شفقنا نوشت: حمله موشکی آمریکا به سوریه واکنش روسیه را به دنبال داشت که این واکنش نشان دهنده حمایت قاطع روسیه از دمشق است اما ترامپ که در آستانه ریاست جمهوری، هدف خود را مبارزه با تروریسم اعلام کرده بود، از این حمله چه اهدافی را دنبال میکرد و در صورت ادامه این حملات واکنش روسیه چه خواهد بود؟
دکتر محمود شوری، کارشناس مسایل روسیه در این خصوص گفت: من شخصاً تردید دارم که این اقدام در آینده تداوم پیدا کند. بنابراین بیشتر باید به پیامدهای خود این اقدام و نه تداوم آن فکر کرد که پیامدهایش هم به نظر من در وجه نخست ایجاد یک حس اعتماد به نفس در جریان های مخالف دولت اسد و حامیان منطقهای آنهاست.
متن گفت و گو با دکتر محمود شوری را در ادامه بخوانید:
* آمریکا در تازهترین اقدام خود بعد از روی کار آمدن تراپ ۵۹ موشک کروز را به پایگاه الشعیرات در غرب سوریه شلیک کرد. هدف ترامپ از این حمله چه بود و این مساله در حل بحران منطقه تاثیری دارد؟
شوری: به هر حال اتفاقی که افتاد به دلایل مختلف بسیار مهم تلقی می شود. اما شاید یکی از مهم ترین دلایلی که این اتفاق را حائز اهمیت می کند این است که آقای ترامپ در بحث های انتخاباتی و پیش از انتخابش به عنوان رئیس جمهور بر این مسأله تاکید داشت که قرار نیست مداخله بیشتری در مسأله سوریه داشته باشد و به نوعی قراین، شواهد و علایمی که از دولت آقای ترامپ وجود داشت این بود که تاکید آقای ترامپ بیشتر بر روی مبارزه با داعش است تا ضربه زدن به دولت آقای اسد. به همین دلیل اتفاقی که افتاد از این جهت مهم است که یک نوع چرخش در سیاست آقای ترامپ در ارتباط با مسأله سوریه تلقی میشود. این اقدام در واقع به نوعی بازگشت به همان سیاستهایی است که در دوران اوباما هم پیگیری میشد یعنی سیاستی که فشار بر دولت سوریه را بر مقابله با داعش و جریانهای افراطی اولویت میبخشید. در این زمینه ترامپ حتی یک گام از اوباما هم جلوتر گذاشت و وارد فاز حمله نظامی شد. به همین دلیل به نظر من موضوع حمله موشکی آمریکا به سوریه بیش از هر چیز از جنبه نوع مداخله و ورودی که ترامپ به مسأله داشت، حائز اهمیت است. این اتفاقی که رخ داد میتواند یک نقطه عطف در صحنه بحران سوریه باشد به این دلیل که بعد از یک دوره که عملاً دولت اوباما با رویکرد منفعلانهتری به بحران سوریه نگاه و سعی میکرد که بیشتر در فضای سیاسی، مخالفت های خود را با دولت اسد اعلام کند، الان شاهد ورود نظامی آمریکا به صحنه عملیاتی در سوریه هستیم. این اقدام اگر بخواهد ادامه داشته باشد می تواند شرایط را کاملاً دچار دگرگونی کند. هم از جهت نوع رویارویی که بین روسیه و آمریکا می تواند ایجاد کند و هم از جهت موازنه قدرتی که در داخل بحران سوریه میتواند رقم بزند. به همین دلیل من فکر می کنم این اقدام آمریکا اگر مقدمه اقدامات بعدی باشد ما باید در آینده شاهد تحولات خیلی جدی تری در صحنه بحران سوریه باشیم اما شخصاً تردید دارم که این اقدام در آینده تداوم پیدا کند. بنابراین بیشتر باید به پیامدهای خود این اقدام و نه تداوم آن فکر کرد که پیامدهایش هم به نظر من در وجه نخست ایجاد یک حس اعتماد به نفس در جریان های مخالف دولت اسد و حامیان منطقهای آنهاست. حمله آمریکا به سوریه از این جهت می تواند به عنوان یک رویداد تاثیرگذار در بحران سوریه تلقی شود و بر روند مذاکرات سیاسی که با محوریت سه کشور ایران، روسیه و ترکیه آغاز شده بود، تأثیر منفی بگذارد.
* ترامپ در حالی دستور این حملات را داد که پیش از آن در صحبتهای انتخاباتی خود اعلام کرده بود که بیشتر به مسایل داخلی خواهد پرداخت. تغییر سیاست آمریکا به این سمت به چه دلیل بوده است؟ همچنین در صحبت های خود از احتمال اقدامات بعدی ترامپ سخن گفتید؛ این اقدامات احتمالی چه چیزهایی می تواند باشد؟ سرنگونی بشار اسد یا تغییر مرزها و…؟
شوری: بعد از اینکه آقای ترامپ قدرت را در اختیار گرفت با هجمه شدیدی از سوی مخالفان مواجه شد که مدعی بودند تیم ترامپ روابط نزدیکی با روسیه برقرار کردهاند. این فشارها با طرح ادعاهایی مبنی بر دخالت روسیه در روند انتخابات آمریکا حتی جنبه حیثیتی پیدا کرد و فشار سنگینی را به ترامپ وارد ساخت. در میان متحدان اروپایی آمریکا نیز این نگرانی وجود داشت که احتمالاً ممکن است نزدیکی بین دولت ترامپ و روسیه در آینده موجب تضعیف امنیت اروپا شود. اینها مسایلی بود که در یکی دوماه نخست فشار زیادی را به دولت ترامپ وارد کرد. به همین دلیل به نظر من این اقدام ترامپ هم دلایل داخلی داشت و هم دلایل خارجی. در سطح داخلی شدت عمل آمریکا در سوریه میتوانست فشار مخالفان را کاهش دهد و در سطح بینالمللی نیز دولت ترامپ به دنبال نوعی قدرت نمایی بود. به روایت دیگر در واقع آقای ترامپ با این اقدام با یک تیر چند نشان زده است. یک اینکه بحث ها را در داخل آمریکا دچار تغییر کرده است و هم یک قدرت نمایی در سطح بین المللی از خودش به نمایش گذاشته است. همانطور که گفتم مهم ترین پیامد این اقدام می تواند دادن یک اعتماد به نفس به مخالفین باشد. اما در مورد مسأله دوم، بحث بر سر این است که اگر این عملیات ها بخواهد ادامه پیدا کند حتماً امریکایی ها باید در محاسبات خود نوع واکنش روس ها را مد نظر قرار دهند. در واقع باید نسبت مداخله نظامی آمریکا در سوریه و حضور روسیه در این کشور مشخص شود. آیا قرار است با هماهنگی آمریکا و روسیه این مداخله انجام شود، که عملاً این امکان پذیر نیست. آمریکایی ها با این اقدام نظامی نیروهای متحد روسیه را در سوریه مورد هدف قرار دادند. روس ها بعد از آمدن ترامپ امیدوار بودند که بتوانند آمریکا را متقاعد کنند تا یکسری عملیات هماهنگ در ارتباط با حمله به جریان های تروریستی مثل داعش و جبهه النصره داشته باشند، اما عملاً چیزی که اتفاق افتاد این بود که آمریکایی ها در سوریه متحد روسیه را مورد حمله قرار دادند. بنابراین اگر این اقدامات بخواهد ادامه داشته باشد حتماً با واکنش جدی روسیه مواجه خواهد شد و ممکن است سطح تعارضات را ارتقاء دهد. به نظر من اگر عملیات نظامی به این شکلی که ما الان شاهدش هستیم بخواهد تداوم پیدا کند صحنه عملیات در سوریه میتواند بسیار پیچیده و خطرناک شود.
* آقای ترامپ از تاجران و سهامداران شرکت های تولید موشک در آمریکاست که عده ای از کارشناسان این عامل را دلیلی بر اقدامات ترامپ میدانند. نظر شما در این زمینه چیست؟
شوری: من کارشناس مسایل آمریکا نیستم و خیلی نمی توانم وارد مسایل داخلی آمریکا شوم اما واقعیت این است که همیشه یک رابطهای بین مجتمعهای صنعتی و نظامی آمریکایی و نوع سیاستهای آمریکا در سطح بین المللی وجود داشته است. جریانهای مختلف اقتصادی صنعتی در داخل آمریکا سعی میکنند با تاثیری که روی سیاست خارجی آمریکا میگذارند شرایط و امکان بیشتری برای کسب درآمدهای خودشان فراهم کنند. به هر حال این ادعاها مطرح میشود و خیلی هم نمیتوان گفت این ادعاها، ادعاهای بی ربطی است، اگرچه تفسیر کردن مسأله در این سطح، یعنی تقلیل دادن مسأله فقط به یک موضوع کار درستی نیست.
* دخالت کشورهای فرامنطقه ای اغلب منجر به ویرانی بیشتر کشورها شده است مانند آن چیزی که اکنون در سوریه و عراق شاهد هستیم. بر این اساس آیا سوریه عرصه جنگ بین روسیه و آمریکا خواهد شد؟
شوری: به هر حال روسها امیدوار بودند که با آمدن آقای ترامپ و با توجه به آن نکات و علائم مثبتی که از طرف دولت ترامپ می رسید فضایی برای همکاری بیشتر آمریکا و روسیه فراهم شود و انتخاب آقای ترامپ یک فرصتی برای بهبود روابط بین روسیه و آمریکا باشد، تصور هم بر این بود که سوریه می تواند اولین جایی باشد که روسیه و آمریکا بتوانند از طریق همکاری با یکدیگر شرایط تازه ای را در روابط دو کشور رقم بزنند. به عبارت دیگر سوریه می توانست محل آزمایش بهبود روابط آمریکا و روسیه باشد و روس ها امیدوار بودند که با همکاری آمریکا اولاً مبارزه با داعش در سوریه را به امری بینالمللی تبدیل کنند و یک همکاری بین المللی را برای مقابله با تروریست ها در سوریه رقم بزنند و از سوی دیگر امیدوار بودند این همکاری بتواند در مرحله بعد به حوزه های دیگر و سایر موضوعات تنش زا در روابط آمریکا و روسیه تسری پیدا کند. اما این اقدام به نوعی تمامی آن پیش داوری ها و تمامی آن گمانهزنیهایی که وجود داشت را دچار تغییر کرد. اگرچه هنوز نمیتوانیم بگوییم این مسأله خیلی ضربه کاری به آینده روابط روسیه و آمریکا وارد کرده است.
* حادثه به این بزرگی چطور نمیتواند ضربه ای به رابطه دو کشور وارد کند؟
شوری: اگر این مسأله بخواهد تداوم پیدا کند قطعاً ما با یک روند پیچیده و حتی نگران کنندهای در روابط دو کشور مواجه خواهیم بود. نگران کننده به این دلیل که می تواند حتی به برخوردهای نظامی بین دو کشور هر چند خیلی محدود منجر شود. روسیه به نوعی خود را در بحران سوریه آلوده کرده است و نمی خواهد شکست خورده از سوریه خارج شود. به همین دلیل تلاش های خود را هم در سطح نظامی و هم در سطح سیاسی دنبال می کند. آمریکایی ها اگر بخواهند مانع جدی در مقابل این مسأله ایجاد کنند عملاً نه تنها موضوعات تنش زا در روابط روسیه و آمریکا دیگر کاهش پیدا نمیکند بلکه شاهد این خواهیم بود که موضوع خیلی جدیتری در روابط دو کشور شکل بگیرد. چون علیرغم اختلاف نظری که بین آمریکا و روسیه از ابتدا در مورد مسأله سوریه وجود داشت اما هر دو کشور تلاش می کردند که این اختلاف نظر موجب یک رویارویی بین دوطرف نشود. هم روسها علاقمند بودند که در مذاکرات مختلف بر سر مسأله سوریه با آمریکاییها گفت وگو کنند و هم آمریکاییها سعی می کردند از طریق گفت وگو با روسیه تا آنجا که ممکن است مسأله را مدیریت کنند. به عبارت دیگر هیچ وقت موضوع سوریه موجب نشد که آمریکا و روسیه کاملاً رو در روی هم قرار بگیرند. اما الان با این اتفاقی که افتاده خیلی شرایط قابل پیش بینی نخواهد بود. مسأله دیگر این است که روس ها با همراهی ایران و ترکیه ابتکار یک فرآیندی را در مذاکرات سیاسی رقم زدند و آن بحث اجلاس آستانه بود که در یک مسیر قابل قبولی پیش می رفت؛ اما اتفاقی که افتاد، می تواند ضربه سنگینی به این مذاکرات وارد کند. اگر نگوییم اساساً پرونده این مذاکرات را می بندد اما می تواند ضربه سنگینی به این مذاکرات وارد کند که برای روس ها مطلوب نیست. چون بعد از این اتفاق احتمالاً مخالفین دولت اسد با ادعاها، اعتماد به نفس و مطالبات بیشتری در مذاکرات شرکت می کنند که عملاً بن بستی که کم و بیش در مذاکرات وجود دارد را سختتر میکند. به همین دلیل من فکر میکنم مسأله سوریه این استعداد را دارد که با توجه به شرایط موجود، به یک موضوع تنشزای جدی در روابط آمریکا و روسیه تبدیل شود اگرچه عکس آن هم ممکن است.
* در چه شرایطی عکس این قضیه اتفاق می افتد؟
شوری: به این معنا که ممکن است بعد از این اتفاق، دوطرف به دلیل نگرانی از برخوردهای پیش بینی نشدهای که ممکن است شکل بگیرد ناگزیر شوند یا به این نتیجه برسند که به سمت گفت وگوهای بیشتر بروند و مسأله را به نحوی مدیریت کنند. روسها خیلی علاقهمند به این مسأله هستند و همچنان هم این علاقمندی را نشان می دهند. یعنی علاقهمندی روس ها برای مذاکره با آمریکایی ها در مورد سوریه بیش از علاقه آمریکایی ها به این مسأله است. به همین دلیل اگر آمریکاییها بعد از این مسأله باز هم بخواهند به این سمت بروند که با روسها وارد مذاکره شوند، روسها به احتمال زیاد آن را رد نمی کنند. در واقع می توانیم بگوییم این حادثه حتی می تواند یک موضوع و دلیلی برای گفت وگوهای دو کشور باشد و همکاری بین دو کشور حتی افزایش هم پیدا کند. البته این یک سناریوست در مقابل سناریویی که معتقد است این مسأله موجب و تشدید وخامت روابط میان روسیه و آمریکا خواهد شد.
*موضع تنشزایی و این اختلافنظری که بین روسیه و آمریکا بود بالاخره خود را در بحران سوریه نشان داد و نحوه واکنش جهانی حمایت از آمریکا بود و ایران و روسیه به نوعی در این راه تنها ماندند احتمال اینکه اجماع علیه روسیه شکل بگیرد چقدر است؟
شوری: به هر حال این نوع موضع گیری کشورها قابل پیش بینی بود و نزدیکی میان اینها هم از قبل وجود داشت، اگرچه در یک سال اخیر تلاش کشورها برای یک اقدام هماهنگ، کمرنگتر شده بود. بویژه بعد از تلاشهای روسیه در چارچوب مذاکرات سیاسی و گفت وگوهایی که بین روسیه و ترکیه شکل گرفت و انفعالی که در دولت اوباما نسبت به مسأله سوریه وجود داشت، عملاً شاهد جبهه واحد و منسجمی در آن سمت حداقل در یک سال اخیر نبودیم و ترکیه و عربستان و سایر کشورهای منطقهای که حامی مخالفین دولت اسد هستند به اضافه خود آمریکا سیاستهای هماهنگی را دنبال نمیکردند. این اقدام آمریکا همانطور که گفتم موجب تقویت روحیه در میان آنها شد تا شاید بتوانند با پشتیبانی نظامی آمریکا و با فشار نظامی که آمریکایی های می توانند وارد کنند، دوباره ورق را به نفع مخالفین دولت اسد که بعد از آزادسازی حلب تحت فشار قرار گرفته بودند، برگردانند. به همین دلیل ما دیدیم که بلافاصله بعد از این حمله تمامی کشورها با یک ذوقزدگی آمدند و حمایت خودشان را از این مسأله اعلام کردند. به نظر من اوضاع فعلی خیلی بستگی به این دارد که گام دوم آقای ترامپ در این مسأله چطور باشد. آیا گام دوم هم میخواهد یک گام امنیتی نظامی باشد یا میخواهد به دنبال بهره برداری سیاسی از اقدامی که در گام اول انجام داد، باشد. اگر گام دوم هم نظامی باشد آن موقع ما باید انتظار تشدید تنش و رویارویی داشته باشیم اما اگر این کار را فقط برای این انجام داده باشد که با قدرت و نیروی تازهتری وارد مذاکرات شود باید انتظار گفت وگوهای بیشتر را حداقل بین آمریکاییها و روسها داشته باشیم.
*الان شما شرایط را به چه سمتی می بینید؟ اقدام نظامی یا عملیات دیگری؟
شوری: من فکر نمیکنم آمریکاییها بخواهند بیعقلی کنند که این اقدام نظامی را تداوم دهند چون این اقدام نظامی، دولت اسد را سرنگون نمیکند و فقط می تواند آتش جنگ را شعله ورتر کند و تمام مکانیسم های سیاسی مانند مذاکرات آستانه که تا الان با زحمت فراوان طرفین به آن دست پیدا کردهاند را نابود میکند و عملاً پرونده تمام این مذاکرات سیاسی را میبندد و نتیجه دیگری در پی نخواهد داشت.
*پس به نظر شما امکان گفت وگو در این زمینه وجود دارد؟
شوری: بله. حتما.
* ایران یکی از قدرت های منطقهای و محور مقاومت است. جمهوری اسلامی ایران چقدر میتواند در این زمینه نقش موثر ایفا کند؟
شوری: به هر حال وضعیت ایران با توجه به سیاست هایی که تا الان اتخاذ کرده و پیگیری می کند کم و بیش مشخص است. جمهوری اسلامی ایران در آن مقطعی هم که دولت آقای اسد در فشار بیشتری بود و بسیاری از گروه ها انتظار این را داشتند که به زودی بتوانند وارد دمشق شوند و دولت اسد را سرنگون کنند، حمایت خود را از دولت مرکزی سوریه اعلام کرد و از این به بعد هم این وضعیت ادامه پیدا خواهد کرد. آن چیزی که شاید برای ما مهم باشد نوع موضع گیری است که ممکن است روس ها در آینده و در خصوص این مسأله داشته باشند. اگر روس ها بخواهند همچنان با قدرت بیشتر حمایت خودشان را از دولت اسد ادامه دهند و به عبارتی در مورد این مسأله کوتاه نیایند حداقل در برابر فشار آمریکایی ها خیلی شرایط تغییر نمی کند. من فکر می کنم که وضعیت همچنان مثل گذشته برای ما ادامه خواهد داشت. اما اگر روس ها بخواهند که به رغم همه این اتفاقات باز هم مدیریت کردن مسأله را با آمریکایی ها هماهنگ کنند، ممکن است شرایط برای ما سخت تر بشود. البته بعید می دانم تغییری در موضع ایران ایجاد کند اما به هر حال ممکن است شرایط را برای ما سخت تر کند.
* هم اکنون نشستهای بین المللی در رابطه با بحران سوریه برگزار می شود حتی گاه بدون حضور سوریها تا تکلیف بزرگترین درد کنونی خاورمیانه را حل کنند. چنین مسیرهایی با توجه به گذشته تاریخی این منطقه، چقدر میتواند منجر به حل مشکلات شود؟
شوری: شکاف خیلی زیادی بین دوطرف وجود دارد و هیچگونه احتمال نزدیک کردن حامیان و مخالفان دولت اسد چه در سطح داخلی سوریه و چه در سطح منطقه ای وجود ندارد. تنها راه ممکن برای اینکه بتوان یک مقدار این شکاف را کمتر کرد، نه اینکه این دو را به هم پیوند داد این است که این گفت وگوها به هر شکل ممکن ادامه پیدا کند و دو طرف در چارچوب های مختلفی حاضر شوند و دور یک میز بنشینند و گفت وگوهای خودشان را علی رغم این که نتیجهای هم در بر نداشته باشد ادامه دهند. چراکه اگر مکانیسم گفت وگو کاملاً بسته شود دیگر عملاً نمیتوان هیچ انتظاری جز تشدید نبردها در صحنه عملیاتی داشت. در چند سال گذشته اقدامات زیادی برای گفت وگوهای سیاسی صورت گرفته و عملاً همه بینتیجه مانده که شاید مهمترین آنها گفت وگوهای آستانه بود. با این حال خیلی هم نباید از این روند ناامید شد و باید همچنان این مکانیسم دنبال شود. ضمن اینکه این مکانیسم چندجانبه نباید فقط به یک مکانیسم دوجانبه تبدیل شود یعنی تمام طرف هایی که در مسأله درگیر هستند باید بتوانند در گفت وگوها حضور داشته باشند وگرنه خیلی نتیجه بخش نخواهد بود.
* موانع حضور تمامی گروه ها در مذاکرات چیست؟
شوری: وقتی که اولین دور گفت وگوهای آمریکا و روسیه و برخی کشورهای حامی مخالفین دولت اسد برگزار شد آمریکایی ها و عربستانی ها با حضور ایران مخالفت میکردند اما به هر حال در روند مذاکرات مجبور شدند که از ایران هم دعوت کنند. اینکه در مقطعی یک کشوری با حضور کشوری دیگر مخالفت می کند خیلی نمی تواند تداوم داشته باشد. من معتقدم که در نهایت همه طرفها به این نتیجه خواهند رسید که باید تمامی طرفهای درگیر در مسأله حضور داشته باشند وگرنه نتیجه مذاکرات نتیجهای فراگیر نخواهد بود که همه را متقاعد کند که به نتایج آن متعهد باشند بنابراین این اتفاقات یک مقدار کند است اما در عین حال تنها مسیر موجود هم همین مذاکرات است.
*گفتید امکان گفت وگو بین روسیه و آمریکا وجود دارد و آمریکا خیلی دست به اقدامات دیگری نمی زند، با توجه به این بحرانی که موجود است و حرکت های گاه و بیگاهی که از سوی کشورهای مختلف شاهدیم، چشم انداز منطقه را چطور میبینید؟
شوری: متاسفانه خیلی چشم انداز روشنی برای حل و فصل بحران در منطقه در کوتاه مدت وجود ندارد. چراکه دو طرف مطالبات حداکثری خودشان را پیگیری می کنند. به نظر من تنها مسیری که ممکن است برای مدیریت کردن بحران سوریه وجود داشته باشد این است که مخالفین دولت اسد بپذیرند که دولتِ موجود یک طرف مذاکره است و نباید اصرار بر رفتنش داشته باشند، چون اگر این اصرار وجود داشته باشد عملاً این گفت وگوها یا هیچ وقت شکل نمی گیرد یا جدیتی در آن نخواهد بود. به هر حال اگرچه سطح قدرت بازیگران مختلف اعم از بازیگران منطقه ای، بازیگران بین المللی و حتی بازیگران خرد در سطح منطقه مهم است اما نباید هیچ بازیگری نادیده گرفته شود. چون امکان بهم زدن بازی از سوی حتی یک بازیگر خرد هم وجود دارد. به همین دلیل من فکر می کنم اولاً تا یک اراده جدی برای مقابله با تروریسم یا جریانهای افراطی از سوی همه بازیگران منطقهای و فرامنطقهای وجود نداشته باشد قطعاً این جریانها قابل حذف نیستند و تا زمانی که این جریانها باشند این بحران میتواند ادامه داشته باشد. بنابراین اظهار امیدواری کردن در مورد روند مدیریت بحرانیک مقداری سخت است. نباید فکر کرد که قدرت های بزرگ چون از قدرت بیشتری برخوردار هستند می توانند با نادیده گرفتن قدرت های خردمسأله را مدیریت کنند. شاید این حرف خیلی کلیشهای و خوشبینانه باشد که تنها مسیر ممکن برای مدیریت بحران در نظر گرفتن تمامی ملاحظات بازیگران مختلف در سطح منطقه از یک سو و تاکید بر اینکه دولت سوریه دولت مستقلی است که باید تمامیت ارضی آن حفظ شود و باید تمامی جریان های داخلی در سوریه در آینده این کشور نقش داشته باشند، از سوی دیگر است. پس شاید هنوز زود باشد که بخواهیم در مورد آینده بحران سوریه خوش بین باشیم.
* اشاره شما بیشتر به قدرتهای بینالمللی بود. دلیل واکنش آمریکا و حمله به سوریه و در کل بحران منطقهای چقدر مربوط به مسایل داخلی و چقدر به مناسبات بین المللی ارتباط دارد؟
شوری: عدم توسعه یافتگی اقتصادی و سیاسی در خاورمیانه زمینه ساز تمامی این بحرانهاست و مداخله خارجی به نوعی آن را تشدید کرده است. تا زمانی که ما شاهد توسعه سیاسی و اقتصادی در سطح کشورهای منطقه نباشیم طبیعتاً زمینه همیشه برای ایجاد هر نوع بحرانی فراهم است. به همین دلیل خاورمیانه با توجه به بحرانهای ساختاری که همواره داشته مستعد این نوع درگیریها بوده؛ ضمن اینکه متاسفانه منافع قدرتهای بزرگ هم خیلی نقش تعیین کنندهای در تشدید این بحرانها ایفا کرده است. در آخر باید بگویم به نظر من سیاستهای روسیه نقش تعیین کنندهای در آینده بحران سوریه خواهد داشت. البته نگرانیهایی در مورد سیاستهایی که روسیه در منطقه دنبال میکند وجود دارد. از این جهت که روسها خیلی تمایل دارند که تا آنجا که میتوانند هرچه سریعتر و با هزینه کمتری بحران سوریه را مدیریت کنند و این تمایلشان به پرداخت هزینه کمتر و حل و فصل سریعتر بحران ممکن است آنها را دچار اشتباهاتی کند که نتایج منفی آن را در یک زمانی که دیر شده متوجه شوند.
-
دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
-
افزودن دیدگاه