بررسی طرح جدید دولت درگفتگوی جهان اقتصاد با تحلیلگر اقتصاد مسکن

مهناز اسماعیلی-جزییات طرح مسکن اجتماعی که به عنوان طرح جایگزین دولت برای مسکن مهر مطرح شده است، روز سه شنبه اعلام شد. بر اساس این طرح، دولت اجاره بهای منازل افراد شناسایی شده که عمدتاً در دهک های یک و دو اقتصادی جامعه حضور دارند را در مناطقی که از قبل تعبیه شده است خود رأساً پرداخت می کند تا هم از حاشیه نشینی آنها در اطراف شهرها جلوگیری شود و هم اینکه با حضور در محله هایی خاص امکان رشد و پیشرفت از جهت مهارت آفرینی و ارتقای فرهنگی برای آنها مهیا گردد. به‎گفته معاون وزیر راه‌وشهرسازی در بخش‌هایی از این پیش‌نویس راهکارهای مختلفی برای تهیه مسکن خانوارهای کم‌درآمد اعم از واگذاری مستقیم خانه‌های اجاره‌ای، پرداخت اجاره‌بهای مسکن برای افراد ساکن در آن، ارایه زمین رایگان و دولتی به تشکل‌های کارگری و سرپرستان خانواده‌های کم‌درآمد برای ساخت‌وساز مسکن ارزان و... طراحی و تدوین شده است. به هرحال هرچند مردم نیازمند طرح‌های مسکنی برای خانه دار شدن هستند، تجربه نشان داده‌ است، اگر طرح‌های مُسکنی دولت یازدهم هم مانند دولت دهم بدون صورت گرفتن کار کار‌شناسی گسترده از لحاظ ساختاری و امکان سنجی باشد و به جزئیات توجه نشود، مسکن اجتماعی نیز به باری اضافه بر دوش دولت‌های بعدی تبدیل خواهند شد. براین اساس، خبرنگار روزنامه جهان اقتصاد برای پرسش از ویژگی های مثبت و تبعات منفی احتمالی این طرح با بهروز ملکی، تحلیلگر و کارشناس اقتصاد مسکن به گفتگو پرداخت. بهروز ملکی در ارزیابی طرح مسکن اجتماعی گفت: اگر این طرح براساس آمایش سرزمین، به صورت شفاف و بدون فساد باشد، طرح خوبی است اما اگر این طرح به گسترش شهرنشینی شتابان وناموزون دامن بزند، می تواند تبعات منفی ازجمله مهاجرت هایی را در پی داشته باشد. وی با بیان اینکه همه جوامع تلاش می کنند بسترهای حمایتی برای طبقات نیازمند ایجاد کنند، ادامه داد: نظام سیاسی ما هم که مدعی است باید عدالت اجتماعی را برقرار کند، مستثنی از این مسئله نیست اما واقعیت هایی هم که باید در نظر بگیریم این است که اگر مناطقی که خالی از سکنه شدند و ظرفیت جمعیت پذیری دارند، یارانه ها از جمله مسکن اجتماعی باید به آن سمت و سو سوق پیدا کند تا در مناطقی که خالی از سکنه هستند هم مردم مستقر شوند و از آب و خاک سرزمین استفاده بهینه به عمل آید، اما اگر این طرح ها بخواهد خیلی سریع و مقطعی انجام شود و فقط در مراکز کلانشهرها مدنظر باشد، می تواند یه سری تبعات منفی از جمله مهاجرت ها رو به دنبال داشته باشد. ملکی در پاسخ به این سوال که آیا طرح مسکن اجتماعی می تواند جایگزینی برای مسکن اجتماعی باشد؟ گفت: بله؛ اما اول باید ببینیم طرح مسکن مهر طرح خوبی بود؟ نظر من این است که اگر مسکن مهر مطابق با آمایش سرزمینی باشد قابل دفاع است، اما بخشی از این مسکن مهر خارج از طرح آمایش سرزمینی صورت گرفته است و قابل دفاع نیست، مسکن اجتماعی و طرح های مشابه هم اینطور است؛ بدین معنی که ما نمی توانیم یکجانبه قضاوت کنیم بلکه باید همه جنبه های مثبت و منفی طرح را درنظر بگیریم، بعد دست به ارزیابی بزنیم. این تحلیلگر و کارشناس اقتصاد مسکن با تاکید بر اینکه اگر چارچوب آمایش سرزمینی رعایت شود، طرح مسکن اجتماعی قابل دفاع خوهد بود، تصریح کرد: اما اگر این چارچوب ها رعایت نشود، اثرات مخربی به جا می گذارد. ملکی در ادامه افزود: شاید اگر ما در مناطق خالی از سکنه اشتغال پایدار ایجاد می کردیم، اقشار کم درآمد می توانستند مسکن و سرپناه درست کنند. الان هم تاکیدم همین است، ما باید به آمایش سرزمینی توجه کنیم، مناطقی که خالی از سکنه شدند اما استعداد و پتانسیل دارند، به آنها هم توجه شود، ایران فقط تهران و کلانشهرها نیست، ایران کشوری است به وسعتِ پهنه سرزمینی که دارد و در همه مناطق بایستی جمعیت استقرار داشته باشد، از جمله حاشیه مرزهایمان، در غیر این صورت ممکن است دچار ناامنی هایی بشویم. وی با یادآوری لزوم در نظر گرفتن ملاحظات آمایش سرزمینی در طرح های جدید، اظهار کرد: در بحث های اجتماعی حتما باید ملاحظات آمایش سرزمینی، زیست محیطی و حتی اقتصادی و فنی دیده شود و اگر این ملاحظات در نظر گرفته نشود، طرح ها بر اساس گذر فشارهای سیاسی-اجتماعی به وجود بیاید، تبعات منفی آن را کسی پاسخگو نخواهد بود.