علی‌محمد حسین خانی-از قدیم الایام موسیقی را با لفظ هنر خطاب کرده اند وکلمه هنر واژه ای سانسکریت است که ازدو کلمه(هو)و(نر)تشکیل شده است؛ (هو)به معنی عالم بالاو برتر و(نر) به معنای انسان جوانمرد است وکلمه (هونر) به معنی انسانی که تفکر خود را نسبت به عالم توسط فن یا صنعتی بیان میکند. موسیقی اما به معنای لحن است و لحن به دو صورت است؛ آوا از مجموعه نغماتی تشکیل می شود که بنابر ترتیب خاص و معینی ساخته شده باشند و با حروف و کلمات همراه شوند . در تعریف اول، با موسیقیِ بدون کلام مواجه هستیم که آن موسیقی سازی و یا به مفهوم ملودی و اهنگ است که از مجموع نغمات خاص و یا ترتیب معینی ساخته شده اند و یک قطعه موسیقی را به وجود می آورند. اما در تعریف دوم موسیقی با کلام و شعر سر و کار دارد و حروف به همراه نغمات از حلق انسان خارج شده و به گوش می رسد مثل آواز و تصنیف که خواننده آن را می خواند. اما «لحن» بطور کلی به تعریف اول اطلاق می‌شود واز نظر فارابی تعریف دوم از موسیقی برتعریف اول که در چند سطر بالا آمده است سزاوارتراست، چرا که موسیقی آوازی و با کلام هدف از موسیقی بی‌کلام است و آهنگ ها ساخته می‌شوند تا اشعار با آهنگ به گوش برسند و موسیقی آوازی تکمیل شود. از نظر قدما نیز موسیقی آوازی بر موسیقی سازی مقدم است و موسیقی بی کلام برای تکمیل موسیقی با کلام به وجود آمده است. پیدایش موسیقی انچه الحان را به وجود آورده است، یکی فطرت غریزی است مثل قریحه شعر و دیگری فطرت حیوانی است که به سبب فعل و انفعالاتی تولید اصوات می‌کند. همچنین علاقه انسان به راحتی بعد از خستگی و یا احساس نکردن خستگی در هنگام کار است و موسیقی باعث احساس نکردن خستگی میشود. فارابی در کتاب موسیقی کبیر می‌گوید: موسیقی طبیعی برای انسان مثل غذاست واگر این موسیقی کامل طبیعی  نباشد مثل خوراکیهای تفننی است واگر اصلا طبیعی نباشد یا مثل داروست ویا مثل سم برای انسان مهلک وخطرناک است مثل موسیقی های کر کننده وغیر هارمونی که در جنگها پادشاهان ایران ومصر برای تضعیف روحیه  سربازان رقیب وعصبانی کردن آنان استفاده می‌کردند.(کتاب موسیقی کبیرفارابی صفحه ۲۰) موسیقی سنتی ایران آشنایی ما با موسیقی سنتی در دوره ساسانی بیش از هر دوره دیگری است. موسیقی دانان و خوانندگان بزرگ مانند باربد ونکیسا و رامتین و بامشاد و سرکش اکثرا در دوره خسرو پرویز ظهور کردند و پایه گذار موسیقی پس از اسلام و حتی بعضی کشور های اسلامی شدند. تاریخ نیز به خوبی نشان می دهد که در زمان ساسانیان موسیقی ایران بسیار غنی بوده است و درجه و مقامی شایسته داشته است چنانچه در افتتاح پروژه ها موسیقی دانان هم ردیف فرماندهان از جانب خسروپرویز دعوت می‌شدند . دستگاه های منسوب به باربد شامل هفت خسروانی – سی سخن و سیصد و شصت داستان بود که با هفت روز هفته و سی روز ماه و سیصد و شصت روز سال مطابقت داشته است. موسیقی سنتی ایران شامل دستگاه ها و نغمه ها و آواز ها از سالهای پیش از میلاد مسیح تا به امروز سینه به سینه در بین مردم جریان داشته است و آنچه دل نشین تر و ساده تر و قابل فهم تر بوده امروز در دسترس است. در موسیقی سنتی ایران اصطلاحاتی مانند ردیف  – دستگاه آواز و غیره وجود دارد که به شکل اجمال توضیح داده می شود: دستگاه: هر دستگاه ایران توالی ای از پرده های مختلف موسیقی ایرانی است که انتخاب آن توالی حس وشور خاصی را به شنونده منتقل می‌کند. هر دستگاه از تعداد بسیاری گوشه تشکیل شده است. موسیقی ایران شامل هفت دستگاه و پنج آواز است که دستگاه ها عبارتند از ۱- شور ۲-سه گاه  ۳- چهار گاه ۴- همایون ۵- ماهور ۶- نوا ۷- راست پنجگاه. آواز اصطلاح دیگری است که در موسیقی سنتی ایران جایگاه خاصی دارد. آواز قسمتی از دستگاه مورد نظر است که می توان آن را دستگاه فرعی نامید مثلا آواز دشتی از متعلقات دستگاه شور و از درجه پنجم آن می باشد. آوازها عبارتند از : ۱-آواز ابو عطا متعلق به دستگاه شور درجه دوم  ۲- آواز بیات ترک (زند) متعلق به دستگاه شور درجه سوم ۳- آواز افشاری متعلق به دستگاه شور درجه  چهارم ۴- آواز دشتی متعلق به دستگاه شور درجه شور ۵- آواز بیات اصفهان متعلق به دستگاه همایون درجه چهارم سازهای ایرانی نیز از از نظر نوع شکل و تولید صدا به ۳گروه تقسیم می شوند : ۱-ساز های زهی : تار، دوتار، سه تار، عود، تنبور، رباب، کمانچه، سنتور، قانون ۲- ساز های بادی : نی، فلوت، سرنا، نی انبان، بالان، دوزله، قره نی، نفیر ۳- ساز های ضربه ای : تنبک، دف، دایره، دهل، نقاره، سنج در میان دستگاه های موسیقی ایران دستگاه شور از همه گستره تر و عظیم تر است. زیرا شور غیر از آواز های فرعی دارای ملحقاتی است که هر یک به تنهایی استقلال دارند. اکثر آواز هایی که خوانندگان آموزش ندیده ایرانی می خوانند و بیشتر آواز های ایرانی از مناطق مختلف ایران در یکی از گوشه های این دستگاه می گنجد. از این رو دستگاه شور را مادر موسیقی ایران خوانده اند. کسی که موسیقی سنتی کار می‌کند لازم نیست عالم به موسیقی نظری وقواعد آن باشد و بالعکس. در تاریخ موسیقی کسانی مثل بطلمیوس و تامسطیوس در موسیقی نظری آگاهی داشته اند اما در نوازندگی وشکل عملی آن قدرضعیف بوده اند که حتی ملایم ترین نغمات را نمی‌توانستند اجرا کنند. عود یکی از اصیل ترین سازهای  موسیقی سنتی  ساز عود است. این ساز از نوع سازهای زهی است و نغمات آن از تقسیم سیم تولید می‌شود. بر روی دسته این ساز پرده هایی است که به آن دستان می گویند. دستان های مشهور عود چهار دستان است که عبارتند از :سبابه، وسطی، بنصر و خنصر کوک مشهور عود این است که هر سیم با سیم بعد از خود فاصله چهارم کوک شود.کوک دیگر اینکه سیم ها با هم فاصله پنجم کوک شوند. این ساز در تک نوازی وگروه نوازی قدرت خاصی دارد وحس شرقی از صدا و نغمه های آن هویداست و اساتید موسیقی قدیم وجدید ارادت خاصی به این ساز دارند. تنبور تنبور در شهرت وقدمت هم پایه عود است . این ساز دارای دو سیم یا سه سیم  است. بطور کلی دو نوع تنبور وجود دارد: ۱-تنبوربغدادی ۲-تنبور خراسانی تنبور بغدادی دارای دو سیم است وکاسه آن گرد تر وکوچکتر است و در کوک آن سیم زیر کمی از سیم بم زیرتر کوک میشود یعنی اگر سیم بم را (سی)در نظر بگیریم سیم زیر (دو)کوک خواهد شد. تنبور خراسانی از نظر ظاهری شبیه به تنبور بغدادی است. از نظر کوتاهی وبلندی اما نزد مردمان شهرهای مختلف گوناگون است. پرده های تنبور بغدادی زیاد است و تا پایین دسته ادامه دارد. جای برخی از آنها در میان مردمان متفاوت است وحد اکثر پرده ها در این ساز  ۵عدد است. از سازهای قدیمی موسیقی سنتی همچنین می‌توان به نی، رباب، چنگ و تنبک اشاره کرد.