علیرضا امامی فرد-فیلم فروشنده اصغر فرهادی کارگردان نامدار ایرانی علی‌رغم مخالفت‌های بسیار، سرانجام به عنوان نماینده ایران در اسکار امسال معرفی شد. این فیلم این روزها توانسته فروش ۶ میلیاردی را تجربه کند و این در حالی است که تنها ۱۷ روز از اکران این فیلم گذشته است. به نظر می رسد که این فیلم بتواند در پایان یک ماه اکران خود، از مرز فروش ده میلیاردی بگذرد. اما در کنار اتفاق های خوب برای این فیلم، برخی مخالفت‌های جدی هم با آن شکل گرفته است. برنامه «هفت» و شخص بهروز افخمی و البته کارشناس و منتقد ثابت آن یعنی مسعود فراستی در روزهای اخیر نوک پیکان مخالفت با آخرین اثر اصغر فرهادی بوده‌اند.
حاشیه های مربوط به فروشنده زمانی بیشتر شد که مطابق معمول هر سال، زمان معرفی نماینده ایران به آکادمی اسکار فرارسید. یکی از فیلم هایی که در لیست معرفی به اسکار مشاهده می شد، فیلم اصغر فرهادی بود. به نظر می‌رسد همین امر باعث نگرانی بسیاری از افراد شد. دلواپسان سینمایی فعالیت خودشان را برای جلوگیری از فروشنده به عنوان نماینده ایران در اسکار اغاز کردند. یکی از فعالان اصلی در این زمینه افخمی و دوستانش بودند. آن ها جمعه دو هفته قبل در برنامه هفت به صورت بسیار بی رحمانه «فروشنده» و «لانتوری» را مورد نقد قرار دادند. آن چه در آن برنامه بسیار به چشم می آمد، غیبت کارشناس یا منتقدی بود که بتواند از دو فیلم مورد توجه امسال دفاع کند. دو فیلمی که استقبال بسیار خوبی در گیشه ها از آن ها شده است و به یقین یافتن منتقدانی که نظر مساعدی نسبت به آن ها داشته باشند، دشوار نبوده است. علاوه بر این، اتفاقی بسیار غیرحرفه‌ای نیز در طول برنامه رخ داد، و یکی از منتقدان برنامه داستان فیلم فروشنده را لو داد. اصحاب رسانه بعد از این اتفاق در موضع گیری‌های متعددی به برنامه هفت انتقاد کردند. شاید انتظار می رفت که با توجه به نقدهایی که به افخمی و همکارانش از سوی رسانه ها شد، برنامه «هفت» روند خود را تعدیل کند. اما جمعه شب افخمی زخم خورده تر از قبل بود و با شروع برنامه بلافاصله شروع به نقد «فروشنده» کرد. او هفت را این گونه آغاز کرد:« کوشش خوب جلوه دادن فروشنده کوششی بیهوده است، ۸ فیلم لیست معرفی به اسکار از فروشنده بهترند. هفته گذشته درباره فیلم های سینمای انتقاد اجتماعی صحبت کردیم و با حضور مسعود فراستی و سعید قطبی زاده بحث به دو فیلم روز یعنی «فروشنده» و «لانتوری» رسید و منتقدین حاضر، نظرات خود را درباره این دو فیلم گفتند. عکس العملی که در برخی روزنامه ها و فضای مجازی به وجود آمد ما را سر ذوق آورد که این بحث را ادامه دهیم، چون برخی گمان کردند سینما هم جای سیاست است و می توانند با فشار و ارعاب مانع از ورود ما به برخی مباحث شوند. مخصوصا درباره فیلم فروشنده به نظر الان فشارهای زیادی است که این فیلم به عنوان نماینده ایران در اسکار معرفی شود. فضای تهدید آمیزی است و برخی گمان می کنند با تهدید، ارعاب و فحاشی می توانند ما را وادار به عقب نشینی کنند. ما اگر قرار به ترسیدن بود اصلا شروع نمی کردیم.
فیلم فروشنده فرهادی فیلم بسیار بدی است و در میان ۵ فیلم اخیر ایشان بدترین و ضعیف ترین فیلم به حساب می آید. و در فضای بین الملل و منتقدین جهانی نیز همین تصویر ایجاد شده است. این فیلم اشتباهات فیلمنامه نویسی فاحش و بزرگی دارد و در موعد مقرر به طور مفصل بدان خواهیم پرداخت.
اما امروز که این گمان پیش آمده برخی می توانند با گرایشات سیاسی و فضاسازی های سیاسی مانع از انتشار نقد درباره این فیلم شوند! ما به عنوان یک برنامه تخصصی سینمایی صریح تر درباره این فیلم صحبت خواهیم کرد تا فیلم بهتری به اسکار معرفی شوند.
امروز شنیدم فیلم«ابد و یک روز» که از هر نظر بهتر از فروشنده است از لیست ۸ فیلم اولیه معرفی به اسکار حذف شده و احتمالا فیلم «ایستاده در غبار» هم در مرحله بعدی حذف خواهد شد.
اما آکادمی اسکار نظر نهایی را در کنار ملاحظات خود، براساس شناخت خود از سینما می دهد و کارشناسی جدی است. برنامه هفت هم برنامه کارشناسی و جدی سینما ست. ما با آقای فرهادی دشمنی نداریم و ارزیابی تخصصی می کنیم. من خودم بخاطر نادیده گرفتن فیلم قبلی ایشان در جشنواره کن انتقاد کردم و ۳ سال پیش درباره اش یادداشت نوشتم. امسال هم همین حرف را در جهت فضاسازی برای کسب جایزه در کن، بدون آنکه فیلم را دیده باشم. زدم چون به هر حال موفقیت در عرصه بین الملل برای ایران خوب است. اما پس از تماشا، خود فیلم صرف نظر از تمایلات سیاسی ایشان و من حداقل با فیلم های قبلی ایشان مقایسه می شود.
اما باید گفت کوشش برای خوب جلوه دادن فیلم فروشنده کوششی بیهوده است و سبب تضییع حق فیلم های دیگر این لیست خواهد شد. تقریبا تمام این لیست ۸ تایی بهتر و لایق تر از فروشنده برای حضور در اسکار هستند.
افخمی در ادامه با ارائه آماری از سایت سینمایی «متاکریتیک» به عنوان معتبرترین سایت نقد حرفه ای در جهان به این نکته اشاره کرد که منتقدین این سایت که خود از طرفداران آثار فرهادی هستند، فروشنده را ضعیف ترین فیلم این کارگردان دانسته اند.»
این صحبت های افخمی بلافاصله با انتقاد‌های شدیدی در فضای مجازی و حتی وبسایت‌های تخصصی سینما همراه شد. به عنوان مثال کانال تلگرامی سینما دیلی در رابطه با آمار سایت «متاکریتیک» نوشت :« همان جایی که ایشان امتیاز فیلم را مشاهده کرده‌اند، زمان‌بندی‌ای به شکل شمارش معکوس دیده می‌شود که معنای مشخصی دارد؛ فیلم فرهادی ۸۳ روز دیگر تازه در آمریکای شمالی اکران می‌شود!
تعداد یادداشت‌های نوشته شده درباره فیلم تنها ۱۰ نقد است و نشانی از منتقدان و جراید معروف آمریکایی نیست. در خود جشنواره کن و در نسبت با برخورد سرد منتقدان فرانسوی، این منتقدان انگلیسی زبان بودند که لب به تحسین درباره فیلم فرهادی گشودند.
تعداد نقدهای منتشر شده در این سایت درباره «جدایی نادر از سیمین» و «گذشته» عدد ۴۱ و میانگین امتیازات هر کدام به ترتیب ۹۵ و ۸۵ است. این تعداد نقد درباره «چهارشنبه سوری» و «درباره الی» به عدد ۱۸ و ۲۸ می‌رسد که خب با توجه به اکران دیرتر فیلم‌ها در آمریکای شمالی امری طبیعی است. امتیاز این دو فیلم هم که به ترتیب ۸۴ و ۸۷ است از «فروشنده» که امتیاز ۷۵ گرفته، در جایگاه بالاتری قرار گرفته.
محض اطلاعتان خوب است اضافه کنیم که «فروشنده» فاقد امتیاز کاربران سایت «متاکریتیک» است. چون هنوز کسی فیلم را ندیده و این در شرایطی است که تمام فیلم‌های نمایش درآمده در آمریکای شمالی توسط کاربران سایت ارزش‌گذاری شده‌اند.«جدایی» هم امتیاز بالایی به خود اختصاص داده. اتفاقی که کارشناسان پخش اعتقاد دارند قرار است درباره «فروشنده» تکرار شود و حداقل به دومین فیلم پرتماشاگر فرهادی در آمریکای شمالی بدل شود. امکانی عالی برای مطرح شدن فیلم در فصل جوایز و رسیدن به نامزدی اسکار بهترین فیلم خارجی زبان سال.
برخلاف چیزی که دوستان سیاست‌زده اصرار بر آن دارند، «فروشنده» به شکل طبیعی و به دلیل برخورداری از امکانات بین‌المللی گسترده، مناسب‌ترین گزینه برای معرفی از سوی ایران به آکادمی اسکار است. اگر هدف این است که فیلم معرفی شده امکان نامزدی و مطرح شدن در اسکار ۲۰۱۷ را پیدا کند.»
صحبت های اخیر افخمی نشان داد که او بسیار عصبانی است. افخمی در اقدامی بر خلاف عرف و در پاسخ به انتقادها مطرح شده به رویه او در نقد «فروشنده» و «لانتوری» در برنامه جمعه شب خود با آشکاری بیشتر به «فروشنده» تاخت و رسما اعلام کرد که قصد دارد مانع از انتخاب این فیلم به عنوان نماینده اسکار شود. فارغ از آن که رویه افخمی در برخورد تهاجمی با انتقادات به احتمال زیاد ناکارامد و ناکامی خواهد بود، این گونه مداخله آشکار در سرنوشت رقابت فیلم‌ها زیبنده برنامه تلویزیونی نیست که قصد دارد مرجعی برای نقد و بررسی سینمای ایران باشد. افخمی البته جمعه شب در هدف خود هم ناکام ماند. فروشنده سرانجام از میان هشت فیلم انتخاب و به عنوان نماینده سینمای ایران راهی اسکار شد. در لیست ابتدایی نام هشت فیلم به چشم می خورد که عبارت بودند از:« ابد و یک روز، چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت، اژدها وارد می شود، ایستاده در غبار، دختر، فروشنده، لانتوری و ناهید که در میان آنها ابتدا سه فیلم ابتدایی که نام برده شد حذف شدند و بعد در لیست نهایی که پنج فیلم حضور داشتند فیلم فرهادی توسط هیئت انتخاب، برگزیده شد.
با انتخاب فروشنده فرهادی چهارمین بار توانست چنین حضوری را تجربه کند اما هنوز نتوانسته رکورد مجید مجیدی را با پنج بار رفتن به اسکار بشکند.
