خبرگزاری ایکنا نوشت: اقدام دونالد ترامپ در اعلام خروج آمریکا از برجام با مخالفت‌های جهانی از جماله مخالفت کشورهای اروپایی مواجه شد. دکتر روحانی نیز در سخنانی با اعلام این‌که آمریکا عملاً از روز اول در برجام نبوده، خروج ایالات متحده از برجام را خروج یک مزاحم تعبیر و بر ادامه برجام با سایر کشورهای حاضر در ۱+۵ تأکید کرد و البته آن‌را مشروط به تأمین منافع و مواهب ایران از برجام بدون حضور آمریکا کرد.

اثبات صداقت اروپا از زمان بازگشت تحریم‌های آمریکا

در این راستا «امیرعلی ابوالفتح»، کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا به تحلیل و بررسی رفتارهای اتحادیه اروپا پس از خروج آمریکا و تضمین‌هایی که باید به ایران بدهد پرداخت و گفت: تضمین‌ها بر یک اصل استوار هست و آن‌ها این است که آیا جمهوری اسلامی ایران در ازای اجرای تعهدات خود در چهارچوب برجام از منافعی که در برجام پیش بینی شده برخوردار خواهد بود یا خیر؟

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی یک سری محدودیت‌هایی را از لحاظ کمی و کیفی در برنامه‌های هسته‌ای پذیرفته است و در ازای آن قرار بر این بوده که تحریم‌های مرتبط به برنامه‌های هسته‌ای در کلیه سطوح کنار گذاشته شود.

ابوالفتح در این رابطه افزود: پس از خروج آمریکا از برجام تحریم‌های شورای امنیت و اتحادیه اروپا همچنان لغو شده باقی می‌ماند، اما سؤال اصلی این است که آیا اروپایی‌ها می‌توانند از تأثیر تحریم‌هایی که قرار است در بازه زمانی ۹۰ روزه و ۱۸۰ روزه پس از سخنرانی ترامپ دوباره بازگردند، بر روابط اقتصادی‌شان با ایران جلوگیری کنند یا خیر؟

کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل با بیان این مطلب که اگر اروپایی‌ها بتوانند مانع تأثیرگذاری تحریم‌های آمریکا شوند و به قراردادهای اقتصادی با ایران در تمامی حوزه‌ها پایبند باشند، این بدین معنی است که توانسته‌اند تضمین‌های لازم را بدهند و در همین رابطه تأکید کرد: اما اگر خللی در این فرایند ایجاد شود، نشان دهنده این است که اروپا در مرحله عمل نتوانسته موفق شود.

اروپا فعلاً در مرحله برآورد و رایزنی است

وی با طرح این مطلب که اروپا فعلاً در مرحله برآورد و رایزنی است، گفت: اروپا فعلاً که در مرحله حرف و صدور موضع‌گیری بیانی قاطعانه اعلام کرده‌ و پای برجام ایستاده‌ و اجازه نداده آمریکا برای آن‌ تصمیم‌گیری کند. اما صداقت اروپا زمانی نمایان می‌شود که تحریم‌های آمریکا رسماً آغاز به کار کند و در آن زمان می‌توان این ارزیابی را داشته باشیم که آیا می‌تواند به تعهدات خود پابیند باشد و یا در مقابل رفتار آمریکا بایستد.

ابوالفتح توافق میان اروپا و ایران را تضمین کننده پایبندی شرکت‌های خصوصی به برجام نمی‌داند و در این‌باره تصریح کرد: حتی اگر دولت ایران با دولت‌های اروپایی به توافق برسد، تضمین کننده این نیست که شرکت‌های خصوصی هم به قول و قرارهای میان دولت‌ها پایبند باشند؛ چون بخش خصوصی در اروپا خیلی آزادانه تصمیم می‌گیرد و دولت‌ها هم نمی‌توانند بخش خصوصی را ملزم به همکاری با ایران کنند. چه بسا علی‌رغم حفاظت‌های قانونی‌ای که اروپایی‌ها از شرکت‌های خصوصی‌شان می‌کنند، ممکن است شرکت‌های خصوصی بنا بر مصالح خودشان از بازارهای ایران خارج شوند تا تحت تنبیه‌های آمریکا قرار نگیرند.

میزان بالای اشتراکات میان اروپا و آمریکا مانع شکل‌گیری خصومت می‌شود

این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل با اشاره به انزوای آمریکا با خروج از برجام و ایجاد شکاف میان این کشور با اروپا گفت: میزان کشورهایی که اقدام ترامپ را محکوم کردند تعدادشان زیاد است و تردیدی نیست که انزوای آمریکا را در پی خواهد داشت. اما در مورد شکافی که میان اروپا و آمریکا در خصوص برجام به وجود آمده باید در نظر بگیریم که در میان موضوعات بسیار متنوع فعلاً بر سر یک مورد و آن هم برجام این شکاف رخ داده است. لذا یک اختلاف دیدگاه محدود را شاهد هستیم. بنابراین نمی‌توانیم آن‌را به سایر حوزه‌ها تعمیم دهیم. حتی خود صدراعظم آلمان هم به وضوح اشاره کرد که اختلاف بر سر برجام دلیل نمی‌شود با آمریکا وارد خصومت شویم.

وی ادامه داد: در موضوعات غیربرجامی بین اروپا و آمریکا اشتراک نظر وجود دارد و اروپایی‌ها هم مثل آمریکا موضوعات موشکی، فعالیت‌های منطقه‌ای و حقوق بشری ایران را مطرح می‌کنند، اما به طور کلی اروپا به‌دلیل حفظ منافع اقتصادی‌اش در ایران خواهان ادامه برجام است. لذا من باور ندارم خروج آمریکا از برجام منجر به ایجاد شکاف عمیق میان اتحادیه اروپا و آمریکا شده باشد.

ابوالفتح در پایان افزود: من فکر می‌کنم ضمن این‌که کشورمان از منافع اقتصادی برجام با توجه به بازگشت تحریم‌های آمریکا برخوردار نخواهد شد، اروپایی‌ها از ایران می‌خواهند پایبندی خودش را به برجام حفظ کند. بنابراین تصور پذیرش خواسته آن‌ها از سوی ایران غیرممکن است یعنی این‌که ما هم متحمل تحریم شویم و هم برنامه‌های هسته‌ای را ادامه ندهیم و حتی مشاهده خواهیم کرد اگر ایران در صورت عدم بهره‌مندی از فواید اقتصادی برجام، بلافاصله برنامه‌های هسته‌ای خود را آغاز کند، اروپا پشت سر آمریکا قرار خواهد گرفت.

گفت‌وگو از سعید امینی