رمز‌گشایی از سفر راهبردی ولایتی به روسیه گروه سیاسی : این روزها که روسیه با میزبانی فوتبال جام جهانی سرتیتر بسیاری از خبرها در دنیاست، در ایران نیز سفر علی اکبر ولایتی به این کشوردر راس خبرها قرار دارد گرفت و از سوی تمامی جناح ها مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. برخی گروه ها از این سفر و ارایه پیشنهادات استقبال کردند و گروهی نیز با تردید منتظر انعکاس حواشی و پاسخ متقابل آن بودند. اما آنچه مسلم است در صورت انعقاد قرارداد، نفت ایران به این کشور تهاتر نخواهد شد بلکه بصورت سوآپ با چند کالای اساسی مورد نظر خواهد بود. برخی صاحب نظران معتقدند روسیه به دلیل تحریم های مالی نمی تواند محلی برای دورزدن تحریم ها برای ایران باشد اما همین شبکه تحریم شده بانکی روسیه به شبکه کشورهای CIS متصل است و ایران می تواند البته در موارد بحران با پذیرش خطر از این شبکه استفاده کند. این قرار داد ۵۰ میلیاردی شاید به نوعی بازی دیپلماتیک و رسانه ای باشد که ایران به واسطه آن اتحادیه اروپا را تحت فشار بیشتری قرار دهد اما از هر منظر که به آن نگریسته شود حاوی پیام های مهمی است که نشان از تعدد گزینه های روی میز ایران برای عبور از تحریم ها دارد. عبدالرسول دیوسالار، پژوهشگر مسائل امنیتی در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» بر این باور است که ولایتی در مصاحبه‌های خود بر اهمیت استراتژیک همکاری‌های دو طرف تاکید داشت و این بدان مفهوم است که طرف ایرانی به‌نوعی سیگنال‌های هشدار را به طرف مقابل ارسال می‌کند تا هزینه‌های هر گونه اقدام طرف‌های دیگر در کمرنگ کردن منافع ملی ایران را بالا ببرد. در واقع این سبک دیپلماسی، در این مقطع می‌تواند مفید باشد به این مفهوم که اگر بازیگرانی بخواهند هزینه‌هایی را به ایران تحمیل کنند، جمهوری اسلامی نیز هزینه‌های آنها را بالا می‌برد تا به یک نقطه تعادلی برسیم که آنها نیز منافع و خطوط قرمز ایران را درک کنند. **هم زمانی سفر ولایتی و نتانیاهو به روسیه حاشیه ساز شد روزی که علی‌اکبر ولایتی عازم روسیه شد تا پیام‌های مقام معظم رهبری و رئیس‌جمهوری ایران را به رئیس‌جمهوری روسیه تحویل دهد. همزمان با سفر مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل، نخست‌وزیر رژیم اسرائیل نیز در روسیه بود و این قرابت زمانی موجب شد تا حاشیه‌های آن دوچندان شود. ولایتی در بدو ورود به مسکو، بنیامین نتانیاهو را فردی دوره‌گرد خواند که هر روز به یک نقطه از جهان سفر و اظهارات بی‌پایه و بی‌منطق بیان می‌کند. ولادیمیر پوتین هم اظهار نظر متفاوتی درباره سفر نتانیاهو به روسیه کرد. در حالی که نخست‌وزیر رژیم اسرائیل پیش از سفر گفته بود مخالفت اسرائیل با حضور نظامی ایران در سوریه، موضوع اصلی است که در دیدار با رئیس‌جمهوری روسیه مطرح می‌کند، اما پوتین در دیدارش به او گفت: «خوشحالم که هنگام سفر خصوصی برای دیدن مسابقه جام جهانی فوتبال در مسکو، با شما دیدار می‌کنم. **با تهدیدات آمریکا از سوریه خارج نمی‌شویم هرچند کاخ کرملین در بیانیه خود درباره دیدار نتانیاهو و پوتین اشاره‌ای به مسئله حضور ایران در سوریه نکرد، اما این مسئله یکی از محورهای صحبت‌های ولایتی بود. خبرگزاری رویترز ابتدا در مورد دیدار پوتین با نتانیاهو که قبل از دیدار با ولایتی انجام شد به نقل از یک مقام صهیونیستی گزارش داد که نتانیاهو در دیدار با پوتین گفته است در قبال خروج ایران از سوریه، اسد از سوی رژیم صهیونیستی ایمن خواهد بود. بعد از این خبر «ایسنا» به نقل از تلویزیون هند گزارش داد که دیوید کیس سخنگوی بنیامین نتانیاهو این ادعا را رد کرده است. با این وجود نخست‌وزیر رژیم اسرائیل دیروز تأکید کرد که این رژیم هیچ مشکلی با بشار اسد و سیطره نیروهایش بر خاک سوریه، در صورت دورکردن ایرانی‌ها از این کشور ندارد. او گفت: «ما مشکلی با نظام اسد نداریم و در ۴۰ سال حتی یک گلوله هم به ارتفاعات جولان شلیک نشد». نتانیاهو مدعی شد: «من سیاست واضحی را اعلام کرده‌ام. این سیاست این است که ما مداخله نمی‌کنیم و این مسئله تغییر نکرده است و چیزی که موجب نگرانی ماست، داعش و حزب‌الله است. در مقابل این ادعاها فرستاده ویژه ایران به مسکو اعلام کرد که حضور ایران و روسیه در سوریه ادامه خواهد داشت تا عدم فعالیت مجدد تروریست‌ها در این کشور را تضمین کنند. به گزارش «ایسنا» ولایتی در سخنرانی در اندیشکده «والدای» گفت: حضور ایران در سوریه ادامه خواهد داشت. معتقدم اگر ما این کشور را ترک کنیم، روسیه هم بعد از ما ترک کند، همان تروریست‌های قبلی دوباره به منطقه بازمی‌گردند. ولایتی تأکید کرد که ایران هیچ تمایلی برای مذاکره با آمریکا ندارد. در ادامه او با بیان اینکه ائتلاف آمریکایی ضد داعش بدون مجوز دمشق در این کشور حضور دارد، تأکید کرد: ایران با تهدیدات آمریکا، سوریه را ترک نمی‌کند. **خواب آشفته آمریکایی‌ها تعبیر نخواهد شد ولایتی در تشریح دستاوردهای سفر خود در گفت وگو با خبر ۲۱ شبکه یک، ابراز امیدواری کرد که روابط مسکو- تهران هر روز مستحکم‌تر شود. وی در این زمینه گفت: در این سفر سه نوع دیدار داشتیم، یکی دیدار دیپلماتیک بود، بعد از تسلیم پیام مقام معظم رهبری و جناب آقای روحانی به آقای پوتین، گفت‌وگوهای مبسوطی درباره روابط دوجانبه و همکاری‌های منطقه‌ای داشتیم، باید عرض کنیم اگر بخواهیم یک ارزیابی از روابط رو به رشد روسیه و ایران داشته باشیم، باید عرض کنم که آمارها بسیار گویاست در این زمینه، آمار نخست این است که در چهار ماه اول ۲۰۱۸ حجم مبادلات تجاری روسیه و ایران، ۳۶ درصد افزایش داشت،‌ حجم مبادلات محصولات کشاورزی و لبنی دو طرف،‌۵۷ درصد افزایش داشته است، مطلب دیگر که بسیار امیدبخش است ‌اینکه تا کنون بر اثر توافق دو طرف، ۳۰ درصد مبادلات تجاری دوجانبه با پول ملی یعنی روبل و ریال صورت گرفت، یعنی ۳۰ درصد از نیاز دو طرف به ارز خارجی به ویژه دلار کاهش یافته است و بنای دو طرف بر این است که این درصد بالاتر رود، همین کار را با چین نیز در پیش خواهیم گرفت که ریال و یوآن مبنای مبادلات آن خواهد بود. ولایتی با اشاره به امضای ۶۰ سند همکاری میان روسیه و ایران اعم از قرارداد اجرایی و یادداشت تفاهم همکاری میان دو کشور گفت نکته دیگر اینکه تاسیس چهار نیروگاه تولید برق به مقدار کامل ۱۴۰۰ مگاوات در بندرعباس در حال اجراست که نزدیک به اتمام است. ولایتی مورد دیگر را امضای توافق تجارت آزاد میان ایران و کشورهای اوراسیا شامل ارمنستان، بلاروس،‌ روسیه، قزاقستان و قرقیزستان دانسته که به سبب آن تجارت میان کشورها تسهیل می شود. ضمن اینکه تقویت و توسعه کریدور شمال به جنوب به ‌پیشنهاد طرف روس که الگوی برقی کردن راه آهن اینچه برون به گرمسار است می تواند راه آهن بندرعباس- بافق -سرخس را توسعه داده و بخش مهمی از کریدور شمال به جنوب یعنی بین سن پطرزبورگ و چابهار توسعه پیدا کند. مشاور مقام معظم رهبری در امور بین الملل در ادامه گفت در این دیدار به شایعاتی که دشمنان همکاری‌های منطقه‌ای ایران و روسیه داشتند، پایان دادیم، حرف‌های بی‌مبنایی می‌زدند همچون مخالفت روسیه با حضور در ایران یا اینکه ایران باید از سوریه بیرون رود، در حالی که آنچه ما از پوتین شنیدیم و تاکید کرد، این بود که همکاری دفاعی ایران و روسیه درباره سوریه همچنان ادامه خواهد یافت، اما در حوزه سیاسی به زودی اجلاسی در تهران تشکیل خواهد شد که آقای پوتین به تهران خواهند ‌آمد آقای اردوغان هم همینطور و با مشارکت آقای روحانی این سه رئیس جمهور درباره راه حل سیاسی سوریه با یکدیگر به تبادل نظر خواهند پرداخت. اما نکته دیگر همکاری در دریای خزر است که به زودی در آستانه، روسای کشورهای اطراف دریای خزر در آستانه قزاقستان گردهم خواهند آمد برای اینکه قراردادهای مرضی الاطراف را امضا کنند که یکی از مهمترین اهداف این گردهمایی که مخصوصا مورد تاکید ایران و روسیه است، این است که به هیچ وجه به کشورهای خارج از حوزه دریای خزر اجازه داده نخواهد شد در این جای بسیار حساس حضور پیدا کنند مشخصا آمریکایی‌ها به دنبال این هستند که با برخی کشورها در حوزه دریای خزر قراردادهایی بنندند که ممکن است نظامی باشد، که ایران و روسیه به جدیت با حضور آمریکایی‌ها و ناتو یا هر کشور خارج از این حوزه مخالف هستند، یکی از خواص مهم و درازمدت در گردهمایی آستانه قزاقستان این است که قراردادی مرضی الاطراف درباره دریای خزر امضا شود که یکی از فواید آن این است که به هیچ وجه اجازه حضور نیروهای بیگانه داده نمی‌شود، آمریکایی‌ها به دنبال این هستند که پلی از دریای خزر میان ققفاز و آسیای مرکزی و ناتو ایجاد کنند که راهی برای خود داشته باشند که این خواب آشفته آمریکایی‌ها با مخالفت ایران و روسیه و سه کشور حاشیه دریای خزر تعبیر نخواهد شد. **اگر ایران نتواند از خلیج فارس نفت صادر کند، هیچکس نمی تواند ولایتی طی سخنرانی ای در اندیشکده «والدای» در روسیه گفت که پیشتر حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، در آخرین سفر خود به اروپا، پاسخ شفاف، کامل و درست را داده است. پاسخ واضح این بود: “اگر ایران نتواند نفت خود را از خلیج فارس صادر کند، هیچ کس دیگری هم نمی تواند این کار را انجام دهد.” او افزود: "یا همه صادر خواهند کرد، یا هیچکس". بیشتر نفت خام صادرشده از عربستان سعودی، ایران، امارات متحده عربی، کویت و عراق از طریق تنگه هرمز عبور می کند که شریان باریکی بین خلیج فارس و خلیج عمان است. این تنگه همچنین مسیر تقریبا تمام محموله های صادر شدهٔ گاز مایع (LNG) از بزرگترین صادر کننده این محصول در جهان، قطر است. امارات متحده عربی و عربستان سعی کرده اند راهی برای دور زدن تنگه پیدا کنند، اما جایگزینی واقعی برای آن وجود ندارد. تحلیلگران به خبرگزاری رویترز گفته اند که اگر ایران تنگه هرمز را مسدود سازد، قیمت نفت می تواند به بشکه ای ۲۵۰ دلار هم برسد. در این میان خبر هایی از احتمال بررسی اعطای برخی معافیت ها از سوی آمریکا به کشورهای واردکننده نفت ایران در شرایط تحریمی، موجب شده است که کمی از نگرانی های جهانی برای کاهش عرضه ایران کاهش یابد.