محمد مهدی میثمی
m.meisami@jahaneghtesad.com
به جرات میتوان گفت که کشورهای اندکی به اندازهی ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی در صنعت نفت خوشبخت بوده اند. پس از لغو تحریمها در ماه ژانویه سال جاری صادرات نفت کشورمان به دو برابر افزایش یافت و موفقیت ایران در توافق اوپک برای تولید بیشتر در حالی که دیگر کشورها متعهد به کاهش تولیدشان شدند، همراه با افزایش بهای طلای سیاه توفیق کشورمان را دو چندان کرد. با وجود این کارشناسان معتقدند که جذب سرمایه گذاری خارجی، ضرورت تداوم روزهای خوب صنعت نفت است.
در دوران پسا تحریم با افزایش تولید نفت، شرایط صنعت محوری کشورمان متحول شد با این حال برای افزایش بیشتر ظرفیت تولید، همکاری با شرکتهای بزرگ بین المللی برای توسعهی میدانها با وجود اعتراض برخی از شرکتهای داخلی بسیار اهمیت دارد. در حالی که بسیاری از کشورهای تولید کننده نفت با مشکلات ناشی از کاهش درآمدهایشان به سبب سقوط بهای نفت دست و پنجه نرم میکنند، کشور ما برای سرعت بخشیدن به افزایش تولید است، مشغول امضای تفاهم نامههایی با شرکتهای بین المللی است. بیژن زنگنه پیش از این از نیاز بخش بالادستی صنعت نفت به ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری سخن گفته است.
کشور ما در سال جاری ۸۷۰ هزار بشکه در روز بر تولید خود افزوده است. در ماه نوامبر ایران ۳٫۶۷ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است که با در نظر گرفتن ۴۶٫۹۸ دلار بعنوان نرخ میانگین بهای نفت برنت در ماه گذشته میلادی، معادل ۱۷۲ میلیون دلار در روز میشود که در مقایسه با ۱۱۰ میلیون دلار در روز در دسامبر سال گذشته، زمانی که بهای برنت بطور میانگین ۳۹٫۱۵ دلار در هر بشکه بود، شاهد افزایش روزانه ۶۲ دلار در فروش نفت ایران نسبت به مدت مشابه سال قبل هستیم. بر این اساس ایران به سومین تولید کنندهی بزرگ اوپک پس از کشورهای عربستان و عراق تبدیل شده است.
کشورمان در حالی به سال ۲۰۱۷ میلادی وارد میشود که با خودداری از همراهی با دیگر کشورها برای کاهش تولید نفت که از آغاز سال جدید میلادی به مدت ۶ ماه پیگیری میشود، در حال تداوم بخشیدن به روزهای خوبش در سال جاری میلادی است. پس از اینکه کشورهای اوپک و غیر اوپک برای کاهش دادن تولیدشان به منظور افزایش بهای نفت با یکدیگر به توافق رسیدند، افزایش بهای نفت تشدید شد بطوری که هم اکنون برنت در حال تجربهی بالاترین افزایش بهای سالانه از سال ۲۰۰۹ میلادی است. بهای نفت طی سال جاری ۴۹ درصد افزایش یافته است و هم اکنون در محدودهی پنجاه دلاری آرام گرفته است. در حالی که وزارت نفت بر امتناع از کاهش تولید و همچنین ضرورت افزایش تولید به سبب بازیابی سهم کشورمان از بازار در زمان پیش از تحریم اصرار میکرد، کشورهای عضو اوپک برای ایران حق افزایش ۹۰ هزار بشکه در روز برای رسیدن به سطح تولید ۳٫۸ میلیون بشکه در روز را قائل شدند.
با این حال وزارت نفت از تلاش دست بر نداشته است و در حال جذب شرکتهای خارجی برای توسعهی میدانهای نفتی و گازی (ای که شرکتهای داخلی توان توسعهشان را ندارند) است. کشور ما در ماه آبان تفاهم نامه ای برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به ارزش ۴٫۸ میلیارد دلار با کنسرسیومی متشکل از شرکتهای توتال فرانسه، شرکت ملی نفت چین (CNPC) و شرکت پتروپارس امضا کرد. وزارت نفت همچنین برای همکاری با شرکتهایی مانند شل، لوک اویل و گازپروم روسیه در سال آینده برنامههایی دارد. البته هنوز راه نه چندان همواری تا تبدیل تفاهم نامهها به قرارداد وجود دارد و با در نظر گرفتن عوامل بسیار دخیل در آیندهی صنعت نفت ایران پیش بینی تداوم روزهای خوب سال کنونی میلادی در سال ۲۰۱۷ همچنان دشوار است.