بررسی وضعیت صنعت لوازم خانگی درکمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران
صنعت لوازم خانگی کشور در وضعیت فرسودگی نسبی و روزآمدی تقریبی است
گروه تولید-سی و هشتمین نشست کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران به بررسی مشکلات تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران اختصاص پیدا کرد. اعضای انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران در جلسه اخیر کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران حضور یافتند تا با طرح تنگناهایی که مانع رونق این صنعت شده است، از این کمیسیون و اتاق برای رفع چالش‌های این صنعت کمک بخواهند.
شراره کامرانی که به نمایندگی از انجمن صنایع لوازم خانگی ایران در این نشست حضور یافته بود، گفت: صنعت لوازم خانگی دارای طیف متنوعی از محصولات در بخش‌های انرژی‌بر و غیرانرژی‌بر است. این صنعت قریب به هشتاد سال در ایران سابقه دارد. کامرانی ادامه داد: نخستین کارخانه لوازم خانگی در سال ۱۳۱۶ در تهران و با ۸ کارگر تاسیس شد و در دهه ۴۰ شمسی نیز چند کارخانه دیگر ایجاد شد تا از دهه ۵۰، کارخانجات تولیدکننده لوازم خانگی در کشور گسترش یابد. در همین دهه‌ها به تدریج تولید قطعات (الکتروموتور و کمپرسور) نیز در کشور آغاز شد. او شیوه‌های تولید در ایران را تولید اصیل، مونتاژ، تولید بدون کارخانه و مشارکتی عنوان کرد و گفت: این صنعت اکنون در وضعیت فرسودگی نسبی و روزآمدی تقریبی قرار دارد.
به گفته این کارشناس، دلایل عقب‌ماندگی نسبی تکنولوژیکی صنعت لوازم خانگی ایران، ورود ماشین‌آلات دست دوم به کشور به دلیل کمبود نقدینگی و عدم آشنایی با تحولات سریع این صنعت است که ساختار تولید را نسبتاً فرسوده کرده و موجب کاهش بهره‌وری و مصرف بالای انرژی شده است. او گفت: سهم بخش صنعت از رشد اقتصادی کشور در سال ۱۳۹۴ معادل منفی۲٫۲ درصد برآورد شد، در حالی که سهم بخش صنعت از تولید ناخالص داخلی در سال ۱۳۹۳ معادل۱۶٫۶ درصد بود.
سه‌چهارم بازار لوازم خانگی ایران در اختیار خارجی‌ها
کامرانی در ادامه به چالش‌های پیش روی این صنعت اشاره کرد و گفت: تأثیر منفی مسائل سیاسی، فقدان رویکردهای علمی صادرات، فقدان فعالیت‌های حرفه‌ای در بخش‌های بازرگانی سفارتخانه‌های ایران، فقدان یا ضعف فرهنگ تولید صادرات‌گرا، فقدان و ضعف فرهنگ برندینگ، عدم اتصال شبکه بانکی داخل به شبکه بانکی جهانی و فقدان یا ناکافی بودن اطلاعات شرکت‌ها از بازارهای خارجی از جمله چالش‌های این صنعت است.
او درباره حجم بازار داخلی لوازم خانگی نیز توضیحاتی ارائه داد و گفت: اندازه بازار لوازم خانگی کشور معادل ۲۰ هزار میلیارد تومان است که ۱۵ هزار میلیارد تومان آن در اختیار برندهای خارجی است. ذکر این نکته هم ضروری است که سهم این صنعت از کل ارزش افزوده صنعت ۱٫۱ درصد و سهم آن از اشتغال ۱٫۶۷ درصد است.
این کارشناس با مقایسه سهم بازار برندهای داخلی و خارجی گفت: در گروه صوتی‌تصویری، سهم تعدادی برندهای خارجی ۹۵ درصد و سهم تعدادی برندهای ایرانی ۵ درصد است. درگروه یخچال‌فریزر، سهم تعدادی برندهای خارجی حدود ۶۰ درصد و سهم تعدادی برندهای ایرانی۴۰ درصد برآورد می‌شود. همچنین در گروه شوینده‌ها سهم تعدادی برندهای خارجی ۵۵ درصد و سهم تعدادی برندهای ایرانی ۴۵ درصد است. او مهمترین مساله صنعت لوازم خانگی را قدرت رقابت‌پذیری پایین برشمرد و گفت: رقابت‌پذیری پایین در این صنعت، ناشی از قیمت تمام شده بالا و کیفیت خدمات پس از فروش است.
او به موانع درون سازمانی رشد صنت لوازم خانگی در کشور نیز اشاره کرد و گفت: ضعف در رویکرد نظام‌یافته به افزایش کیفیت و کاهش قیمت، عدم نگاه استراتژیک واحدها به ضرورت دستیابی به تولید و بازار امن صادراتی، ضعف در چارچوب‌های تحقیق و توسعه و بازاریابی مطلوب، کمبود مدیریت علمی در واحدهای تولیدی، خلاء فرهنگ صنعتی در برخی مدیریت‌های واحدهای صنعتی، کمبود نوآوری، خلاقیت، تحقیق و توسعه و تکنولوژی روز و درصد بالای ضایعات از جمله ضعف‌های درونی بنگاه‌های تولیدی در این بخش است.
تهدید اصالت «تولید ایران»
کامرانی عدم کنترل اصولی واردات و عرضه محصولات تقلبی چینی به نام برندهای ایتالیایی، ترکیه‌ای و... در ایران و در عین حال، تهدید اصالت «تولید ایران» و شیوع انواع شیوه‌های مونتاژ، انحصارات دولتی، قانون تجمیع عوارض، قانون مالیات بر ارزش‌افزوده، قانون کار، قانون تأمین اجتماعی و نرخ بالای بهره بانکی را از جمله عوامل بیرونی برشمرد که مانع توسعه این صنعت شده است.
در ادامه این جلسه، محمدرضا جعفری نایب رییس انجمن صنایع لوازم خانگی به این نکته اشاره کرد که تولیدکنندگان ایرانی، عمده سهم بازار را به شرکت‌های کره‌ای واگذار کرده‌اند. او گفت: البته بخشی از دلایل این بازماندگی ناشی از برخی مسایل فرهنگی است. زمانی که درآمدهای نفتی و به تبع آن واردات افزایش پیدا کرد، مذاق مردم هم به کالاهای خارجی خو گرفت. من این پدیده را به عنوان قاچاق مدرن می‌شناسم و مقابله با آن را ضروری می‌دانم.
جعفری افزود: به واسطه اعمال تحریم‌ها، ساختار این صنعت، فرسوده شده است. اکنون لازم است برای ارتقا این صنعت، تسهیلات ارزان‌قیمت به آن اعطا شود.
حضور برندهای خارجی تهدید است یا فرصت؟
در پایان این نشست، با توجه به ادامه‌دار بودن بحث و نیاز به بررسی بیشتر روی مشکلات و مسایل موجود، رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران اعلام کرد که این موضوع در نشست آتی این کمیسیون نیز پیگیری می‌شود. مهدی پورقاضی همچنین از اعضای انجمن خواست تا با ارائه پیشنهادات مشخص برای برون‌رفت از وضعیت جاری، مطالبات خود را از اتاق تهران عنوان کنند.
پورقاضی همچنین با اشاره به حضور قوی برندهای خارجی در بازار لوازم خانگی این مساله را مطرح کرد که آیا این حضور برای جامعه و اقتصاد ایران یک تهدید است یا فرصت؟ او گفت: باید به این مساله از جنبه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی نگریست و با تدقیق در هزینه و فایده آن، اعلام نظر کرد.
سیدحسین سلیمی نیز با اشاره به اینکه ایران پیش از انقلاب در زمینه لوازم خانگی، تولیدکننده و صادرکننده مهمی در منطقه بوده است، گفت: کاستی‌ها را نباید به مسائل فرهنگی پیوند دهیم و اهمیت کیفیت را نادیده بگیریم. واحدهای تولیدی لوازم خانگی در ایران کوچک هستند و باید بزرگ شوند و قدرت رقابت خود را افزایش دهند.
