گروه بازار
پس از سفر رئیس‌جمهور به مالزی، مناظره بین موافقان و مخالفان روغن خوراکی پالم وارد مرحله تازه‌ای شد و بار دیگر نگرانی‌هایی به وجود آورد که متاسفانه ایجاد این فضا موجب شد مانند سال‌های گذشته مباحث تخصصی، علمی‌و کارشناسی مغفول بماند.
به گزارش جهان اقتصاد، در خصوص این اتفاق شادی آوایی کارشناس صنایع غذایی در مقاله‌ای چنین نوشت، سال‌ها سیاست‌های کشور درباره روغن‌پالم شفاف نبود و به دلیل ارائه اطلاعات نادرست و ناقص به مصرف‌کنندگان، کاهش مصرف سرانه شیر را تجربه‌کردیم چنانچه برخی از افراد با در اختیار داشتن تریبون به بیان نظراتی پرداختند که یا از نظر علمی‌نادرست بود و یا جامع نبود.
به عنوان مثال در برخی گزارشها نوشته شدهروغن‌پالم ۵۰ درصد اسید چرب ترانس دارد این در حالی است که روغن‌پالم نه تنها اسید چرب ترانس ندارد بلکه به عنوان روش جایگزین برای حذف ترانس به کار گرفته می‌شود، یا می‌گویند روغن‌پالم از هسته خرما درست می‌شود، درحالیکه از قسمت گوشتی پالپ(میوه پالم) به دست می‌آید و روغن حاصل از هسته پالم همان پالم کرنل است که میزان اسیدهای چرب اشباع بالاتری دارد و به عنوان روکش بستنی و جایگزین‌های کره کاکائو کاربرد دارد. سال‌های اخیر از این موارد و اشتباهات سهوی و عمدی در مصاحبه‌ها و گزارشها کم دیده نشده که این خود اهمیت گفته رئیس‌جمهور درباره تبیین ویژگی‌های این روغن در حضور هیاتی از مالزی در ایران را به خوبی نشان می‌دهد.
مهمترین موضوعی که در اینباره مطرح می‌شود، خوراکی یا غیرخوراکی بودن آن است، در اینباره باید گفت: پالم روغنی خوراکی است که از قسمت گوشتی میوه پالم استخراج می‌شود.انواع روغن‌های پالم از قبیل پالم اولئین، پالم سوپر اولئین و غیره همگی خوراکی هستند. روغن‌پالم انواع مختلفی دارد، به طور کلی وقتی خوشه‌های میوه تازه پالم وارد خط روغن کشی می‌شود دو نوع روغن حاصل می‌شود؛ روغن‌پالم که از قسمت گوشتی میوه به دست می‌آید و روغن‌پالم کرنل که محصول هسته پالم است.
هسته پالم یا همان پالم کرنل دارای حدوداً ۸۰ درصد اسیدهای چرب اشباع است و گاهی برخی مسوولان میزان اشباع این روغن را با سایر انواع دیگر پالم اشتباه می‌گیرند. برخلاف تصور، روغن هسته پالم جزو روغن‌های گران‌قیمت محسوب می‌شود، قیمت جهانی یک تن روغن هسته پالم در حدود ۱۳۰۰ دلار برآورد شده که از روغن‌های ذرت، آفتابگردان و کانولا به مراتب گران‌تر است.
روغن‌پالم مشابه هر نوع روغن گیاهی و حتی روغن حیوانی می‌تواند به عنوان ماده اولیه در صنعت اولئو کمیکال مورد استفاده قرارگیرد و گلیسیرین، اسید چرب و الکل چرب تولید کند که در صنایع شوینده و آرایشی - بهداشتی کاربرد دارد. چنانچه امروز در خیلی از شامپوها از روغن زیتون استفاده می‌شود، نمی‌توانیم بگوییم چون از روغن زیتون در شامپو استفاده شده، روغن زیتون، یک روغن صنعتی است و قابلیت خوراکی ندارد.
نکته بعدی، مرغوبیت و سطح کیفیت روغن‌پالم است که باید مطابق استانداردهای ملی ایران باشد. شاخص‌های کنترل کیفیت تمام روغن‌های خوراکی از قبیل ترکیب اسیدهای چرب، پراکسید، اسیدیته، آلاینده‌ها، فلزات سنگین و غیره مطابق با استانداردهای ملی ایران و بین‌المللی بررسی و پس از تطابق کامل با این استانداردها، مجوز ترخیص و واردات روغن به کشور دریافت می‌شود.
استفاده از انواع روغن‌پالم مطابق استانداردهای ملی و پروانه‌های بهداشتی ساخت در برخی از فرآورده‌ها مجاز است؛ انواع روغن‌های مخصوص سرخ‌کردنی، انواع روغن‌های قنادی، انواع کره‌گیاهی، روغن خوراکی مصرف خانوار، انواع روکش بستنی و روغن‌های قابل جانشینی با کره کاکائو.
در‌حال حاضر هیچ روغن‌پالمی‌به صورت خالص بسته‌بندی و روانه بازارنمی‌شود که میزان اسیدهای چرب اشباع آن بتواند برای مصرف کننده مشکل ایجادکند به عبارتی دیگر انواع روغن‌پالم در مخلوط با سایر روغن‌های با اسیدهای چرب اشباع کمتر مانند آفتابگردان، سویا و کانولا تحت عنوان محصولاتی از قبیل سرخ کردنی‌ها، روغن‌های نیمه‌جامد، روغن قنادی وکره‌گیاهی روانه بازار و سبد خانوار می‌گردد که میزان اشباع این محصولات نسبت به اشباع روغن‌پالم کمتر است و جای نگرانی ندارد.
در این بین برخی خواستار توقف کامل واردات این محصول به داخل هستند، در واقع اهمیت انواع روغن‌پالم با توجه به نوع محصول در زمینه‌های حذف اسیدهای چرب مضرر ترانس، ایجاد بافت مناسب و مقاومت بالا است. به‌عبارتی دیگر اگر هیچ‌گونه روغن‌پالم وارد کشور نشود باید منتظر پیامدهای خاصی باشیم؛ استفاده از روغن‌های هیدروژنه سویا در روغن‌های سرخ‌کردنی و روغن‌های قنادی و غیره که باعث افزایش میزان ترانس این محصولات به بیش از ۲۵ درصد شده که این خود سبب افزایش آمار سکته‌های قلبی و بیماری‌های عروقی به میزان ده برابر بیشتر از اسیدهای چرب اشباع می‌شود و از طرفی دیگر در‌حال حاضر مطابق استانداردهای ملی، بیشترین میزان ترانس در انواع روغن‌های خوراکی ۲ و روغن‌های قنادی ۵ است پس در عمل بدون استفاده از انواع روغن‌پالم، امکان دستیابی به این استانداردها غیرممکن خواهدبود.
به دلیل آنکه کریستال‌های روغن‌پالم به شکل بتاپریم هستند پس فقط روغن‌های قنادی تولیدشده از روغن‌پالم می‌توانند به خوبی عمل‌کنند و موجب مخلوط شدن بهتر چربی در خمیر و افزایش هوادهی شوند، ضمن آنکه اسید پالمیتیک این روغن هوادهی مخلوط‌های شکر و چربی را بهبود می‌دهد.
روغن‌های پالم اولئین مناسب‌‌ترین گزینه برای سرخ‌کردن عمیق هستند زیرا این روغن به دلیل مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون و نداشتن اسیدهای لینولنیک درشرایط سرخ کردن پلیمر نمی‌شود و منجر به بوی بد نمی‌گردد.
با یک محاسبه سرانگشتی ساده و به کارگیری میانگین آمار تقریبی تولید چند نوع محصول پالم‌دار در صنعت روغن از قبیل روغن خوراکی مصرف خانوار، انواع روغن سرخ کردنی، روغن قنادی، کره گیاهی و میانگین درصد میزان انواع روغن‌پالم به کار گرفته شده در این محصولات می‌توان پی برد که فقط صنعت روغن در ایران(بدون احتساب سایر صنایع غذایی) به حداقل بیش از۵۰۰ هزار تن انواع روغن‌پالم نیاز دارد که این مقدار نه براساس تخریب منتقدان و نه براساس ترویج طرفداران روغن‌پالم نمی‌تواند تغییر یابد زیرا در تمامی‌محصولات فوق، مطابق با استاندارد ملی(وجود شاخص کنترلی مجموع اسیدهای چرب اشباع ) و ویژگی‌های محصول، نه می‌توان درصد پالم را کاهش و نه افزایش‌داد.
همزمان با سفر رئیس‌جمهور به مالزی در برخی خبرها این‌چنین گزارش شد که واردات انواع روغن‌پالم سال ۹۵ دو برابر شده یا عناوینی مانند جهش خاموش واردات پالم، سوال اینجاست که آیا واقعاً این نوع گزارشها در مورد واردات درست است؟ به طور کلی ارایه آمار در دوره زمانی کوتاه‌مدت، غیر اصولی است. برای شفاف‌سازی در این مورد با نگاهی گذارا به آمار واردات انواع روغن‌پالم در سایت گمرک میزان واردات انواع روغن‌پالم در شش ماهه اول سال ۹۵ حدود ۱۷۹ هزار تن بوده درحالیکه میزان واردات شش‌ماهه اول سال ۹۴ بالغ بر۱۸۱ هزار تن شد.
سال ۱۳۹۴ به دلیل وجود سهمیه‌بندی فصلی ۱۰۵ هزار تنی واردات این روغن، میزان بالایی از روغن‌های وارداتی پالم، در پاییز از گمرک ترخیص شد. عمده روغن‌های پالم ترخیص شده از گمرک سال۹۵ مربوط به فروردین و اردیبهشت است که با توجه به محدودیت‌های ترخیص در انتهای سال ۹۴ در مخازن گمرکی و جود داشتند و ابتدای سال ۹۵ ترخیص شدند.
در‌حال حاضر طبق گفته‌های مقامات ارشد سازمان‌های نظارتی و پایش محصولات لبنی در سطح بازار، هیچ‌گونه روغن‌پالمی‌در شیر و لبنیات استفاده نمی‌شود و طبق استانداردهای ملی مجوز استفاده خالص و ۱۰۰ درصدی انواع روغن‌پالم در فرآورده‌های روغنی که وارد سبد خانوار می‌شوند وجود ندارد پس جای هیچ نگرانی در این زمینه نیست. روغن‌پالم همواره به عنوان کلیدی در حذف اسید چرب ترانس از آن یاد می‌شود و نیاز تکنیکی صنعت غذا است.
