وجود ۴۲ میلیون هکتار حوزه آبخیزداری بالادست سدهای کشور
گروه تولید-مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها و مراتع گفت: ۴۲ میلیون هکتار حوزه آبخیزداری بالادست سدهای کشور است که سالانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب رسوب وارد سدها می‌شود که باید آن را کاهش دهیم .
به گزارش جهان اقتصاد، ابوالقاسم حسین‌پور مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها و مراتع در نشستی خبری خاطرنشان کرد: در گذشته شیوه‌های بهره‌برداری به‌گونه‌ای بوده که ذخایر آبخیزداری را تحت فشار قرار داده است و کشور ما از نظر نقشه‌های توپوگرافی از سیل‌خیزترین کشورهای جهان است و نزولات جوی به صورت رگباری در کوتاه‌مدت اتفاق می‌افتد که منتج به جاری شدن سیل می‌شود که هم هدررفت آب را در پی دارد و سیستم‌های طبیعی آبخیزداری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه رویکرد آبخیزداری تغییر کرده و پیشگیرانه شده است، افزود: اکنون بحث کاهش ریسک سیل در کشور مطرح است و از طرفی می‌خواهیم از منفعت و فرصت‌های سیلاب استفاده کنیم که به‌طور مشخص ۲۸۵ حوزه آبخیز در سطح کشور در قالب طرح ملی آبخیزداری و آبخوان‌داری تحت کنترل قرار گرفته است که امیدواریم هرچه زودتر به بهره‌برداری برسد.
همچنین هوشنگ جزیی مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها و مراتع به این نکته اشاره کرد که ۴۲ میلیون هکتار حوزه آبخیزداری بالادست سدهای کشور است که سالانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب رسوب وارد سدها می‌شود که باید آن را کاهش دهیم، چراکه ما جزو کشورهایی هستیم که در منطقه شکننده واقع شده‌ایم و شیب‌های کوهستانی داریم.
وی در ادامه با اشاره به اینکه ۹۰درصد سطح کشور در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده تصریح کرد: باید برای قطره قطره آبمان برنامه داشته باشیم و در مجموعه وزارت جهاد کشاورزی و سازمان جنگل‌ها برای دشت‌های بحرانی با یکی از مراکز پژوهشی تفاهم‌نامه‌ای داریم که چگونه می‌توانیم شرایط این دشت‌ها را تعدیل کنیم.
وی همچنین نگهداشت جمعیت انسانی را در شهرها نیازمند عملیات آبخیزداری دانست و گفت: در سال ۹۴ که سیل شهر ایلام رخ داد، با اقدامات اجرایی که در بالادست این شهر انجام شد، توانستیم سیل را برای سال بعد کنترل و تعدیل کنیم یا در مورد شهر تهران هم که با توجه به موقعیت جغرافیایی که دارد اگر انجام عملیات‌های آبخیزداری نباشد، قطعاً با سیل و مشکل مواجه خواهیم شد.
** کاهش ۹ تن فرسایش خاک در کشور
معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور نیز در این نشست گفت: با توجه به عملیات آبخیزداری در مراتع کشور میزان فرسایش خاک ۹ تن در هکتار کاهش یافته و رسوب وارده به سدها نیز به طور متوسط ۵ تن کمتر شده و برداشت علوفه ۱۲۰ کیلو در هکتار افزایش یافته است.
ناصر حیدری‌پوری به آخرین وضعیت حوزه‌های آبخیز کشور اشاره کرد و گفت: ۱۷ سال از روند خشکسالی در کشور می‌گذرد و باید به نزولات جوی، بیشتر بها دهیم، چرا که طبق نقشه‌های توپوگرافی ۴۱۰ میلیارد مترمکعب میزان آب داریم که بخشی از این آب تبخیر می‌شود و در اختیار ما قرار نمی‌گیرد.
وی به اختصاص ۲۰۰ میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی در سال ۹۷ اشاره کرد و گفت: این رقم برای آبخیزداری مصوب شده و پروژه‌هایی را برای بهبود وضعیت آبخیزداری کشور مصوب کرده‌ایم که از ابتدای شهریور تا پایان آذر ماه این پروژه‌ها افتتاح می‌شود.
معاون آبخیزداری سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور به این نکته اشاره کرد که در سطح حوزه‌های آبخیزداری بالغ بر ۳۷۰ دشت ممنوعه و ۳۸۷ دشت بحرانی داریم که باید برای تعریف سفره‌ها برنامه عملیاتی داشته باشیم و به دنبال این هستیم با کارکردهای عملیاتی و موثر، بخشی از کشاورزی را بتوانیم امتیاز بخشیم.
حیدری‌پوری به این نکته اشاره کرد: که با توجه به کارهای آبخیزداری که در کشور انجام شده میزان فرسایش خاک ۹ تن در هکتار کاهش یافته و میزان واردات رسوب به سدها نیز ۵ تن کاهش داشته و برداشت علوفه ۱۲۰ کیلو در هکتار افزایش داشته است.
حیدری‌پوری با بیان اینکه در پنج سال اخیر تاکنون هزار رکورد سیل در سراسر کشور به ثبت رسیده است، خاطرنشان کرد: یکی از کارکردهای آبخیزداری کاهش انرژی جنبشی است که سبب جاری شدن روان‌آب‌ها می‌شود، مضاف بر آنکه باید به کنترل فرسایش توجه داشته باشیم و نرخ فرسایش را کاهش دهیم.
وی توسعه پوشش گیاهی را بخشی از کارهای عملیات آبخیزداری برای کاهش سطح تبخیر عنوان کرد و افزود: با این کار شرایط جذب آب توسط خاک بیشتر فراهم می‌شود.
به گفته معاون آبخیزداری، مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها هم اکنون از مجموع ۸۴٫۷ میلیون هکتار مراتع کشور تنها ۷٫۲ میلیون هکتار آن متراکم است و ۲۲٫۵ میلیون هکتار نیمه‌متراکم و ۵۶٫۲ میلیون هکتار کم‌تراکم است، یعنی پوشش گیاهی کمتر از ۲۵ درصد دارد.
وی همچنین اظهار داشت: از مجموع ۱۲۵ میلیون هکتار طرح‌هایی که باید فعالیت آبخیرداری انجام شود، ۱۱ میلیون هکتار مطالعات تفصیلی انجام شده و کار اجرایی آن به پایان رسیده و ۷ میلیون هکتار دیگر نیز در دست اجرا داریم، اما برای اجرای این طرح‌ها در هر هکتار به یک میلیون تومان بودجه نیاز داریم که باید تأمین شود.
حیدری‌پوری همچنین به اجرای عملیات سدهای زیرزمینی برای نگهداشت آب در زمین‌ها اشاره کرد و گفت: در سال‌های گذشته در بالادست سدهای در دست ساختمان سعی کرده‌ایم تا عملیات آبخیزداری را انجام دهیم و برای بهبود وضعیت دشت‌های بحرانی و ممنوعه نیز ۱۱ طرح آبخیزداری و آبخوان‌داری انجام شده است، مضاف بر آنکه سعی کرده‌ایم بازنگری در توزیع اعتبار به ویژه در دشت‌های بحرانی داشته باشیم و برای سال ۹۷ در ۶۲۷ حوزه و ۳۲۰ شهرستان توانستیم پروژه‌های آبخیزداری را تعریف کنیم.
وی همچنین در مورد دشت‌های بحرانی خوزستان و اهواز، گفت: وضعیت هشت منطقه بحرانی در این استان به دلیل برداشت‌های بی‌رویه در بالادست تالاب‌های این استان است که در سال‌های قبل رعایت نشده و بیش از اندازه از سفره‌های زیرزمینی استفاده کرده‌ایم که نتیجه آن خشکسالی و کاهش پوشش گیاهی است.
