پایین بودن ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی یکی از مواردی است که کارشناسان در اثرگذاری آن بر سطح بهره‌وری این بخش اتفاق نظر دارند. در حال حاضر فعالیت‌های بخش کشاورزی به صورت بومی و سنتی اداره می‌شود و این عدم انعطاف در پذیرش دانش و متدهای روز کشت و زراعت سبب می‌شود تا ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی ایران با وجود قدمت و اصالت آن در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته دنیا بسیار پایین باشد.
الهام آبایی در گزارشی که در خبرگزاری کشاورزی ایران منتشر شده است نوشت: سه بهمن ۹۲ بود که از سوی معاون وزیر جهاد کشاورزی اعلام شد نفوذ دانش در کشاورزی کشور ۸ دهم درصد است. این که این آمار در شرایط کنونی چیست، یک بحث و پایین بودن ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی که کارشناسان در اثرگذاری آن بر سطح بهره‌وری این بخش اتفاق نظر دارند بحث دیگری است. در حال حاضر فعالیت‌های بخش کشاورزی به صورت بومی و سنتی اداره می‌شود و این عدم انعطاف در پذیرش دانش و متدهای روز کشت و زراعت سبب می‌شود تا ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی ایران با وجود قدمت و اصالت آن در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته دنیا بسیار پایین باشد.
این موضوع بیشتر در بهره‌برداری بهینه از منابع نمود پیدا می‌کند که به نوبه خود باعث می شود کشاورزی ایران قدرت رقابت با کشورهای پیشرو نداشته باشد. در این زمینه صمد رفیعی معاون آموزش و فناوری سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور بر این باور است که برای افزایش ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی از طریق سازمان نظام مهندسی کشاورزی و با آموزش‌های مهارتی لازم به فارغ‌التحصیلان و سپس به کارگیری آن ها در بخش کشاورزی، می‌توان دانش را به این حوزه تزریق کرد و ضریب نفوذ دانش را افزایش داد. رفیعی بر این باور است که استفاده از عوامل فنی در بخش‌های تولیدی و خدماتی کشاورزی می‌تواند تسهیل‌کننده ورود دانش به این بخش باشد که هم ضریب نفوذ دانش را افزایش می‌دهد و هم زمینه‌ساز اشتغال فارغ‌التحصیلان رشته کشاورزی خواهد بود.
بنا به اعلام وی، در حال حاضر از ۲۲۰ هزار دانش‌آموخته بخش کشاورزی عضو سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور، ۱۶۰ هزار نفر جویای کار هستند. به گفته رفیعی، راهکار ایجاد اشتغال برای این تعداد بیکار در بخش کشاورزی این است که به جای ایجاد مشاغل دولتی، آن ها را به طریقی وارد بخش کشاورزی کنیم تا هم بهره‌وری این بخش افزایش یابد و هم بخش کشاورزی جوان تر شود. به عقیده او، مواد ۲۱ و ۲۳ قانون ارتقای بهره‌وری که به موضوع شیوه جذب دانشجو در رشته کشاورزی پرداخته است، باید اجرایی شود تا جلوی جذب بی‌رویه دانشجو در رشته های غیرمرتبط گرفته شود و آموزش‌های این بخش جنبه مهارتی بیشتری داشته باشند.
وی همچنین معتقد است: بخش کشاورزی بیش از این که به نیروهای انسانی نیاز داشته باشد، به منابع انسانی نیاز دارد. تفاوت میان نیروی انسانی و منابع انسانی هم در این است که نیروی انسانی آموزشی ندیده است اما منابع انسانی آن دسته از نیروی انسانی است که آموزش‌های لازم را دیده است.در حال حاضر حدود ۴ میلیون بهره‌بردار در بخش کشاورزی وجود دارد اما متاسفانه ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی بسیار پایین است. در مجموع حدود ۰,۸ درصد بهره‌برداران و کشاورزان کشور دارای تحصیلات دیپلم و دانشگاه هستند که بسیار عدد پایینی است. بنابراین با توجه به ضرورت ارتقای سطح آموزش کشاورزان و افزایش ضریب نفوذ دانش در بخش کشاورزی، باید به موضوع آموزش‌های مهارتی دانش‌آموختگان کشاورزی و استفاده از این دانش‌آموختگان توجه بیشتری داشته باشیم.آموزش دو بخش است که شامل آموزش بهره‌برداران و فارغ‌التحصیلان می‌شود. هر دو بخش آموزش مهم است. در وزارت جهاد کشاورزی پیشتر روی مساله آموزش بهره‌برداران تاکید بسیاری می‌شد و کارهای خوبی هم در این زمینه انجام شد. اما در چند سال اخیر موضوع آموزش بهره‌برداران چندان قوی دنبال نشد.
در این میان، چیزی که سازمان نظام مهندسی دنبال می‌کند این است که از طریق ارائه مهارت‌های آموزشی به دانش‌آموختگان، بهره‌برداران را آموزش دهد. یعنی این آموزش‌ها به صورت غیرمستقیم دنبال می‌شود. دوره‌های آموزشی برای دانش‌آموختگان در نظر گرفته شده است. پس از این که دانش‌آموختگان مهارت کافی را کسب کردند می‌توانند کشاورزان را آموزش دهند.
وی می افزاید: بخش کشاورزی متاسفانه یک بخش پیر است. گام اول برای جوان تر کردن بخش کشاورزی استفاده از نیروی جوان و دانش‌آموخته بخش کشاورزی است. اما سازوکار درست این است که از حدود ۲۰۰ هزار فارغ‌التحصیل بخش کشاورزی که طبق آمار سازمان نظام مهندسی حدود ۲۰۰ هزار نفر هستند، استفاده کنیم. اگر این افراد وارد بخش کشاورزی شوند، خود به خود این بخش جوان تر می‌شود.
مساله جوان شدن بخش کشاورزی از جهات متعددی حائز اهمیت است و می‌تواند ارتقای بهره‌وری را در این بخش رقم بزند. کسانی که سن بالاتری دارند، معمولا در برابر مساله آموزش هم بیشتر مقاومت می‌کنند. در عین حال، میزان پذیرش آموزش در نیروی جوان بیشتر است. با توجه به این که در حال حاضر بخش اعظم کشاورزان ما پیر هستند، این موضوع روی ابعاد زمین‌ها هم تاثیر گذاشته و سبب شده تا پس از فوت فرد، زمین‌های کشاورزی چندپاره شود.
