محمد مهدی میثمی m.meisami@jahaneghtesad.com عربستان سعودی که پس از دو سال به دنبال محدود سازی تولید نفت است، اعلام کرد که آماده‌ی دستیابی به توافق با ایران به منظور تثبیت بازار است. با این حال حصول اجماع تا نشست بعدی اوپک در ماه نوامبر محتمل به نظر نمی‌رسد. خالد الفالح که از زمان انتصابش بعنوان وزیر انرژی عربستان با مازاد عرضه‌ی نفت در بازار مواجه بوده است، این بار از موضعی انعطاف‌پذیرتر در برابر تهران اظهار کرد که کشورهای ایران، لیبی و نیجریه می‌توانند در بالاترین سطح موجه، تولید خود را افزایش بدهند. وی پس از  نشست‌‌های دو جانبه‌ای که با پادرمیانی روسیه بین ریاض و تهران تشکیل شده بود گفت: شکاف بین کشورهای عضو اوپک کاهش یافته است و ما اکنون در حال مذاکره درباره‌ی این‌که فریز نفتی در چه سطوحی باید اعمال شود هستیم. وی افزود: دیدگاه‌های ما بسیار به یکدیگر نزدیک شده است. روسیه پیش از این در نشست اعضای اوپک و کشورهای غیر عضو این سازمان در دوحه قطر از طرح فریز نفتی حمایت کرده بود. در هفته‌های اخیر و در آستانه‌ی نشست الجزایر نیز ولادیمیر پوتین از لزوم به ثبات رساندن بازار برای افزایش بهای نفت سخن گفته بود و علاوه بر این، از افزایش تولید ایران برای بازیابی سهم بازار پیش از دوران اعمال تحریم‌ها حمایت کرده بود. هم‌چنین این کشور در حاشیه‌ی نشست گروه بیست در چین، با عربستان برای همکاری بر سر تثبیت بازار به توافق رسید. اما از سوی دیگر پادشاهی سعودی که با اظهار نظرهای خالد الفالح مبنی بر لزوم عدم دخالت در بازار، نشانه‌هایی منفی ارسال می‌کرد در عمل هر چه بیشتر در پی دستیابی به توافق نفتی حرکت کرد. پس از متعهد شدن به همکاری با روس‌ها، در محافل خبری و رسانه‌ها خبرایی منتشر شد که بر اساس آن عربستان در هفته‌ی گذشته پیشنهادی مبنی بر این‌که اگر کشور ما تولید خود را در سطح کنونی حفظ کند، عربستان سطح تولیدش را به اوایل ماه ژانویه کاهش می‌دهد به ایران ارائه داده است. همین اقدام موجب انتشار موجی از گمانه‌زنی در بین تحلیلگران جهانی شد. چرا که سعودی‌ها پس از دو سال افزایش تولید و بدل شدن به اولین تولید کننده‎‌ی نفت جهان، برای اولین بار از کاهش سطح تولید خود صحبت می‌کردند. این کشور در ماه ژوئیه با تولید ۱۰٫۶۷ میلیون بشکه برای پاسخ گویی به مصرف داخلی خود در فصل تابستان رکورد شکنی کرد. کاهش بهای طلای سیاه در شرایطی که درآمدهای این کشور بیشترین وابستگی به نفت را دارند، موجب کسری بودجه شده است. بر اساس برآورد صندوق بین‌المللی پول، عربستان امسال با کسری بودجه معادل ۱۳٫۵ درصد تولید ناخالص داخلی مواجه است. با این حال پس از رد درخواست سعودی‌ها از طرف ایران، اکنون برای جلوگیری از سقوط قیمت‌ها و نیز نیم‌نگاهی به افزایش‌شان، این کشور چاره‌ای جز پذیرش حق افزایش تولید کشورهای مخالف فریز نفتی ندارد. دولت مرکزی لیبی به دلیل جنگ‌های داخلی پس از سرنگونی معمر قذافی، دسترسی به میادین نفتی خود را از دست داده بود، با به توافق رسیدن با شبه نظامیانی که کنترل این میدان‌ها را در اختیار گرفته‌اند درصدد احیای تولید نفت خود است. نیجریه نیز در مواجهه با گروه‌های شورشی داخلی شرایط مشابهی دارد و وزیر انرژی این کشور در مجمع بین‌المللی انرژی تاکید کرده است که کشورش با طرح فریز نفتی همراهی نمی‌کند. اما ایران که سومین تولید کننده‌ی اوپک است پیش از این، پیش شرط هرگونه مذاکره را افزایش تولید برای بازیابی سهم بازار پیش از تحریم‌ها عنوان کرده بود. قابل ذکر است که کشورهای ونزوئلا و عراق نیز در ماه‌های برای جبران کاهش بهای نفت، میزان تولید خود را افزایش دادند که خود به کاهش قیمت‌ها دامن می‌زند. در حال حاضر بیشتر اعضای اوپک و در کنار آن‌ها روسیه، در پی افزایش بهای نفت هستند و محتمل‌ترین سناریویی که در این میان وجود دارد، اجرای فریز نفتی با استثنا کردن چند کشوری است که با دلایلی قابل قبول از همراهی با این طرح امتناع می‌کنند. به نظر می‌رسد دشواری شرایط کشورهای عمده‌ی تولید کننده‌ی نفتی را در نهایت به پذیرش مطلوب‌ترین گزینه مجبور کرده است.