مرتضی ابراهیمی- صنعت طلا در دوران تحریم می توانست کمک شایانی به اقتصاد ایران داشته باشد اما مسؤولان به این موضوع توجه نکردند. در نتیجه اشتغال زایی در این صنعت و صنایع دیگر کاهش یافت. به همین دلیل قاچاق کالا به کشور افزایش یافت که عمده ترین کشور که طلا به ایران قاچاق می کند ترکیه است و این در حالی است که برخی از کارشناسان مهم ترین ضعف صنعت طلا و جواهر را در ایران عدم توجه به بخش خصوصی می دانند.

مناطق آزاد تجاری ایران بهترین مکان برای مبادلات طلا در سطح جهانی است

یکی از مکان هایی که می توان از آن به عنوان تجارت طلا و تبادلات مالی سود جست، مناطق آزاد تجاری است . علی اصغر مونسان، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش در این باره می گوید، مناطق آزاد جهت آسان سازی فرایند سرمایه گذاری و تولید مزیت‌های فراوانی دارد و با وجود تمرکز در مدیریت مناطق آزاد، ارتباط با بازارهای جهانی، نیاز نداشتن به صدور روادید، معافیت‌های مالیاتی ۲۰ ساله از زمان آغاز فعالیت و تخفیف‌های گمرگی از جمله قانون‌هایی است که تولیدکنندگان و سرمایه گذاران می توانند به راحتی از آن بهره ببرند. مونسان با تاکید بر اینکه این سازمان از تولید کنندگان این بخش حمایت می کند، گفت: در این زمینه آمادگی لازم برای اینکه کیش نقطه ای برای تولید طلا و جواهر با استاندارد بالا و محلی برای عرضه خوب این محصول ها در داخل و خارج کشور باشد، وجود دارد. در این چارچوب زمین برای ایجاد سالن و کارگاه در اختیار تولید کنندگان طلا و جواهر قرار می دهیم و فعالان این حوزه می توانند از تسهیلات و معافیت های مالیاتی موجود در مناطق آزاد استفاده کنند. مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش نبود قانون کار، کوتاه بودن فرآیندهای اداری و وجود قانون های حمایتی برای ورود کالا به سرزمین اصلی و فروش آن برای تولید کنندگان را از مزایای مناطق آزاد برشمرد. مونسان افزود: در این منطقه با توجه به تمرکز مدیریتی جهت صدور مجوز، نیازی به مراجعه های متعدد به دستگاه های مختلف نیست و متقاضیان با مراجعه به سازمان منطقه آزاد می توانند مجوز لازم را دریافت کنند.

خصوصی سازی می تواند ارزش افزوده طلا را افزایش دهد

لاله افتخاری، نماینده مجلس شورای اسلامی، در نشست "چشم انداز صنعت طلا و جواهر در دوران پساتحریم" که در خبرگزاری ایلنا برگزار شد، گفت: بنده در بازدیدی که از ظرفیت های صنعت طلا و جواهر داشتم و محصولات این صنعت را مشاهده کردم، به خوبی با ظرفیت های بخش خصوصی فعال در صنعت طلا و جواهر در ایجاد اشتغال آشنا هستم. کار در این حوزه بسیار ارزشمند و زیربنایی است. صنعت طلا ، جواهر و سنگ های قیمتی حوزه‌ای است که با هنر نیز پیوند دارد و با کار هنری بر روی سنگ‌های قیمتی می‌توان ارزش افزوده بالایی خلق کرد. علاوه بر آن نیروی انسانی زیادی نیز به کار مشغول می شود. با توجه به صنعت طلا و جواهر می‌توانیم به اقتصاد مملکت و تولید ملی کمک کنیم، همچنین می توانیم با افزایش صادرات طلا و جواهر، فرهنگ خودمان را به جهان صادر کنیم. این صنعت، نه وابستگی به خارج ایجاد می‌کند و نه مشکلات زیست محیطی دارد، همچنین امکان صادرات دارد، قطعا نگاه منفی نیز از این صنعت کنار خواهد رفت. این صنعت باعث می شود که زنان خانه دار نیز بتوانند به سادگی و بدون خروج از منزل به کار مشغول شوند و به اقتصاد خانواده کمک کنند.

اکتشاف مهمترین مشکل تولید و تجارت طلا است

بزرگترین مشکل ایران در تولید و تجارت طلا کاهش اکتشاف طلا در ایران است در حالی که طلا می توانست در زمانی که ما در تحریم بودیم بسیاری از مشکلات کشورمان را حل کند. مدیرکل اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) سیاست این سازمان درباره پهنه های اکتشافی را، شناسایی و پی جویی پهنه ها ذکر کرد که مراحل اکتشافات عمومی و تفصیلی با ریسک کمتر از طریق مشارکت با بخش خصوصی انجام شود. «بهروز برنا» معاون سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور براین عقیده است که در ایران حداقل دو معدن طلا در کلاس جهانی وجود دارد. آذربایجان‌های شرقی، غربی، اصفهان، کردستان، کرمان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، مرکزی، قم و همدان به عنوان استان هایی معرفی شده اند که در آنها وجود ذخایر طلا به اثبات رسیده است. آمارهای مختلفی در ارتباط با جایگاه ایران از لحاظ مصرف و تولید طلا وجود دارد، تازه ترین ارقام منتشر شده حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران در بین بیش از یکصد کشور جهان، رتبه چهل و ششم را از آن خود ساخته و در عین حال در بین آسیایی ها، کشورمان جایگاه دوازدهم را دارد، اما موضوع مصرف ایرانی ها را در بین ۱۰ کشور شاخص جای داده و در گزارش های دیگر ایران پنجمین مصرف کننده این فلز خوشرنگ است. جمهوری اسلامی ایران ایران به سبب قرار گرفتن روی کمربند کانی سازی طلا، پتانسیل بالایی برای افزایش ظرفیت تولید این ماده معدنی در اختیار دارد و اکنون ۷۴ کانسار طلا در ایران شناخته شده که زرشوران و آق دره در آذربایجان غربی، داش‌کسن در کردستان، موته در استان اصفهان، کوه زر در استان خراسان رضوی و خارونا در استان آذربایجان شرقی مهمترین کانسارهای این فلز در ایران به شمار می آیند. انتظار می‌رود اقدام سازمان ایمیدرو در فراخوان برای طلای نیکوئیه قزوین یکی از آثار موثری که به دنبال داشته باشد، ورود فناوری جدید اکتشاف و استحصال طلا به کشور باشد. قرار است شرکت های متقاضی مشارکت در سرمایه گذاری برای استخراج طلای نیکوئیه از نظر صلاحیت علمی و مالی مورد ارزیابی قرار گیرند و پس از احراز صلاحیت، برنامه اجرایی این طرح دنبال می شود. پیش از این سازمان ایمیدرو اعلام کرد: عملیات جدید اکتشاف طلا در منطقه ای به وسعت ۱۱۴ کیلومتر مربع درحوالی شهرستان اردستان (واقع در استان اصفهان) درمعدن کوه دم موجب شناسایی قطعی ذخیره حدود یک میلیون تن کانسنگ طلا در یکی از پنج ناهنجاری زمین(آنومالی) منطقه شد. ذخیره احتمالی معدن یادشده چهار میلیون تن برآورد شده و کانسنگ طلا نیز عیار ۵/۱ گرم در تن دارد. گسترش فعالیت معدنی با هدف افزایش میزان ذخایر طلا و تولید آن، موجب شد تا حوزه اکتشاف شامل اجرای عملیات اکتشافی در مناطق کوه دُم اردستان و موته (چاه خاتون، سنجده، دره اشکی و غیره) اصفهان انجام داده که به اکتشاف بیش از ۹ تن طلای خالص انجامید. اکنون مجتمع طلای موته اصفهان سالیانه ۲۸۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم شمش طلا تولید می کند و در ۲۹۵ کیلو متری جنوب غربی تهران و هفت کیلومتری شمال غرب روستای موته از توابع شهرستان برخوار و میمه در استان اصفهان واقع است. مجتمع طلای زرشوران در استان آذربایجان غربی (تکاب) با ظرفیت سالانه سه تن طلا با عیار ۲۴ آبان ماه سال گذشته توسط «اسحاق جهانگیری» معاون اول رئیس جمهوری افتتاح شد. امروز شرایط اجرایی شدن توافق برجام با تصویب مجلس شورای اسلامی و دستورات رهبر معظم انقلاب فراهم شده و کشورهای اروپایی ، آسیایی ، آفریقایی و اقیانوسیه بیش از هر زمان برای فعالیت در عرصه های مختلف اقتصادی ابراز علاقمندی می کنند، انتظار می رود با واقع بینی و تدبیر دولت یازدهم، رونق اقتصادی درعرصه توسعه فعالیت معادن و صنایع معدنی فراهم آید .

قاچاق طلا به ایران صنعت طلا و جواهر را  نابود کرده است

یک امر باورنکردنی در کشور ما این است قاچاق طلا به ایران بسیار است در این زمینه رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا ضمن گلایه از بالا بودن میزان قاچاق طلا به کشور، گفت: واردات مصنوعات طلا به کشور ممنوع است اما اکنون از پنج کشور ترکیه، تایلند، هند، هنگ‌کنگ و ایتالیا، مصنوعات طلا به صورت قاچاق وارد می‌شود. عبادالله محمدولی با بیان اینکه کشور ترکیه در بحث واردات مصنوعات طلا به کشور ما در رتبه اول قرار دارد، اظهار کرد: البته با توجه به این‌که ورود مصنوعات طلا به کشور ممنوع است، این واردات به صورت قاچاق صورت می‌گیرد و بعد از کشور ترکیه شاهد وارداتی از کشورهای تایلند، هند، هنگ‌کنگ و ایتالیا هستیم که البته همه این واردات به صورت غیرقانونی انجام می‌شود. وی در عین حال بیان کرد: اگر مشکلات و تهدید‌ها فرصت دهند می‌توانیم علاوه بر پاسخگویی به نیاز داخل، صادرات هم داشته باشیم که البته در این میان کشور ترکیه یکی از بازارهای هدف ما محسوب می شود، چون ترکیه تولید‌اتش به صورت مکانیزه و ماشینی است و تنوع مدل‌های آنها به نسبت کشور ما محدود است ولی کشور ما در این زمینه توانایی بسیار بالایی دارد. رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا با تاکید بر اینکه جاذبه قاچاق در صنعت ما به جهت سودآوری بالا افزایش یافته است، تصریح کرد: همین موضوع سرمایه‌گذاران را وسوسه می‌کند تا به این بخش وارد شوند که در این زمینه با مسئولان و تولید‌کنندگان جلسات مختلفی گذاشتیم و باید دولت و حاکمیت در این زمینه پیشقدم شوند. محمدولی اظهار کرد: اگر بتوانیم فقط پنج درصد از گردش اقتصادی طلا و جواهر را در دنیا به خود اختصاص دهیم، سالانه می‌توانیم حدود ۱۸ میلیارد دلار کمک ارزی به کشور داشته باشیم لذا باید بستری آماده کنیم تا تولید‌کنندگان به سمت بازارهای صادراتی و بازارهای هدف بروند که در این صورت حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار نیروی کار می‌توانند به این بخش وارد شوند.

نبود تجهیزات و عدم توجه به سلایق فروش طلای داخلی را با مشکل روبه رو کرده است

رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا با بیان اینکه در طراحی مدل‌ها برای ساخت طلا توفیقات زیادی داشتیم ولی هنوز نتوانستیم پاسخگوی ۱۰۰ درصد سلایق بازار باشیم، ادامه داد: کشورهای حوزه خلیج فارس نیز پتانسیل بالایی برای مصرف مصنوعات طلای ایرانی دارند. بخشی از تولید‌کنندگان ما توانستند از دانش و تکنیک‌های روز دنیا استفاده ‌کنند و خود را به تکنولوژی های جدید مجهز کنند ولی به دلیل رکودی که در بازار به دلیل تحریم داشتیم چالش‌هایی را شاهد بودیم و قاچاق مصنوعات طلا و جواهر مثل یک سرطان بدخیم این صنعت را دچار چالش هایی کرده است که اگر جلوی آن گرفته نشود تا جایی پیش می‌رود که این صنعت را از درجه اعتبار ساقط می‌کند. البته خیلی تلاش کردیم و تبعات قاچاق را در بیکاری واحد‌های تولیدی و آسیب‌زدن به منافع ملی بارها متذکر شدیم ولی به جهت گستردگی این حوزه، کارهایی که انجام می‌شود پاسخگوی نیاز نیست.

بررسی میزان تولید طلا در خاورمیانه

به گزارش صمت، براساس نتایج تحقیقات انجام شده میزان تولید طلای جهان در نیمه نخست سال ۲۰۱۵م با ۲درصد افزایش به ۱۵۰۷ تن رسیده که بیشترین میزان این افزایش تولید در آسیا رخ داده که در آن افزایش تولید طلا ۲رقمی بوده است. براساس این گزارش رتبه‌بندی میزان تولید طلا در خاورمیانه به ۴۴۰ تن رسیده که در این میان هم روسیه مقام نخست تولید طلای را از آن خود کرده و با تولید ۲۴۵ تن سهم ۸٫۶ درصد از سهم دنیا را به خود اختصاص داده است. در این رتبه‌بندی ازبکستان مقام دوم و با تولید ۱۰۲ تن طلا سهم ۳٫۶ درصدی دنیا را از آن خود کرده و قزاقستان با تولید ۴۰ تنی طلا، سهم ۱٫۴ درصدی دنیا را به خود اختصاص داده است. سهم کشور ترکیه در این رتبه‌بندی ۳۴ تن است که ۱٫۲ درصد از سهم تولید طلای دنیا را دارد و قرقیزستان با تولید ۱۰ تن ۰٫۴ درصد از سهم جهانی را به خود اختصاص داده است. عربستان با تولید ۴ تن سهم ۰٫۱ درصدی جهان و ایران با تولید ۳ تن و همچنین هند با تولید ۲ تن سهم جهانی را کسب کرده‌اند.

مقایسه طلای هند با ایران

هند جایگاه اول را در مصرف طلای جهان در نه ماه ابتدای سال ۲۰۱۵ با ۶۴۲ تن دوباره به دست آورد. چین با اختلاف ۶۳ تن در جایگاه دوم جهان قرار گرفت. در هند مصرف جواهرات ۵ درصد افزایش را نسبت به سال گذشته نشان می دهد و در سه ماه منتهی به ماه سپتامبر به ۱۹۳ تن رسید که بیشترین میزان مصرف دوره های سه ماهه از سه ماهه منتهی به ماه مارس سال ۲۰۱۱ محسوب می شود. در سطح جهانی تقاضای طلای فیزیکی در سه ماهه منتهی به ماه سپتامبر ۷ درصد افزایش نسبت به سال گذشته را نشان می دهد. هند بزرگترین مصرف کننده طلا در جهان است و این در حالی است که این کشور یک و نیم میلیارد جمعیت دارد اما اگر جمعیت ۸۰ میلیونی ایران را با هند مقاسه نماییم به این نتیجه می رسیم که مصرف طلای ایرانی ها بیشتر از مصرف هندی ها است. این در حالی است که امار دقیقی از مصرف طلای ایرانی ها در دست نیست زیرا عمده طلای مصرف ایرانی ها از طریق طلای قاچاق تامین می شود.

عوامل مؤثر بر قیمت جهانی طلا

عوامل بسیاری بر قیمت طلا اثر دارد که در زیر به آن اشاره شده است ۱٫ تغییر ارزش دلار نسبت به نرخ سایر ارزها (اندیس دلار) ۲٫ تغییر ارزش سهام امریکا و آسیا (نوسانات شدید بورس و قیمت نفت) ۳٫ اعیاد و مناسبت ها (کشورهای مسلمان، هند و یا چین که بزرگترین مصرف کننده های طلا هستند) ۴٫ افزایش نقدینگی مردم و گرایش آنها به سمت بازار طلا ۵٫ بحران اقتصادی اقتصادهای بزرگ (اروپا، امریکا، چین و ...) ۶٫ افزایش نرخ تورم (رشد عرضه پول بیش از رشد واقعی اقتصاد) ۷٫ بروز نا آرامی های سیاسی ۸٫ کسادی بازار املاک ۹٫ افزایش خرید طلا از سوی بانک های مرکزی ۱۰٫ فروش ذخایر طلای چین برای جلوگیری از روند افزایشی نرخ تورم خود (یکی از بزرگترین مصرف کننده های طلای دنیا) ۱۱٫ قیمت نفت ۱۲٫ رشد اقتصاد و مازاد تجاری چین ۱۳٫ تغییر نرخ بهره ---> تغییر وضعیت اقتصادی ---> تغییر تقاضا برای انرژی (نفت) و فلزات صنعتی ۱۴٫ سیاست های انبساط یا انقباض مالی دولت ها

در پایان

از آنجا که تولید و استخراج طلا بسیار کند (سالانه ۰.۵ درصد ذخیره موجود) و در نتیجه عرضه آن تقریباْ ثابت است، پس عامل بنیادی موثر بر قیمت آن در واقع میزان تقاضا می باشد. در رابطه طلا با دلار، دلار نقش پیشرو را بازی می کند و تغییرات طلا متأثر از تغییرات دلار است. چرا که طلا در بازارهای جهانی با دلار خریداری می شود و با پایین رفتن ارزش دلار قیمت طلا برای کسانی که با دیگر ارزها قصد خرید دارند ارزان می‌شود و در نتیجه تقاضا برای آن افزایش یافته که سبب بالا رفتن قیمت طلا گردد. از سوی دیگر و از آنجا که طلا حتی بهنگام بی ارزش شدن پول، بهای خود را حفظ می کند، قدرت نقد شوندگی (Liquidity) بالا و هزینه نگهداری پائین دارد، در زمان ناتوانی یا تورم از سوی بسیاری از سرمایه گذاران و حتی مردم عادی بعنوان ابزار Hedging (مصونیت) خریداری و ذخیره می گردد. پس با کاهش ارزش دلار، افزایش تقاضا و بالتبع آن افزایش قیمت طلا را شاهد هستیم. به همین دلیل قیمت طلا در طول سالیان گذشته دائماْ صعودی بوده است.