سعید تقی نیا-شاعر و منتقد شهر خواب بود ما پنهان شده بودیم پشت شب بوهای حیاط کنار شب پرسه میزدیم فریادها به ترتیب ایستاده بودند به جرم بیداری یکی،یکی تیر سکوت میخوردند حکومت نظامی بود جیر جیرک ها نمی دانستند آه، جیر جیرک ها مردند سایه ها با دست هاشان تنها شاهدان ماجرا را کشتند * علیرضا بیرانوند * بنام خداوند جان و خرد ... کلیت اثر، شرح یک گزارش است، اما به گونه ای هنرمندانه و با نگاهی ساده به ساختار متن. اثر به رغم چینش ساده واژگان، موفق به تاثیر عاطفی مطلوب بر مخاطب شده است که عمده علت آن حفظ شکلی از تعادل در تصرفات نحوی و پر رنگ ترین تکنیک آن، پرسونیفکشن یا جانبخشی است. که در اینجا، تشبیهات مضمر، با حذف کامل وجه شبه و ادات تشبیه، ( فریاد ) را مجازا به معنای شخص حقیقی گرفته است. رویکرد دیگری در اثر که آنرا متمایز می کند، جانبخشی به واژه ای عاطفی، مثل ( فریاد ) و استفاده از ظرفیت های نمادین زبان و تشبیه واژه ای انتزاعی به ملموس است و از آن گذشته، مسئله ایستادگی فریادهاست، بعنوان نمادی از مبارزه و مقاومت. و استفاده از همین اجزا در تقابل با تصویر کلی ( شب ) . اما این استراتژی هنری که فاعل گزاره های بعدی ( شب ) تیر نهایی را شلیک می کند، تداعی کننده صحنه تیرباران مجرمین است و این تیرها، در ادامه، مشخصا به ( سر ) اصابت می کند. و سر، نماد اندیشه صاحب آن است. بی آن که اسمی از آن در متن آمده باشد، این جریان را به زیبا ترین شکل روایت می کند که همین ویژگی، متن را از یک گزارش ساده و بی روح، متمایز کرده است. با یک نگاه کلی به موتیو های اثر، کاربرد وجه نمادین زبان، در بافتار کلی متن، مشخص می شود. واژگانی مثل : شهر، خواب، شب، فریاد، بیداری، سکوت، سایه ها، شاهدان . . . اما گره خوردگی متناسب با فضا، این اجزا را چنان در جزیئات به هم مرتبط نموده که حذف هر یک از واژگان فوق، اشکال جدی در پیشبرد سیر روایی اثر بوجود می آورد و این خاصیت، به انسجام اثر انجامیده. اما لوکیشن، فضایی شبانه و صحنه ای از تیرباران مجرمین است و در میزانسن اثر،‌ پنهان شدن پشت شب بوها، عبور از کنار شب، حکومت نظامی، و سایه هایی که با دست هایشان تنها شاهدان ماجرا را می برند! اشاره ای که به جیرجیرک ها در متن آمده، بخشی از همین فضا سازی است که نشان می دهد وقتی صدای بلندتری در سکوت شب، شنیده می شود ( مثل شلیک تیر ) جیرجیرک ها بصورت عادی، دست کم برای مدتی خاموش می شوند اما آنها از طبیعت ذاتی خودشان پیروی می کنند. و این اشاره، تعریضی است به جمعیتی که فعالند، اما در این میزانسن، دیده نمی شوند و تنها عامل ربط دهنده آنها با کلیت متن، صدای آنهاست. این اجزا، همان قسمت هایی از متن است که جای کافی برای مشارکت مخاطب در تاویل متن، گذاشته است و بخشی از آن، نیازمند ارجاعات برون متنی است، مثل مورد خاصیت طبیعی صدای جیرجیرک در فضای شب، که متاثر از صدای بلندتر است! در پیکر بندی اثر، دقت مناسبی در گزینش واژگان به لحاظ آوایی را شاهدیم که بسامدی قابل ملاحظه از حروف گرم و سرد، در کنار یکدیگر و از نشانه های تقابل در فضاسازی است. مثل ( س ، ش ، ه، ح، خ ، ف، ز ، ظ ) و این خاصیت موسیقایی تاثیر عاطفی مضاعفی ایجاد نموده و فرم و محتوا را به هارمونی مناسبی رسانده است. اما، زمان بندی روایت، ماضی استمراری و در مقایسه با افعال امری و مضارع التزامی که اتفاقات بعد عبور از صافی نگاه شاعر روایت می شود و از اعتبار بالاتری برخردار است، نوعی ضعف محسوب می شود، و فضاسازی و رعایت محور عمودی و سایه قضاوت مناسب شاعر در فضای کلی، این ضعف را کم و بیش پوشانده است. بیان روایت به نقل از اول شخص جمع ( ما ) ، یعنی روایت گزارشگونه ای که با تغییر و جابجایی خانواده کلمات موفق شده است در بزنگاههایی که روایت حالتی خشک می یابد، موفق عمل کند و بتواند عاطفه را تحریک کند. التفات بفرمایید، در سطر پنجم ( مجرمین، جای خودش را به فریادها) داده است. و در سطر سوم ماقبل آخر ( ماموران، جای خودش را به سایه ها ) داده است. و در مجموع، این تصرفات، به تاویل متن و ارجاعات برون متنی انجامیده. و با این که اثر مولفه های روایت و از نوع منطق ارسطویی، مقدمه، متن و نتیجه را در خود دارد، اما مانورهای مناسب در متن، روایت را بگونه ای پیش برده است که اندیشه و عاطفه و تخیل، بموازات هم پیش بروند و اشتراکات بیشتری از تصویر را به مخاطب، عرضه کنند. مورد بعدی، علائم سجاوندی متن است که فقط در یک سطر، شاهد آن هستیم! و ای کاش، همان هم حذف می شد تا خوانش متن نیز، همراه با بقیه اجزا، امکان تاویل را بیشتر نشان می داد. یکی، یکی . . . همین تنها موردی است که حذف آن به سود متن است.