گروه امورزیربنایی-روزنامه نگار و فعال فضای مجازی در بیست و یکمین جلسه نقد و اندیشه با موضوع «جایگاه حریم خصوصی در فضای مجازی» سوالی درباره تعریف حریم خصوصی و حدود آن مطرح کرد که علی صابری حقوقدان و عضو سابق شورای شهر تهران با اشاره به اینکه حریم خصوصی را باید محصول دوران مدرن بدانیم، پاسخ داد: این مفهومی که از حریم خصوصی در نظر داریم، ماقبل مدرنیته وجود نداشته و اگر هم وجود داشته به این شکل مورد حمایت قانون نبوده است.
به گزارش جهان اقتصاد، احسان محمدی با اشاره به اینکه حریم خصوصی به عنوان یک مفهوم وجود دارد، افزود: این مفهوم مانند تمام مفاهیم دیگر در دنیا دچار دگردیسی های مختلف شده و به تعداد جوامع دنیا، نگاه های متفاوتی درباره آن وجود دارد و حدود و ثغور مشخصی ندارد، در جغرافیا و فرهنگ های مختلف متفاوت است.
حقوقدان و مدرس رسانه درباره تعریف و حدود حریم خصوصی با بیان اینکه این مفهوم گنگ و مبهم نیست، تاکید کرد: اگر تعریف آن کمی مبهم جلوه می کند به این دلیل است که این مفاهیم در ادراک ما مفاهیم جدیدی است چرا که من معتقدم حقوق، محصول تجربه اجتماعی است و متاسفانه آموزش و فرهنگ حقوقی حاکم بر ایران تجربه اجتماعی را نادیده می گیرد.
کامبیز نوروزی قدمت مباحث مربوط به حریم خصوصی را کمتر از دو دهه در ایران عنوان کرد و گفت: مفهوم حریم خصوصی دارای تعریف اجماعی است و به بخشی از زندگی فرد اطلاق می شود که به صورت عرف یک فرد متعارف مایل نیست دیگران به آن وارد شوند.
نوروزی تصریح کرد: به دلیل اینکه جامعه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم این افراد را انتخاب و به آنان منزلت داده است حق دارد در جریان مسائلی از آنان قرار بگیرد مثلا اگر وزیری زمینی یا ویلایی را خریداری کند جامعه می تواند از او سوال کند؛ یا میزان حقوق عضو شورای شهر یا مجلس یا مبلغی که یک فوتبالیست دریافت می کند حریم خصوصی این افراد نیست.
وی ادامه داد: چهره افراد معمولی حریم خصوصی است اما چهره افراد مشهور، حریم خصوصی نیست و این یک قاعده کلی در این حوزه است.
این مدرس رسانه با اشاره به اینکه در این دو دهه امکانی مانند فضای مجازی ایجاد شده است، تاکید کرد: این فضا در ایران و به خصوص از طرف دستگاه های حاکمیتی به درستی فهمیده نشده و فهم حقوقی ما نیز از این حوزه بسیار ضعیف است.
وی افزود: تعریفی که ما از حریم خصوصی می دهیم در محیط های مختلف یکسان اما در مصداق ها به دلیل تفاوت در عرف متفاوت است، حتی در کشوری مانند ایران ما عرف های محلی داریم به طوری که شرایط عرفی در تهران یا شیراز ممکن است با شهرهای دیگر متفاوت باشد.
نعمت احمدی حقوقدان و استاد دانشگاه نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه مفهوم حریم خصوصی ثابت مانده است، تاکید کرد: امروزه تکنولوژی بر حریم خصوصی تاثیر گذاشته است که به این بخش توجه بیشتری باید داشته باشیم.
احمدی با اشاره به اینکه عرف سازنده حقوق است، تصریح کرد: عرف اعمال و رفتاری را در جامعه نهادینه می کند و قانونگذار این رفتار را تبدیل به قانون می کند.
وی افزود: به دلیل غلبه تکنولوژی یکی از جاهایی که نیاز به قانون داریم در حوزه فضای مجازی و حریم خصوصی است.
صابری نیز در بخش دیگری از این نشست با اشاره به اینکه تکنولوژی به راحتی قابل نقل و انتقال است، تاکید کرد: فرهنگ اینگونه نیست و به راحتی نمی توان آن را منتقل کرد.
این حقوقدان با اشاره به اظهار نظرهای مختلف از طرف افراد مسئول و غیر مسئول در این حوزه گفت: این افراد به دلیل نشناختن فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، بر اساس قانون ۵۰ سال گذشته اظهار نظر می کنند، در صورتی که فقط اگر به ۵ سال گذشته نگاه کنیم، می توانیم تغییرات عمده ای را در این حوزه ببینیم که نیاز به آگاهی و دانش در این حوزه دارد.
وی به مزایایی که تکنولوژی در اختیار انسان قرار داده است اشاره کرد و افزود: تکنولوژی باید در زندگی ما باشد اما اینکه چگونه از آن استفاده کنیم مسئله است و اگر مشکلاتی دارد در عین حال نکات مثبت هم دارد.
نوروزی در ادامه این نشست با اشاره به اینکه من نسبت به تاثیر دانش بر الگوی رفتاری تشکیک دارم، گفت: حقوق امری تجربی است و ساختار واقعی موجود است که تاثیر بیشتری بر الگوی رفتاری جامعه می گذارد.
وی با اشاره به اینکه سرعت «نوشدگی» روبه افزایش است، افزود: تکنولوژی جدید و اینترنت، دنیا را تغییر داده است و این فضا به شدت سیال و بی ثبات است، به این معنی که به صورت مداوم در حال تغییر تکنولوژی است و کارکردهای تازه به دست می آورد، در حالی که حقوق برای امر ثابت نوشته می شود و با مدل کلاسیک حقوقی نمی توانیم به حل مسایل بپردازیم.
این حقوقدان مقابله مستقیم قدرت را یکی از مشکلات فضای مجازی بیان کرد و گفت: فیلترینگ طنز است و به صورت کامل شکست خورده است و مداخله این چنینی و نامتناسب با موضوع، کارکردهای این فضا را دچار اختلال می کند.
