مهم‌ترین ویژگی نوروز تغییر و تحول طبیعت است.که در آن فصل زمستان به پایان‌ می‌رسد و فصل بهار با آن همه زیبایی و شکوفایی‌اش فرا‌ می‌رسد. ازآن‌جایی که تحّول برای انسان خیلی با ارزش و با اهمیت است، به همین دلیل ایرانیان لحظه تحویل سال را مهم‌ می‌دانند و ازخداوند متعال‌ می‌خواهند و دعا‌ می‌کنند که حال آن‌ها را به احسن‌الحال تبدیل نماید. به همین خاطر پس از تحویل سال ضمن این که به یکدیگر ( عید مبارکی‌ می‌گویند ) دعای تحویل سال را با هم‌ می‌خوانند:

یا مقلّب القلوب والابصار، یا مدّبراللیل والنهار، یا محّول الحول و الاحوال، حوّل حالنا الی احسن الحال

ترافیک مرسولات پستی در نوروز

به طورکلی مرسولات پستی را از لحاظ اهمیت آن‌ها در جامعه به چهار گروه زیر تقسیم‌ می‌شوند:

- مرسولات اجتماعی از قبیل: نامه‌های خویشاوندی،کارت های پستی، دعوت نامه‌ها، مکاتبات دوستانه و مراسلاتی که جنبه های عاطفی و روابط انسانی دارند.

- مرسولات اداری مانند: نامه‌ها واسناد و مدارک اداری، بخشنامه‌ها، دستورالعمل‌ها، گزارشات، و آمارها‌ی فعالیت‌های اداری و غیره.

- مرسولات تجاری مثل: بسته‌های کوچک و امانات پستی حاوی کالاهای تجارتی،کالاهای سوغاتی، اسناد و صورت حساب‌های مالی، چک‌ها و حوالجات پستی، سفارشات و نمونه‌های تجاری.

- مرسولات فرهنگی شامل: کتب، جراید، مطبوعات، جزوات آموزشی، وسایل آموزشی، نرم‌افزارها و محصولات فرهنگی.

در ماه پایانی سال به خصوص از نیمه اسفند به بعد که به نوروز نزدیک‌ می‌شود، تعداد و حجم این مرسولات رو به افزایش‌ می‌رود. و ادارات پست با ترافیک مرسولات پستی مواجه‌ می‌شود.

   فعالیت‌های پستی در نوروز

معمولاَ ارتباطات پستی، مخابراتی و الکترونیکی در ماه آخرسال زیاد‌ می‌شود. این افزایش ارتباطات به دلیل تحرک فعالیت‌های اجتماعی، تجاری، اداری و فرهنگی درپایان سال‌ می‌باشد. از این جهت حجم مکاتبات پستی، مکالمات تلفنی و پیام‌های الکترونیکی خیلی بیشتر از بقیه ماه‌های دیگر است. دراین ماه شبکه پستی کشور با ترافیک و انبوه مرسولات و محمولات پستی مواجه‌ می‌شود و ادارات پست ناچارندکه تمام امکانات و ظرفیت‌های پستی را در جهت پست‌رسانی به کار اندازند و نیروهای تخصصی، عملیاتی و خدماتی خود را در بخش های اجرایی مراحل: قبول و جمع‌آوری مرسولات، تجزیه و تفکیک مرسولات، آماده‌سازی و بارآوری مرسولات، حمل ونقل محمولات پستی، وبه خصوص در مرحله توزیع مرسولات، بسیج نموده تا درخدمت پست رسانی به افراد جامعه و موسسات بخش خصوصی و سازمان های دولتی قرارگیرند.

تبریکات عید نوروز

ایرانیان از سال‌ها پیش برای مبادله پیام های تبریک نوروز از وجود "‌نامه‌" استفاده‌ می‌کردند. و از موقعی که پای مخابرات به میان آمد علاوه بر استفاده از نامه، با "‌تلگراف‌" که درآن زمان با مُرس و یا با تله‌تایپ مخابره‌ می‌شد، شادباش‌های ایام عید را ارسال‌ می‌کردند. سپس با استفاده از "‌تلفن‌" عید نوروز را به یکدیگر تبریک‌ می‌گفتند. زمانی که دستگاه فاکس ظهور پیداکرد، پیام‌های تبریک نوروزی را با "فاکس" ارسال‌ می‌نمودند. و از وقتی که اینترنت پای به عرصه وجود گذاشت،تبریکات عید نوروز را با " ایمیل‌" یا پست الکترونیک‌ می‌فرستادند. و اخیراَ هم که تلفن های همراه‌"‌موبایل‌" در دسترس عموم قرارگرفته است مردم ازطریق "‌پیامک‌" به یکدیگر تبریک‌ می‌گویند. با این وصف، اکنون که دامنه خدمات متنوع پستی، مخابراتی و الکترونیکی گسترش پیداکرده است، مردم‌ می‌توانند با توجه به وسایل ارتباطی گوناگونی که در اختیار دارند و یا خدماتی که نهادهای ارتباطی در اختیارآن‌ها قرار داده‌اند، بر‌حسب علاقه وسلیقه و انتخاب خود در استفاده کردن از این امکانات و خدمات با در نظرگرفتن موقعیت اجتماعی و منزلتی خود: از خانه، محل کار، و حتی در حال سفر، در هر نقطه ای که باشند قادرند برای بستگان، اقوام و خویشان، دوستان وآشنایان، همسایگان و همکاران خود عید نوروز راتبریک بگویند.

به هر حال افرادی که بخواهند از طریق پست، تبریک عید نوروز برای دیگران بفرستند‌ می‌توانند از وجود ابزارهایی همچون: نامه، کارت پستال ( ساده- مصّور- الکترونیک )، پست تصویری ( فاکس )، پست الکترونیک ( ایمیل ) تبریکات خود را به مقصد ارسال نمایند.

   نامه پستی برای تبریک عید نوروز

خداوند در آیه 1و2 سوره قلم قرآن مجید به ادوات کتابت نظیز قلم وکاغذ و صحف وآن‌چه که بر روی آن‌ می‌نویسند سوگند یادکرده است، و برای آن احترام خاص قائل شده، و به آن عزت و شکوه بخشیده است. از زمانی که فن کتابت و نوشته بر زندگی بشر حاکم شد، نوشته به عنوان بهترین وسیله ارتباط از راه دور برگزیده شد. بنابراین نامه نگاری اولین تحولی بود که در جهان به وقوع پیوست. انتقال بیان با زبان رمز و در قالب کلمات و ارسال آن به نقاط دور دست بود. از آن زمان نامه یگانه وسیله ای بود که فاصله‌ها را کوتاه‌ می‌کرد.

نامه در زندگی انسان‌ها نقش مهمی را ایفا‌ می‌کند: نامه با زبان نوشته سخن‌ می‌گوید، با کلماتش عواطف و احساسات را به خواننده انتقال‌ می‌دهد، با جملاتش روابط انسانی را تحکیم‌ می‌بخشد.

گاهی نامه بسیار ارزشمند است که وجودش هم برای نویسنده و هم برای خواننده مهم‌ می‌باشد. به همین دلیل است که نویسنده پس از نگارش آن‌ می‌گوید:

                                   ای نامه که‌ می‌روی به سویش             ازجانب من ببوس رویش.

نامه‌ای که از درد و رنج فراق و با خون دل نگارش‌ می‌شود، نیازمند پیکی است که محرم راز باشد و آن را زودتر به سرمنزل محبوب برساند. از این روست که شاعر‌ می‌گوید:

                                   بیا که نامه‌ای دارم، کبوتر                   رسان امشب به دلدارم، کبوتر

                                   به دستش که دادی، زود برگرد             که من تا صبح بیدارم، کبوتر

گاهی، نامه‌ای که از جانب عزیزی از راه دور‌ می‌رسد، آن قدر مهم و ارزشمند است که گیرنده از خوشحالی در پوستش نمی گنجد، گاهی آن را‌ می‌بوسد، گاهی آن را روی چشمانش قرار‌ می‌دهد. و گاهی آن را می‌بوید. با خواندن نامه، روح تازه در وجودش‌ می‌دمد و آن‌گاه آرام‌ می‌گیرد.

کارت‌های تبریک عید نوروز

با رواج چاپ در ایران، فرستادن "کارت های تبریک عید" با مضامین و شادباش‌های نوروزی در رنگ‌های گوناگون چاپ شد و در دسترس مردم قرارگرفت. ازآن زمان به بعد سنت و شیوه ارسال کارت‌های تبریک نوروزی در ایران رواج یافت و از این طریق وارد فرهنگ ایرانیان شد. رایج ترین عبارات و شادباش‌های نوروزی مندرج در این کارت‌ها و همچنین در دید و بازدید‌های حضوری ایام عید چنین عباراتی دیده شده است:

                   - عید شما مبارک               - صد سال به این سال‌ها          

                   - سال نو مبارک                 - تبریک عرض‌ می‌کنم

                   - زیر سایه مولا علی           - زیر سایه امیر مؤمنان

                   -   زیر سایه امام رضا           - مبارکا باشد

دربرخی از کتاب‌های تاریخی آمده است که در مهرگان و نوروز مسلمانان رسم فرستادن "کارت شادباش" را مرسوم کردند و همراه با آن عیدی برای هم‌ می‌فرستادند و حتی زیردستان نیز برای خلفا به مناسبت این جشن‌ها نامه‌هایی‌ می‌نوشتند و ضمن عرض تبریک برای خلیفه نیز دعا‌ می‌کردند.

کارت پستال    

این مرسولات از نوع کاغذ مقاوم یا مقوا به شکل مستطیل‌ می‌باشند.کارت پستال‌ها در دو نوع "ساده"   و   "مصّور" تک لتی ویا دو لتی وجود دارند، که بدون پاکت یا جوف پاکت قبول و ارسال‌ می‌گردند.

اخیراَ کارت پستال‌های الکترونیکی با تصاویر رنگی بسیار جذاب، با قاب های شکیل و زیبا، و نیر با عبارات تبریک عید، مطابق با شئونات اسلامی و مناسب با سلایق و فرهنگ ایرانی به آن‌ها افزوده شده است.که با مراجعه به سامانه www.ecard.post.ir ‌ می‌توان کارت دلخواه را از میان آن‌ها انتخاب نمود تا از طریق پست به آدرس ارسال گردد.

درسال‌های قبل از انقلاب اسلامی ایران، مردم ازکارت پستال‌های مصّور برای تبریک عید، زیاد استفاده‌ می‌کردند. این روش در فرهنگ مردم آن زمان متداول بود. تصاویر این کارت پستال‌ها معمولاَ از گل‌های رنگارنگ، مناظر زیبای طبیغت، آثار باستانی، مینیاتورهایی از شاهنامه، تصاویری از تخت جمشید و تصاویری از مساجد معروف برگزیده‌ می‌شدند. در متن این کارت پستال‌ها مضامین و عباراتی از قبیل: " نورزتان پیروز باد" و " برای عرض تبریک" به چشم‌ می‌خورد.

هدایای پستی عید نوروز

   عیدی دادن در نوروز رسم کهن و قدیمی ایرانیان است که از دیرباز در میان طبقات و اقشار مختلف مردم معمول بوده است.کتاب‌های تاریخی از بخشش‌های نوروزی پیش از اسلام و بعد از اسلام خبر‌ می‌دهند. اعطای هدایای عید نوروز در بین خانواده‌ها و محیط کار موجب دلگرمی، مهربانی و شادمانی‌ می‌شودکه این عمل نیکو بسیار اهمیت دارد. افرادی که از موطن اصلی خود دور هستند و در شهرها ویا کشورهای دیگر جدا از بستگان و اقوام نزدیک خود زندگی‌ می‌کنند، و نمی‌توانند در دید و بازدید های نوروز حضور داشته باشند، از طریق اداره پست مبادرت به ارسال هدیه (کادو) برای عزیزانشان ‌ می‌نمایند تا بدین طریق جای خالی خود را در بین آن‌ها پرکنند، این رسم پسندیده و خوب را انجام‌ می‌دهند. لازم به توضیح است که اگر این هدایا نوعی کالا باشد، به صورت بسته‌های کوچک و یا امانت پستی به مقصد ارسال‌ می‌گردد.

تمبر شخصی هدیه نوروز

یکی از عیدی‌های نوروز‌ می‌تواند اعطای تمبرشخصی باشد که اداره پست برحسب تقاضای افراد حقیقی آن را چاپ‌ می‌کند. این تمبر در اعیاد مختلف سال، برای اعطای به خویشاوندان در محافل و مجالس خانوادگی و یا جهت نگهداری درآلبوم‌های خانوادگی به کارگرفته‌ می‌شود.

این تمبر از دو بخش تشکیل شده است، بخش ثابت آن دارای ارزش پستی است، و بخش دیگرآن شامل تصویر شخص و یا تصویری از گل‌ها و مناظر زیبای طبیعت و یا اماکن مذهبی‌ می‌باشد.

تمبر یادبود هدیه نوروز

تمبریادبود یا تمبریادگاری برای علاقه‌مندانی که به جمع‌آوری، نگهداری و مطالعه تمبر‌ می‌پردازند. هدیه بسیار مناسبی برای عیدی دادن است.

تمبر یادگاری تمبرهایی هستند که به مناسبت‌های مختلف سال، وقایع مهم تاریخی، سیاسی، فرهنگی، مذهبی، علمی، ورزشی، هنری و... با تعداد و شمارگان محدود فقط برای یک‌بار چاپ و منتشر‌ می‌شوند.