خبرگزاری خبرآنلاین نوشت: آخرین مقصد سفر وزیر خارجه کشورمان در سفر دوره ای خود به بالکان و اروپای شرقی سارایوو پایتخت بوسنی بود. اشتراکات تاریخی و مذهبی بین دو کشور ایران و بوسنی باعث می شود دو ملت احساسات دوستانه ای نسبت به همدیگر داشته باشند. ایران در دوره جنگ داخلی بوسنی نقش بی بدیلی بازی کرد و اکنون پس از سالها دو کشور درصدد افزایش حجم مبادلات و روند جدیدی در تعاملات فیمابین هستند. در رابطه با اهداف سفر وزیر خارجه کشورمان به بوسنی و همچنین دلایل کم بودن حجم مبادلات با این کشور و فضای کنونی این کشور در منطقه بالکان با محمود حیدری، سفیر ایران در سارایوو گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید.

در رابطه با سفر وزیر خارجه کشورمان به ساریوو صحبت بفرمایید. ایران در این کشور چه اهدافی را دنبال می کند و چه راهکارهایی برای تقویت مناسبات وجود دارد؟ اشتراکات فرهنگی، تاریخی، دینی، زبانی، رسوم و سنن مشترک بین مردم ایران و بوسنی و هرزگوین فراوان است و جمهوری اسلامی ایران جزو اولین کشورهایی بود که استقلال بوسنی را به رسمیت شناخت و در شرایط سخت در کنار مردم بوسنی و هرزگوین ایستاد و در طول ۲۶ سالی هم که از استقلال بوسنی و هرزگوین می‌گذرد، همواره روابط و مناسبات محفوظ مانده است ولی در دوره تحریم‌ها متاسفانه این روابط به‌خصوص در بُعد اقتصادی کاهش پیدا کرد. خوشبختانه بعد از توافق هسته‌ای و در طول دو، سه سال اخیر، با توجه به فضایی که به‌وجود آمده، هم مناسبات سیاسی گسترش پیدا کرده است، هم محاسبات فرهنگی که همواره وجود داشته، جلوه‌های بهتر و مناسب‌تری پیدا کرده و هم روابط اقتصادی شروع به رشد کرده است. در سالیان اخیر، یعنی به‌خصوص در سال‌های تحریم روابط ما به شدت کاهش پیدا کرد و به مرز یکی، دو میلیون رسید، اما در سال ۲۰۱۶ برحسب آمار مرکز آژانس آمار بوسنی و هرزگوین روند رشدی داشته و به چهار میلیون رسید و در سال ۲۰۱۷ به بیش از هفت میلیون رسید و جالب توجه هم است که بیش از شش میلیون صادرات ایران به بوسنی است، یعنی از لحاظ تجاری شش به یک به نفع ما است. این مبلغ، البته مبلغ رضایتمندی برای حجم مبادلات نیست، ما امیدواریم حجم مبادلات افزایش پیدا کند و دو کشور بتوانند نیازهای همدیگر را برطرف کنند.

این سفر می تواند این هدف را ایجاد کند؟ سفری که در حال حاضر شکل گرفته است، یکی از اهداف آن اهداف اقتصادی است و لذا در معیت وزیر خارجه کشورمان هیئت اقتصادی قابل توجه و مهمی ایشان را همراهی می‌کند. ما امیدواریم در نتیجه این رفت و آمدها و این ارتباطاتی که بین تجار و فعالان اقتصادی دو کشور برقرار می‌شود، ظرفیت‌های جدیدی در مناسبات اقتصادی دو کشور شناخته شود و زمینه‌های فراوانی نیز وجود دارد که شامل زمینه های کشاورزی، صنعت، پتروشیمی، دارو، انرژی، گردشگری و عرصه‌های مختلفی است که این‌جا زمینه‌های همکاری وجود دارد. در ماه‌های اخیر هم فعالیت‌های زیادی از سوی سفارت شکل گرفته و ارتباطات خوبی بین شرکت‌ها و طرف‌های ایرانی و بوسنی برقرار شده و خوشبختانه نتیجه همان‌ها شروع یک روند تکاملی است. ما امیدواریم که همین روند با حضور وزیر خارجه و هیات همراه اقتصادی در بوسنی شتاب بیشتری در آینده بگیرد و ارتقاء پیدا کند.

روابط فرهنگی دو کشور را چطور می بینید؟ چند درصد این کشور مسلمان است و نگاهشان به ایرانیان چطور است؟ ریشه‌های فرهنگی، هماهنگی‌های فرهنگی و اشتراکات فرهنگی می‌تواند باعث شود که این فضای رو به رشد شتاب بیشتری پیدا کند؟ بله، از نظر جمعیت که بیش از ۵۰ درصد مردم کشور بوسنی و هرزگوین مسلمان هستند، اما اشتراکات ما صرفا با مسلمان‌ها نیست. ما اشتراکات متعددی با غیرمسلمان‌ها اعم از کروات‌هایی که مسیحی کاتولیک هستند یا صرب‌هایی که مسیحی ارتدوکس هستند، داریم. ما در گذشته شعرا و افرادی را از بوسنی داشتیم که به زبانی فارسی شعر نوشته‌اند؛ در بین مردم بوسنی حافظ‌خوانی، مولوی‌خوانی و مثنوی‌خوانی وجود داشته، در حال حاضر هم بعضا وجود دارد. الان هم تکایایی هستند که مثنوی‌خوانی در آن‌ها رایج است. مناسبت‌هایی مثل نوروز را بخش‌هایی از این‌ها گرامی می‌دارند به‌نام سلطان نوروز و صدها کلمه مشترک بین زبان فارسی و زبان بوسنیایی وجود دارد. غرابت‌های فرهنگی فراوان است. در برخی از این مناطق معروف سارایوو اسم‌های ایرانی دارند؛ اسکندریه، فرهادیه و امثال این‌ها. این‌ها همه بستری را فراهم می‌کند که به فرهنگ ایران به‌عنوان یک فرهنگ غنی نگاه کنند. الان برنامه‌های خوبی هم توسط رایزنی فرهنگی یا مجموعه و نهادهای دیگر ایرانی در این‌جا برگزار می‌شود؛ برنامه‌های هفته‌های فرهنگی، هفته فیلم، زبان فارسی، این‌ها برنامه های مهمی است که در راستای اشتراکات ما بوده است و قطعا ما اگر بتوانیم از این بستر اشتراکات خوب استفاده کنیم، نه‌تنها می‌توانیم مناسبات فرهنگی را رشد بدهیم، بلکه همانطور که اشاره شد، برای مناسبات اقتصادی، علمی، دانشگاهی و غیره نیز زمینه رشد وجود دارد. در کنار اینها البته مناسبات سیاسی که ما با مجموعه مقامات بوسنی و هرزگوین اعم از بوشنیاکها، صربها یا کروات سعی کردیم بهترین روابط را داشته باشیم.

جایگاه خود بوسنی در منطقه بالکان در چه سطحی است؟ چه تنش‌هایی بین بوسنی و همسایه‌هایش یا در منطقه وجود دارد؟ این‌ها رفع شده یا نشده یا چه روندی را پیش می‌برند؟ منطقه بالکان غربی به شکل تاریخی منطقه ای حساس و مملو از چالش‌های متعدد است و کشور بوسنی و هرزگوین در کانون آن واقع شده است. با توجه به تکثر دینی و زبانی و نژادی طبیعی این است که بالاخره تمایزها و تفاوت‌هایی وجود داشته باشد. البته آن‌چه که مهم است، این است که مجموعه این اختلافات و تمایزات بتواند مدیریت شود، به نحوی که باعث غنای این جامعه شود، نه تبدیل به نزاع شود. تجربه تلخ گذشته نشان داده که در درگیریها و منازعات همه بازنده هستند. الان بوسنی و هرزگوین شرایط خوب و آرامی را دارد، ثبات و امنیت خوبی را دارد. در حال حاضر نیز آنها رویکردهایی را هم برای خودشان تعریف کرده‌اند که بتوانند این رویکردها را در این مسیر به جلو ببرند.

روند منازعات در این بین به چه شکل است؟ فضای تنش گذشته هنوز وجود دارد؟ در حاضر تحلیل‌هایی در این باره وجود دارد؛ افراط‌گرایی در قالب‌های مختلف در هر زمان و مکانی می تواند وجود داشته باشد و چالش‌هایی از بیرون هم ممکن است تحمیل شود، اما ما امیدواریم که مجموعه رهبران بوسنی و مجموعه رهبران بالکان با این موضوع با درایت خاص خود مدیریت کنند و منطقه و کشور بوسنی همواره باعث تثبیت امنیت، ثبات و توسعه و پیشرفت شود و هیچ وقت اجازه ندهند که آن منازعات قبلی برگردد.

محمد اکبری، سارایوو