نیما فردوسی-گروه فرهنگی
همان طور که از اسمش میتوان حدس زد، «انجمن اخوت ناقصالعضوها» کتابیست بسیار عجیب. این کتاب روایت مردی است که در نتیجه اتفاقاتی با فرقهای بسیار متعصب و تندرو آشنا میشود که با استناد به آیهای از انجیل برای رستگاری اعضای بدن خود را قطع میکنند. آیه مذکور این است: «پس اگر چشم راستت تو را بلغزاند، قلعش کن و از خود دور انداز و اگر دست راستت تو را بلغزاند، قطعش کن و از خود دور انداز» مضمون این آیه در تمام اعصار استعاری برداشت شده است تا اینکه گروهی از مومنین دست به کار میشوند و تلاش میکنند که با قطع اعضاشان خود را به موعودشان نزدیکتر سازند. صفحات کتاب مملو از خشونت و درگیریهای منجر به خون و خونریزی است. این خشونت و کیفیت بصری کتاب، باعث میشود تا حدودی شبیه به فیلمهای کاراگاهی و به خصوص فیلمهای نوآر (Noir) به نظر بیاید. همچنین در لایههای روایت نوعی طنز سیاه (گروتسک) موج میزند که در عین خشونت اشباع شدهی داستان، خواننده را به خنده میاندازد. چنین آثاری را معمولا در دستهبندیهایی مانند رمان تاریک (Dark Fiction)، رمان وحشت و یا طنز سیاه طبقه بندی میکنند.
از نکات بسیار قابل تامل کتاب این است که به مساله کارکرد واپسگرایانه فرقههای افراطی میپردازد. سالهاست که انسانها برای بدست آوردن جهانبینی و یا رسیدن به معرفتی در یک گروه یا فرقه جمع میشوند. احتمالا هدف تمام فرقهها در اولین نگاه پیدا کردن درکی بیشتر از خود و جهان پیرامون است. حال این ایدئولوژی یا نظام فکری که از اختراعات بزرگ بشر به شمار میرود، خود ساز و کاری بسیار پیچیده دارد. این ساز و کار شامل سلسله مراتبها، آیینها و مراسم، معیارها و ارزشها، پاداشها و مجازاتها و در کل راهی میشود برای پیمودن که برنامه مفصل و کاملی به رهگذرش میدهد. در نهایت تمام این نظام فکری که برای بهتر و بیشتر دانستن، برای کسب معرفت و زندگی بهتر آفریده شده و ترویج داده شده بود، ابزار و حائلی میشود در برابر همه ارزشهای نخستین خود، در برابر انصاف و مدارا با سایر همنوعان و در برابر شور و اشتیاق و کنجکاوی برای کشف حقیقت. دیوار بلندی میشود که رهگذر را از هر ارتباطی با دنیای بیرون عاجز میکند و عجیب این که در این میان رهگذران با خلوص نیت در تحکیم این ابزار میکوشند و خود را وسیلهای برای براورده کردن نیازهای مشروع و نامشروع آن قرار میدهند. درونمایه اصلی کتاب بررسی و کاویدن این تحجر است. شاید در نگاه اول کتاب بسیار نمادگرایانه به نظر بیاید اما در تمام آیینها و مذاهب، حداقل گروهی از مومنین افراطی وجود داشتهاند که دست به چنین جنایاتی بر علیه خودشان و دیگران زدهاند. شکنجه و آزار خود در بسیاری جوامع نشان از تذهیب و تقوا بوده است. عارضهی فرقهای دیگری که کتاب به آن میپردازد، احساس برگزیده بودن است. نه تنها برگزیده بودن که تنها گروه حقیقتا برگزیده و رستگار بودن، تنها کسانی که به حقیقت واقعی نایل شدهاند و خود را ناجیان خود و حقیقت میدانند. این طرز فکر آشنا ریشه و اساس بسیاری ازجنبشهای رادیکال افراطی خواه مذهبی و خواه غیرمذهبی بودهاست. احساس برگزیده بودن، همان چیزیست که به فردی اجازه میدهد خودش را برای زندگی برحقتر بداند و حتی خود را مختار بداند زندگی مشرکین به حقیقت - از نگاه خودش - را از آنان بگیرد. پاکسازیهای نژادی، ملیتی، جنسیتی و مذهبی که متاسفانه در گذشته و حال هر گوشهای از این کره خاکی به چشم میخورد حاصل همین احساس است.
نویسنده کتاب «برایان اِوِنسن» جوایز بینالمللی ادبی بسیاری در کارنامه خود دارد و از سوی بسیاری نویسندگان، مجامع ادبی و متفکرین معاصر تمجید شده است. جسارت و بیپروایی بدیع موجود در آثار او، بسیار قابل ستایش است. او از زمره نویسنگانی است که فضای داستانی خود را در ناکجا آبادی غریب و نا آشنا خلق میکنند. برایان اونسن در دیالوگنویسی خود را تحت تاثیر مینیمالیسم از نوع ارنست همینگوی میداند و علاقمند و الهام گرفته از کافکا و بکت است.
تمامی آثار مهم او به کوشش نشر شورآفرین در ایران چاپ شدهاند و برای چاپ این آثار اجازه نویسنده را نیز گرفتهاند که هر دو مورد بسیار قابل تقدیر است. باقی آثار او شامل: زبان آلتمن، پدر دروغها، چاقوی لرزان و پردهی باز میشوند. اما اشکالاتی در ترجمه و ویراستاری کتاب وجود دارد که قابل توجه هستند. در بعضی موارد معادلهای فارسی که برای عبارات انگلیسی به کار رفتهاند به اندازه زبان مبدا گویا و آسانفهم نیستند. برای مثال عبارتی که از شعارهای اصلی انجمن اخوت است: Less is More در کتاب معادل «کم هم زیاد است» گرفته شده، اما با خواندن کتاب احتمالا عبارات بهتری نیز به ذهنمان خواهد رسید. من «کمتر بیشتر است» را گویاتر میدانم. مورد دیگری که در خواندن کتاب به آن برخوردم افراط در استفاده از نیمفاصله بود تا جایی که گاهی عبارتها عجیب به چشم میآمدند. هدف نیمفاصله در نگارش خواناتر شدن متن است اما گاهی افراط در آن نتیجه معکوس دارد. برای مثال کلمات «چیه» و «حقمه» احتمالا به همین شکل آشناتر و خواناتر باشند تا نگارش مورد استفاده در کتاب: «چییه» و «حقمه».
این کتاب توسط نشر شورآفرین و به ترجمه وحیدالله موسوی در ۲۲۶ صفحه منتشر شده و قیمت آن ۱۶ هزار تومان است.