سجاد نصیری بروجنی- هدایت قطار دولت یازدهم در حالی به دولت مردان تدبیر و امید رسید که با انبوه چالش ها از جمله خارج شدن از ریل مواجه بود. بدون شک در چنین اوضاع و احوالی، اولویت بازگرداندن این قطار بی «ترمز» و «دنده عقب»به ریل و فراهم آوردن شرایط برای حرکت آن از طریق «دیپلماسی دارای پشتیبانی داخلی» بود.دولت روحانی اما از همان ابتدا به مشکلات و سیاست داخلی عنایت چندانی نکرد و بی محابا در سیاست خارجی به پیش رفت حال آنکه دولت هایی که نسبت به حقوق شهروندی، آزادی و دموکراسی بی توجهند چندان در جامعه بین المللی جدی گرفته نخواهند شد. سیاست خارجی بدون «پشتوانه ی ملی» حتی اگر دستاوردی هم داشته باشد، موقت و ناپایدار خواهد بود و در نهایت به «دبه» ی طرف مقابل ختم می شود. به قول محمدرضا تاجیک، رییس اسبق مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری: «در ادبیات مرسوم سیاست خارجی می خوانیم که سیاست خارجی یک کشور انعکاسی و بلکه تابعی از سیاست داخلی آن است. من در این بیان نوعی ارجحیت و اولویت سیاست داخلی نسبت به سیاست خارجی می بینم، و بر این ارجحیت و اولویت در جامعه امروز ایرانی تایید و تاکیدی بیشتر می گذارم. تردید دارم «دولت های ناکارآمد» که در کل توانایی تامین امنیت و نیازهای اساسی شهروندان مثل آزادی و دموکراسی را ندارند بتوانند بعنوان عضوی فعال از جامعه ی بین المللی به حیات خود ادامه دهند. از دولتی که نه از فرهنگ مدارا و نه از ی تحمل۳ هویت های متکثر و متمایز و دگر های داخلی بهره و نصیبی نبرده، نمی توان انتظار مدارا و تحمل دگرهای خارجی را داشت. در یک کلام نه تنها دموکراسی، که دیپلماسی نیز بدون دموکرات ممکن نمی گردد.» (مهرنامه شماره ۳۳)
در شرایطی که دلواپسان از هیچ تلاشی برای "تلاشی" برجام و زمین زدن دولت دریغ نمی کنند و دولت نسبت به احقاق مطالبات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کم کاری می کند مشروعیتی که باید دولت و برجام را سرپا نگه دارد ذره ذره آب خواهد شد. این مشروعیت داخلی روحانی است که طیف لاریجانی را به طرف او کشانده و اگر آن را از دست بدهد نه لاریجانی اطرافش خواهد ماند و نه توان سرپا نگاه داشتن برجام را خواهد داشت. معلوم نیست با توجه به چارچوب فرهنگ سیاسی ایران، اگر روحانی مشروعیتش را بخاطر کم کاری در سیاست داخلی مخالفان برجام چه خوابی برای او دیده اند. حتی در روز های اخیر علنا انواع تهدید و توهین را به روحانی روا داشته و خواستارمحاکمه او شده اند.
روحانی باید متوجه این موضوع بشود که بدون توجه و تعامل با بدنه ی اجتماعی، برجام با مخالفان قدرتمندی که چه در داخل کشور و چه خارج کشور دارد، در حد "حل مسئله ی غنی سازی" باقی می ماند و نباید از آن انتظار چندانی داشت. این که از ابتدا دیپلماسی لوکوموتیو دولت شد یک اشتباه راهبردی بود. دولت باید سپهر عمومی و مطالبات سیاسی و اقتصادی جامعه را سامان می داد و بعد تا این حد در سیاست خارجی پیش می رفت.
برخی تئوریسین‌های جریان اصلاحات مدت ها پیش هدف دولت را «عادی سازی» و باز گرداندن عرصه عمومی کشور به شرایط غیر استثنایی و نرمال کردن فضا دانست. روحانی اما در هر سخنرانی و اظهار نظری تاکید می کند که «مردم او را فقط برای عادی سازی در سیاست خارجی» انتخاب کرده اند. وقتی برجام نهایی شد، بسیاری آن را مقدمه ای دانستند که تدبیر سیاست داخلی نتیجه آن خواهد بود اما متاسفانه دو عامل مانع از آن شد. اولی کاهش مطالبات اصلاح طلبان و تبدیل شدن بخش بزرگی از بدنه ی اصلاحات به توجیه کنندگان اقدامات دولت و دوم گرایشی که در دولت وجود دارد و اصلاح طلبان را مقابل اعتدال می داند و مطالباتشان را خطری برای توسعه تلقی می کند. البته نباید از کم کاری فراکسیون امید در طرح مطالبات اجتماعی و سیاسی ازدولت چشم پوشی کرد.
روحانی اگر می خواهد برجام در حد انتظارات عمل کند باید هر چه سریعتر«تلاش وارونه»ی چانه زنی با طرف های غربی برای عمل به تعهداتشان در برجام را کنار بگذارد و به جای آن در جهت عادی سازی فضای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور حرکت کند. مثلا اگر می بیند وزیر کشور یا ارشاد یا وزرای اقتصادی کابینه کارایی لازم را ندارند بر ماندنشان اصرار نورزد
