محمد مهدی میثمی
meisamimahdi@jahaneghtesad.com
نفت در هشت ماه گذشته حرکت رو به جلویی داشته است. طلای سیاه از بهای حدود ۲۰ دلار در ماه ژانویه به محدودهی پنجاه دلاری در ماه اکتبر رسید. با این حال در طی دو هفته گذشته، معادلات اقتصادی شرایط پر تلاطمی را برای بازار نفت رقم زده است و علیرغم انتظار برخی از کارشناسان برای بهای ۶۰ دلاری نفت، طلای سیاه در حال سقوط به مرز ۴۰ دلار است.
در عین حال به نظر میرسد روزهای بد بازار نفت ادامه داشته باشد. در شرایطی که امیدها برای دستیابی اوپک به توافق بر سر محدودسازی تولید نفت این سازمان به شدت کاهش یافته است، بهای نفت در حال کاهش به محدودهی سابقش در ماه ژانویه است. در واقع با استناد به گزارشهای اخیر منابع صنعت نفت، برخی از اعضای اوپک مانند ایران، عراق، لیبی و نیجریه علیرغم توافق بر سر اصول کاهش مجموع تولید نفت در نشست الجزایر در ماه سپتامبر، تولید خود را افزایش داده اند.
در طرف دیگر نیز تولید کنندگان آمریکایی وجود دارند که عاملان جدید ایجاد نوسان در بازار نفت (نقشی که پیش از این برعهدهی عربستان بود) هستند. این شرکتها به محض افزایش بهای نفت، آمادهاند که سکوهای نفتی تعطیل را دوباره فعال کنند. شایان ذکر است که به دلیل بالا بودن هزینه استخراج نفت شیل آمریکا، کاهش بهای نفت با برهم زدن موازنهی هزینه و سود موجب شده است که صاحبان صنایع در ایالات متحده بسیاری از میدانهای نفتی را تعطیل بکنند. این امری است که پیش از این در ماه جولای رخ داد، با استناد به بیکر هیوز -که آمار هفتگی سکوهای نفتی فعال را ارائه میدهد- زمانی که بهای نفت در محدودهی ۵۰ دلار بود سکوهای نفتی نزدیک به چهار هفته فعال بودند و این امر با ادامهی بهای ۵۰ دلاری نفت در ماههای سپتامبر و اکتبر نیز شتاب گرفت. در مجموع از اواخر ماه ژانویه فعالیت ۱۶۵ سکو دوباره از سر گرفته شد که به افزایش تولید ایالات متحده کمک کرد و همچنین موجب کاهش واردات نفت این کشور در هفتههای اخیر شد.
نقش تولید کنندگان آمریکایی در ایجاد نوسان در بهای نفت در آینده حتی پررنگ تر نیز خواهد شد، چرا که با توجه به وعدههای انتخاباتی ترامپ انتظار میرود مقررات استخراج و بهره برداری از سکوهای نفتی تسهیل بشود. برای بدتر شدن اوضاع صنعت نفت میتوان به عدم افزایش تقاضای جهانی نفت در آینده اشاره کرد. اقتصاد جهانی نیز تحت فشار بار بدهی افزایش یابنده ای که در راس آن بدهیهای انباشته شده در دوران پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸-۲۰۰۹ موسوم به رکود بزرگ است، با سرعت آهستهای به رشد خود ادامه میدهد.