جواد رنجبر درخشی لر-منتقد کسانی که کتاب نمی خوانند تصور می کنند که دانستن چندان به کار نمی آید. برای این کسان آموزش محدود به دوره های اجباری مدرسه و دانشگاه است. همین آموزش ها هم نوعی رد کردن تکلیف تلقی    می شود تا به هدف اصلی برسند؛ مدرک. بنابراین مدرک به کلید واژه هر نوع آموزشی تبدیل می شود. این کلید واژه آموزش را بر اساس میزان نفعی که به آموزش دهنده می رساند معنی می کند. از این رو دیگر جنبه های آموزش مانند: "آموزش چگونه انسان های بهتری می سازد؟" یا "آموزش چگونه انسان های اخلاقی می سازد؟" یا  "آموزش چگونه به نظم و عدالت و نفع همگانی کمک می کند؟" مغفول  می ماند. اما بی تردید این سه پرسش بنیادین پاسخ هایی بشری و جهانشمول دارد. بخش بزرگی از رفتار انسان ها بر اساس آنچه آموخته اند بروز می یابد. یعنی زندگی در جوامع امروزی بر اساس آموزش هایی است که افراد آن جامعه دیده اند. حال برای این آموزش ها مدرک نان و آب داری داشته باشند و یا نه. شاخص بسیار مهم تفاوت جوامع نیز تفاوت در چگونگی آموزش در آن هاست. به عنوان یک مثال روشن (فارغ از هر گونه نگرش فلسفی و تاریخی) می توان به تفاوت کیفیت تاکسی ها در ایران و آلمان (یا هر کشور پیشرفته دیگر) اشاره کرد. در ایران قشر زحمتکش تاکسی ران به طور معمول پس از نیافتن شغل یا شکست در شغل های دیگر به تاکسی روی می آورند. آموزشی نمی بینند و با هر چه در چنته دارند به خیابان وارد می شوند. اگر مودب باشند با مسافران با ادب رفتار می کنند. اگر اطلاعاتی از شهر داشته باشند در اختیار گردشگران                می گذارند و اگر بدانند که چگونه باید با آدم های مشکل دار (مثل معلولین) بهتر برخورد کرد خواهند کرد اما اگر ندانند و این مهارت ها را نداشته باشند طبیعی است که رفتار درستی بروز نخواهند داد. اما در کشورهای پیشرفته راندن تاکسی نیاز به آموزش بیشتر رانندگی و قوانین راهنمایی، مهارت های اجتماعی و معاشرتی، آداب برخورد با سالمندان، بیماران، معلولین و کودکان و ... لزوم تمیزی خودرو و لباس راننده و سایرآموزش ها مانند زبان خارجی و اطلاعات تاریخی شهر دارد. این تفاوت را می توان به تمام قشرها تعمیم داد. به رانندگان اتوبوس های شهری، به کارمندان دولت، مغازه دارها و اصناف مختلف و ... حال ممکن است این پرسش پیش آید که این مسایل بسیار ساده هستند و اگر مسایل کلان کشور درست بشود این مسایل ساده هم حل می شود. اما در وقع چنین نیست. گاه این مسایل کوچک و به ظاهر کم اهمیت در گستره یک کشور تاثیر بزرگی دارند و چون سنگی ریز در برکه ای آرام موج هایی شدید می سازند. مبنای فلسفی و عمیق این نگرش این است که به طور اساسی زندگی مدرن امروزی انسان هایی عارف یا سالک یا زاهد نمی خواهد و اساس معرفت انسان ها و گرایش های مذهبی و حتی سیاسی آن ها چندان در روزمرگی های زندگی به کار نمی آید. آنچه به کار می آید منظم بودن، عمل کردن به وظیفه، شهروند خوب بودن، حقوق دیگران را رعایت کردن و رعایت اصل درخشان  و جاودانه "آنچه برای خود نمی پسندی برای دیگران هم نپسند" هست. از این رو آموزش مهارت ها و فن ها و شهروندی خوب مهم است. تاکید بر آموزش های همگانی یکی از الزامات زیستن در جامعه مدرن است. در جوامع سنتی اخلاق و مهارت شغلی و چگونگی تربیت فرزندان و بسیاری دیگر از مهارت های زندگی همه و همه یک جا از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود و به طور اساسی خود زندگی یک کلاس آموزشی مداوم و مستمر است. از طلوع آفتاب تا غروب تمام فرایند زندگی در حین انجام به نسل بعدی هم منتقل می شود. اما در جامعه مدرن روابط گسیخته و تخصصی است. ساز و کار سنتی آموزش های بین نسلی از بین رفته است و به طور اساسی از انتقال مفاهیم اصلی زندگی و مهارت های آن باز مانده است. از سوی دیگر تحول در جوامع مدرن به قدری تند است که گاه نیازهای یک کودک امروزی را پدر و مادر جوانش هم در نمی یابند. بنابراین آموزش از حد فرایند طبیعی زندگی خارج می شود و باید به نهادی عمومی تبدیل شود. فهرست آموزش های همگانی چنان گسترده است که می شود گفت همه عرصه های زندگی را در بر می گیرد. آموزش برای مادرانی که می خواهند فرزندی به دنیا بیاورند، آموزش به مادران و پدرانی که می خواهند فرزندی به دنیا بیاورند، آموزش خانه داری، آموزش های خاص برای دارندگان مشاغل، که در بالا توضیح داده شد، آموزش آپارتمان نشینی، آموزش های اولیه بهداشت و سلامت، آموزش نظافت در شهر، آموزش رعایت حقوق دیگران و شناخت حق تقدم تا آموزش به کسانی که می خواهند کارخانه ای را راه بیندازند و .... همان طور که مشاهده می شود گستره این آموزش ها چنان است که انسان مدرن را همواره در سطح دانش آموزی نگه می دارد؛ حتی اگر خود در رشته ای دیگر استاد شده باشد. در این زمینه سه مساله مهم مطرح است: چه کسانی باید آموزگاران این نوع کلاس ها باشند؟ هزینه های این آموزش ها از کجا باید تامین شود؟ دانش آموزان چه سواد اولیه ای باید برای حضور در این کلاس ها داشته باشند؟ در این سه پرسش سه بعد مهم و اساسی آموزش های همگانی نهفته است. کسانی باید در کلاس ها در جایگاه معلم حاضر شوند که زندگی روزمره و زیبایی های آن را بفهمند. تعلق عمیق و جدی و خدشه ناپذیر به ایران داشته باشند. مسایل را عینی و واقعی و به دور از هر نوع توجیه متافیزیکی و یا غیر قابل اثبات و ابطال ببینند. رسالت آموزش های همگانی علاوه بر اهداف ظاهری (مثل تربیت رانندگان تاکسی مودب و کاربلد و زنان و مردانی که می دانند چگونه بچه خود را بپرورند یا راننده ای که حق تقدم عابر پیاده را پاس می دارد) زدودن غبار خرافات و کج اندیشی و توطئه پنداری است. در پس ذهن هر شهروندی که می داند نباید زباله های خود را در خیابان بریزد و یا می داند که حقوق همسایه را باید در نظر داشته باشد یک انسان واقع بین و فرهیخته و به دور از خرافات و زیاده خواهی و کج اندیشی نشسته است.  بنابراین آموزش های همگانی آموزش عینیت و تفاهم و درک مدرنیسم و الزامات آن است. از این روی مهم ترین آسیب آموزش های همگانی فراتر رفتن از این عینیت ها و پرداختن به مسایل کلی و بایدهای دست نیافتنی است. هزینه های آموزش های همگانی شاید مهم ترین مانع آن ها باشد. بدون تردید دولت ها باید هزینه های این نوع آموزش را بپردازند. دولت می تواند با کمی صرفه جویی در هزینه های جاری خود پول لازم برای بخش بزرگی از آموزش ها را فراهم کند. بدیهی است که در میان مدت کل هزینه انجام شده برای آموزش های همگانی با سود قابل توجهی برخواهد گشت. مساله سوم سواد اولیه دانش آموزان است. طبیعی است که هر نوع آموزشی پیش نیازهای علمی و تحصیلی خود را دارد. در تکمیل مثال می توان گفت برای آموزش رانندگان تاکسی داشتن گواهی نامه رانندگی و دست کم سه سال تجربه رانندگی بدون تصادف و سواد خواندن و نوشتن پیش نیازهاست. پیش نیازها نیابد مانعی برای شروع آموزش ها باشد. برای رسیدن به هدف مهم آموزش همگانی باید گام در اولین پله گذاشت و با گسترش سواد عمومی و طی کردن مراحل اولیه آموزش ها راه طولانی آموزش همگانی را تسهیل کرد.