محمد جلائی- روز های سخت تحریم تمام شده اند. آفتاب امید در آسمان ایران کهن طلوع کرده است و بوی امید در کوچه و پس کوچه های این دیار پیچیده است. چندی پیش بعد از رفع کامل تحریم های هسته ای علیه ایران رئیس جمهور، در کنفرانس خبری خود خطاب به مردم خبر از برداشته شدن موانع و باز شدن راه ها داد.

حالا مسیر مسدود خیلی از فرصت های بزرگ به روی ایران باز شده اند. حالا تمام آرزو ها و ایده آل ها را می شود راحت تر از پیش دید. با این حال آنچه که مهم است این است که مردم و دولتمردان تا چه اندازه می تواننند از این فرصت استفاده کنند و به اهداف ملی برسند؟

یکی ازامکان های مهمی اقتصادی ایران که که تحریم ها سد بزرگی در برابر آن ساخته بودند، مسیر ورود گردشگران کشور های مختلف جهان به کشور ایران بود.

کشور ایران به لحاظ جغرافیایی توانمندی ها و پتانسیل های بسیاری دارد که می تواند امکان رشد و توسعه در زمینه گردشگری را فراهم سازد. کشور ما می تواند مقصد بسیاری از جهان گردان و گردشگران باشد. کشوری چهار فصل و پر از منابع مهم گردشگری که در انتظار دیده شدن است.

گردشگری، صادرات نامرئی

رشد و توسعه گردشگری در دهه های اخیر یکی از مهمترین ابزار های کشور های مختلف جهان برای افزایش درآمد و اشتغال زایی به شمار می رود. کشور هایی که اقتصاد های پیشرفته ای دارند توانسته اند با رشد و گسترش گردشگری خود هم وضعیت اقتصادی خود را بهبود بخشند هم اینکه فرهنگ خود را از طریق گردشگرانی که به کشور آنها مسافرت می کردند به ملت های دیگر جهان برسانند.

وقتی گردشگران به کشوری وارد می‌شوند الزاماً باید هزینه‌هایی را در آن کشور بپردازند مثل هزینه خوراک و محل اقامت، هتل، مهمانخانه، هزینه تفریحات، حمل و نقل، گشت ها و تورها، پولی که بابت خرید سوغاتی و کالای بومی کشور میزبان می‌پردازند و البته هزینه ورود به موزه یا مکان های دیدنی اند.  این هزینه‌ها از طریق ارزی که وارد کشور میزبان می‌کنند موجبات رونق اقتصادی را فراهم می کنند. به همین دلیل است که گردشگری را  صادرات نامرئی کشور ها می خوانند.

ایران مقصد تازه گردشگران جهان

بعد از رفع تحریم ها و از بین رفتن ایران هراسی، کشور ایران در ذهن مردمان بسیاری از کشور ها چهره دیگری پیدا کرده است. با مذاکرات طولانی و فشرده تیم مذاکره کننده ایران، حالا ایران می تواند دیده شود و مقصد تازه گردشگران جهان شود.

چندی پیش نشریه گاردین در گزارشی با عنوان "سال ۲۰۱۶ کجا برویم؟" به معرفی بهترین انتخاب‌های گرشگری در سال جاری میلادی از سواحل مرجانی استرالیا تا آفریقای جنوبی و اسکاتلند پرداخت و البته ضمن پیشنهاد ایران به عنوان یکی از بهترین انتخاب‌ها برای سفر در سال ۲۰۱۶، همگان را به آشنایی با تاریخ کهن این سرزمین دعوت کرده است.

همین باعث شد تا کارشناسان و گردشگران ایرانی متوجه فرا رسیدن روز های روشن گردشگری ایران که در دل تاریکی و خاموشی به سر می برد شوند.

جهان اقتصاد برای بررسی بیشتر این موضوع و بررسی فرصت ها و چالش های پیش روی صنعت گردشگری ایران مصاحبه ای با اشکان بروج کارشناس ارشد حوزه گردشگری و مدرس دانشگاه کرده است.

بروج درباره وضعیت گردشگری ایران در دوران پساتحریم به جهان اقتصاد گفت : «وضعیت گردشگری ایران در حال حاضر را باید از چند بعد بررسی کرد. یکی از بعد عرضه یکی از بعد تقاضا. از نظر تقاضا در این چند سال رشد خوبی داشته ایم. و از الان به بعد نیز با یک سیل عظیم و شاید هم یک سونامی گردشگران خارجی رو به رو خواهیم شد. این یک بعد قضیه است که مردم از رسانه های مختلف می‌شوند که ایران امن است و آرام است و... در واقع  تصویر منفی ای که از ایران وجود داشته است به تصویری  مثبت تبدیل شده است. اما از نظر عرضه اگر با دقت وضعیت گردشگری ایران را بررسی کنیم، متوجه خواهیم شد که  به شدت با بحران مواجه شده ایم اینکه دولتمردان می گویند میلیون ها گردشگر به ایران خواهیم آورد اصلا کار خاصی نیست. در واقع خود گردشگران به زودی به ایران خواهند آمد، اما تصویری که اینها از ایران به دنیا ارائه می دهند مهم است. اینکه ایران چه قدر امکانات عرضه داشت؟ چه تعداد هتل مناسب و خوب داشت؟ چند ماشین یا هواپیمای استاندارد داشت؟ چند راهنمای خوب داشت؟ این تصویری که گردشگران بعدا از ایران ارائه خواهند داد است که مهم است.»

وی همچنین در باره اهمیت نیروی انسانی و تقویت و تربیت درست آن برای توسعه در حوزه گردشگری گفت: «نیروی انسانی یکی از بزرگترین مشکلات ماست. به جرئت می شود گفت یکی دو هتل در ایران بیشتر نیست که از نظر نیروی انسانی استاندارد بین الملی داشته باشد. اوضاع ما در بحث هاسپیتالیتی (میهمان نوازی) واقعا خراب است. باید دقت کرد که یک بعد گردشگری  سخت افزاری است و بعد دیگر آن بعد نرم افزاری است که باید به آن توجه کرد. هتل و هواپیما و.. در حال حل شدن است. با این حال باید به مدیریت هتل ها و رزور مسافران و ... توجه شود. ما در ایران واقعا جند مدیر هتل استاندارد داریم؟ چند مدیر رزرواسیون داریم که کار خود را در سطح بین الملل بلد باشد؟»

این کارشناس ارشد گردشگری درباره وضعیت کیفی گردشگری در ایران گفت: «وقتی با مسافرانی که به ایران سفر می کنند صحبت می کنیم همه می‌گویند که ایران باید به هاسپیتالیتی(میهمان نوازی) توجه کند. در واقع از نظر بسیاری از کارشناسان گردشگری ایران در میهمان نوازی از مسافران و گردشگران خود بسیار خوب عمل می کند حتی بسیاری از کارشناسان گردشگری خارجی گفتند که این میهمان نوازی باید به عنوان یک میراث ناملموس در یونسکو ثبت شود. در واقع همه ما میهمان نوازیم اما آنچه که ما بعنوان هاسپیتالیتی در دنیا می شناسیم استاندارد هایی است برای ارائه خدمت به گردشگر است که هنوز هم که هنوز است لوکس ترین رستوران های تهران و اصفهان حتی توانایی اینکه چه طوری از مشتریان خود به درستی و روی قاعده پذیرایی کنند را ندارند.

خارجی ها و گردشگران این ها را می بینند و می نویسند که ایرانی ها خیلی میهمان نواز و خونگرم اند اما از لحاظ خدمت دادن ضعیف اند. حالا این همان دو و سه میلیون گردشگری اند که الان به ایران آمده اند، اگر این جمعیت به ۵ یا ۶ میلیون نفر برسند این ۵ میلیون که برگردند با گفتن اینکه ایران خیلی امن و آرام است اما به لحاظ کیفیت خدمات دهی مناسب نیست و شیوه درست خدمت دادن را بلد نیستند دوباره یک تصویر منفی ای از ایران ایجاد خواهند کرد.»

اشکان بروج همچنین در خصوص چالش های مهمی که ایران در حوزه صنعت گردشگری و در دوران پسا تحریم با آنها مواجه است گفت:  «زیر ساخت های ما با پول و رفع تحریم ها درست خواهد شد اما نمی شود در یک شب نیروی انسانی خوب تربیت کرد. و این نیروی انسانی معضلی است که ما با آن مواجهیم.

در همه عرصه های دیگر گردشگری مثل حمل و نقل و اقامتگاه و جاذبه ها باید به تمامی کارکنان آنها آموزش های دقیق داده شود.

با ابن حال موضوع رفع تحریم ها خیلی برای مردم ایران مهم بود و  قطعا با این اتفاق خون تازه ای به صنعت گردشگری وارد می شود و باید بخوبی از آن استفاده کنیم و حواس مان را جمع کنیم که در حقیقت، متوجه فرصت ها و خطرات این موضوع نیز باید باشیم.»

نشریات و تور های بسیاری در جهان ایران را در لیست پیشنهادی خود برای مسافرت قرار داده اند. می توان گفت حالا وقت آن رسیده است تا دولتمردان با به کار گیری سیاست های درست و فکر سده ایران را تبدیل به قطب اصلی گردشگری منطقه کنند. دولت تدبیر و امید که در دو سال گذشته نشان داده است توانایی عمل کردن به قول های انتخاباتی خود را داراست می تواند افتخار توسعه گردشگری را در تاریخ فرهنگ ایران بنام خود بزند. با این حال تاکید چندباره بر این نکته ضروری است که رفع تحریم ها تنها یک فرصت برای اقتصاد ایران مهیا کرده است. فرصتی که با عدم توجه و برنامه ریزی درست می تواند بر باد رود و حاصلی جز حسرت نداشته باشد.