شفقنا نوشت: رعایت اخلاق سیاسی امری مهم در انتخابات است درحالی‌که اخلاق در این ایام فقط شعاری زیباست که تکرار می شود و در عمل شاهد قربانی شدن اخلاق پای سیاست هستیم. پروانه سلحشوری، نماینده مجلس شورای اسلامی و رییس فراکسیون زنان مجلس می­گوید: به نظر من یکی از بی‌اخلاقی­ترین کارها این است که شعور مخاطب را دست کم بگیری و متاسفانه ما این مساله را در مناظره کاندیداهای ریاست‌جمهوری دیدیم.

متن گفت‌وگو با پروانه سلحشوری را بخوانید:

*فضای سیاسی کشور در ایام انتخابات بسیار مهم است و نحوه رفتار کاندیدا و تاثیرگذاری آنها بر جامعه امریست که نمی توان نادیده گرفت. آنچه امروز مشاهده می‌شود بداخلاقی برخی کاندیداها و تزریق آن به جامعه است؛ شما این وضعیت را چطور می‌بینید؟

سلحشوری: در حال حاضر، شور و شوقی را برای انتخابات شاهد نیستیم و چهره شهر هم هنوز انتخاباتی نشده است. مثلا شاهد هستیم که بحث ۴ درصد و ۹۶ درصد در میان مردم به جوک تبدیل شده است اما اگر سوال شود که آیا اخلاق زیر پا گذاشته شده است من بعید می‌­دانم این‌چنین باشد. به نظر من اخلاق آنجا زیر پا گذاشته می شود که حرف‌هایی زده می شود که با نفس اخلاق و رعایت اصول اخلاقی منافات دارد. پس می­‌بینیم در این بخش هر چیزی مطرح می‌شود در بین توده‌­ها به نحوی دیده می­‌شود. نوع نگرش توده­‌ها خیلی مهم است. من خودم وقت نکردم همه کانال‌های تلگرامی را نگاه کنم اما با توجه به بازخوردی که شاهد بودم فقط جز برخی از کانال های تلگرامی بداخلاقی از مردم دیده نشده است.

*اینکه شهر هنوز شکل و شمایل انتخاباتی به خود نگرفته دلیل نبودن شور و شوق در میان مردم است یا تغییر شیوه تبلیغات در این امر موثر بوده است؟

سلحشوری: ما قبلا عادت داشتیم چهره انتخاباتی را با پوستر، بنر و پخش تراکت ببینیم اما الان کانال‌ها و مناظره های تلویزیونی این کار را انجام می‌­دهند. بنابراین چهره شهر اینگونه نیست که ما بخواهیم عکس کاندیدا­های مختلف را در سطح شهر ببینیم. بنابراین فعالیت‌­های مجازی گسترش خود را دارند اما آن را در محیط شهری کمتر می­‌بینیم.

*مناظره‌­ها چقدر در میزان شناخت مردم از کاندیداها می­‌تواند تاثیرگذار باشد؟

سلحشوری: مناظره­‌های تلویزیونی بسیار در شناخت مردم تاثیرگذار است و یکی از شیوه‌هایی است که می‌تواند در میان مردم هیجان ایجاد کند.

*اما مناظره‌ها بعضا به صحنه کشمکش و طرح ادعاهای غیرواقعی و وعده‌های نه چندان عملیاتی تبدیل شده؛‌ به نظر شما این مناظره‌­ها آنچان که باید توانسته است پاسخگوی سوال‌­ها و نیازهای مردم باشد؟

سلحشوری: مساله مهم این است که در این مناظره­‌ها تنها کاری که صورت می‌­گیرد این است که کاندیداها به جای اینکه برنامه‌­های خود را ارایه دهند، به دولت حمله می‌­کنند. کاندیداها در مناظره حاضر می‌­شوند و از آنها سوال می­‌شود فرضا در حوزه آموزش نظرتان چست و چه برنامه‌­هایی دارید؟ اما آنها به جای پاسخ به این سوال بحث آقای روحانی را می‌کنند! شما می خواهید رییس جمهور آینده این مملکت شوید پس برنامه­‌های خود را در حوزه آموزش، ورزش، حوزه زنان و غیره ارایه دهید. اما متاسفانه برنامه‌­های خود را اصلا بیان نمی‌کنند حتی استدلال، راهبرد و استراتژی هم از آنها نمی‌­بینیم. مناظره شده تضارب، برخورد و مباحثه‌ای که مردم را اصلا به نتیجه نمی­‌رساند. البته مردم تنها به این نتیجه می­‌رسند که کاندیدایی آمده است که فقط قصدش تخریب کردن است و قصد دیگری ندارد. تخریب چه سودی دارد شما باید بگویی چه کار می­خواهی انجام دهی؟

*چه اتفاقی می‌­افتد که اخلاق در مناظره­‌های انتخاباتی ما به عنوان آخرین عنصر قرار می‌­گیرد و شعارها هرچه پوپولیستی و عوامانه‌­تر است، طرفداران بیشتر پیدا می‌­کند؟

سلحشوری: من بعد از اینکه نماینده مجلس شدم اولین مقاله‌­ای که نوشتم و ارایه دادم بحث اخلاق سیاسی با عنوان “نیاز مبرم جامعه به رعایت اخلاق” بود. به نظر من یک رکن اساسی، اخلاق سیاسی است خصوصا ما که ادعای مسلمانی داریم و ما که می گوییم مسلمان هستیم نباید اخلاق را زیر پا بگذاریم ولی به وضوح می­ بینیم که اخلاق زیر پا گذاشته می­شود. الان که نتوانیم این کار را انجام دهیم و اخلاق را رعایت کنیم آیا فردا می ­توانیم برای مردم کاری انجام دهیم! طبعا نه. وقتی یک کاندیدا، کاندیدای دیگر را متهم می­ کند که شما جزو ۴ درصدی هستید واقعا شعور مردم را چه در نظر گرفته است؟ به نظر من یکی از بی‌اخلاقی ­ترین کارها این است که شعور مخاطب را دست کم بگیری و متاسفانه ما این مساله را در این مناظره ­ها دیدیم.

* چرا اخلاق سیاسی در جامعه ما آنقدر تضعیف شده است و ما مشکل اخلاق در سیاست‌ورزی داریم؟

سلحشوری: متاسفانه از دوران دولت نهم شاهد این مساله شدیم. در انتخابات سال ۷۶ زمانی که آقای خاتمی و ناطق نوری با هم رقابت م ی­کردند در عین حال که رقابت سیاسی بود اما خیلی محترمانه و اخلاقی انجام می ­گرفت و بعد از اعلام نتیجه، آقای ناطق بسیار محترمانه به آقای خاتمی تبریک گفتند که آن موقع اصل احترام و اخلاق حفظ شد. اما متاسفانه از وقتی که آقای احمدی نژاد رییس جمهور ایران شد حرف­ هایی می­ زد که حتی در حد آدم معمولی و کسی که حضور اجتماعی زیادی هم ندارد ظاهر نشد. وقتی برخی آشکارا در چشم مردم نگاه می­ کنند و دروغ می ­گویند، مسلم است که اخلاق زیر سوال می ­رود. من به عنوان یک جامعه شناس و نه به عنوان نماینده مجلس این را می­ گویم که آسیب­‌های اجتماعی و فرهنگی که در دولت نهم و دهم به جامعه وارد شد خیلی بیشتر از آسیب­ های اقتصادی بود که اخلاق یکی از نمودهای آن بود.

*ادعاهای بی‌اساس یا برخی وعده‌هایی که صرفا جهت رای‌آوری بنا می‌شود و به گفته اقتصاددانان عملیاتی نیست تا چه حد می‌تواند بر تصمیم مردم موثر باشد و آیا ممکن است آرای خاکستری که تا چند روز مانده به انتخابات تصمیم مشخصی ندارند، تحت تاثیر این تبلیغات قرار گیرند؟

سلحشوری: همه جای دنیا شما می­‌بینید که تا روزهای آخر این آرای خاکستری وجود دارد اما در کشور ما تعداد آنها بسیار زیاد است. خودتان حتما دیدید که صبح روز انتخابات خلوت است اما بعدازظهر شلوغ می­ شود و همین قشرهای خاکستری که تصمیم داشتند در انتخابات شرکت نکنند، تصمیم می ­گیرند رأی دهند. پس مردم پای صندوق­ های رأی کم و بیش به اندازه­ای که سابقا بود، می­­ آیند. به نظر من مردم می ­توانند این را متوجه شوند کسانی که وعده های اقتصادی بزرگ می‌دهند چقدر تاکنون موفق بوده اند و مشکلات مردم را حل کرده اند.

*آرای خاکستری در ایران تقریبا نیمی از واجدین شرایط را شامل می‌شوند. این میزان در کشورهای دیگر دیده نمی‌شود، چرا ما با این حجم از افراد مردد مواجهیم؟

سلحشوری: وقتی کاندیدای ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان اعلام می­شود تمام سلایق دخالت داده نمی­شوند مثلا ما از اینکه کاندیدای زن داشته باشیم، محروم هستیم. اینکه هنوز زن نتواند کاندیدای ریاست جمهوری شود بسیار مساله مهمی است حالا اینکه رأی آورد یا نه مهم نیست. اما حداقل این احترام به شخصیت زن گذاشته شود که بتواند کاندیدای ریاست جمهوری شود؛ بنابراین یک طیفی دلخور هستند اما ما یک طیف دیگر را هم دلخور کردیم یعنی طیفی که در این دایره قرار ندارند و مردم وقتی دایره انتخابات را محدود می­ بینند طبیعتا ­به آرای خاکستری تبدیل می­ شوند. من مطمئنم همان گروه ­های حاکستری باز در همین محدودیت انتخاب می­دانند چه راهی را انتخاب کنند که مملکت کمتر آسیب ببیند و سراغ کسانی می­ روند که بیشتر می ­توانند به جامعه خدمت کنند.

*موضوعی که در ساختار انتخابات مطرح می­ شود این است که زمان تبلیغات برای کاندیداها خیلی کم است که باعث می ­شود معمولا انتخابات در ایران تحت تاثیر هیجان سیاسی قرار بگیرد…

سلحشوری: من واقعا حرف شما را قبول دارم. همه جای دنیا یک سال قبل تبلیغات را شروع می­کنند اما متاسفانه ما کشور توسعه نیافته‌ای هستیم یعنی روندهای دموکراتیک هنوز در حوزه سیاسی آنگونه طی نشده است که ما بتوانیم بگوییم از دموکراسی کامل برخوردار هستیم و به خاطر همین ما می­ بینیم که فرصت برای تبلیغات کم است و احیانا نمی‌­توان تبلیغات خوبی را انجام داد. این مناظره‌­های کنترل شده تلویزیون که اینگونه سوال مطرح می­کنند و حالت مصنوعی دارد برای خود من جذاب نبود. به نظر من صدا و سیما خیلی بد کنترل شده مناظرات را پیش می‌برد و شوقی را که باید ایجاد شود را ایجاد نمی­ کند. کاندیداها باید راحت می­ توانستند حرف خود را مطرح کنند نه اینکه بگویند وقت شما تمام شد و اجازه صحبت کردن به آنها داده نشود. این مسأله نشان می ­دهد که سطح کارشناسی صدا و سیما بسیار ضعیف است.

* نظارت از مباحث مهم پس از انتخابات است. مجلس تا چه حد توانسته جایگاه نظارتی خود را حفظ کند؟

سلحشوری: نظارت بر رییس جمهور و کابینه کار مجلس است. ما خودمان بعضا سوال و تذکر از رییس جمهور داشتیم حتی تا استیضاح وزرا پیش رفتیم. این نظارت وجود دارد. گاهی در این جنبه نظارتی اخلاق رعایت نمی­شود که این هم آسیب‌زاست و فقط جاهایی که لازم است وارد شویم و پای حرفی که زدیم هم بایستیم. مثلا گاهی عده­ای نامه و سوال را امضا می­‌کنند ولی بعد پس می‌­گیرند. پس اگر به چیزی معتقد هستید چه ضرورتی دارد که این کار را انجام دهید. بُعد نظارتی ما واقعا نقش درست خود را ایفا می­‌کند اما در بعضی از مواقع فقط چوب لای چرخ گذاشتن است که باید دقت کرد. در بعد نظارتی نه در جهت تخریب بلکه باید در جهت تقویت دولت عمل کنیم تقویت هم باید با نقد درست، بجا، مسوولانه و اخلاقی صورت بگیرد.

*برخی کاندیداها با وعده‌های اقتصادی در تلاش برای افزایش رای خود هستند، این موضوع مورد نقد برخی کارشناسان است چرا که معتقدند این وعده‌ها موجب رواج گداپروری در جامعه می‌شود؛ نظر شما چیست؟

سلحشوری: برخی شعار کرامت می‌دهند اما نسبت به آن بی‌توجهی می‌کنند. بنیان‌­هایی که در دولت نهم و دهم گذاشته شد نمی‌­دانم تا چه زمانی به جامعه آسیب می­‌زند که یکی از آنها همین بحث یارانه است. من واقعا از مردم می­‌خواهم در انتخابات با جدیت شرکت کنند چراکه حضور آنها بسیار مهم است. ما تجربه سال‌های قبل را داشتیم که با عدم مشارکت، این کشور چه آسیب‌هایی دید. اگر می­‌خواهیم کشورمان دوباره به عقب برنگردد این احساس مسوولیت و تعهد اجتماعی را باید داشته باشیم و پای صندوق‌های رأی برویم.