علیرضا خوشبخت- چهارمین انتخابات هیئت رئیسه شورای شهر تهران نزدیک است. انتخاباتی که در آخرین سال فعالیت شورای شهر از اهمیتی ویژه برخودار است. انتخابات شوراهای شهر و روستا از دوره قبل در سال ۱۳۹۲، مطابق با قانون مصوب مجلس هشتم همزمان با انتخابات ریاست جمهوری صورت می‌گیرد و از این رو اهمیت و ماهیت سیاسی این انتخابات به خصوص در کلان‌شهرها افزایش یافته است.
این همان فرایندی بود که در تهران به فرصتی برای حضور مجدد و بسیار قوی‌تر اصلاح طلبان در شورای شهر تهران مبدل شد. به جز دوره اول شورای شهر تهران که به مدد فضای سیاسی آن سال‌ها تقریبا به صورت کامل در اختیار اصلاح طلبان قرار گرفت در دوره‌های دوم و سوم این اصولگرایان بودند که اکثریت قاطع شورا را از آن خود کردند. نخستین پیروزی آن‌ها در انتخابات دوره دوم حاصل شد. پیروزی‌ای که در روزهای پایانی سال ۱۳۸۱ به دست آمد و نخستین نشانه از بازگشت اصولگرایان به نهادهای انتخاباتی بعد از شکست‌های پیاپی پس از انتخابات تاریخی دوم خرداد ۱۳۷۶ بود. این پیروزی البته نتایج بسیار خوشایندی نیز برای اصولگرایان به دنبال داشت و با به کرسی شهرداری نشاندن محمود احمدی‌نژاد راه او را برای حضوری هشت ساله در جایگاه رئیس دولت هموار کرد.
در دوره سوم شورای شهر هم اگرچه چند اصلاح طلب سرشناس مانند احمد مسجد جامعی، محمد علی نجفی و معصومه ابتکار توانستند با رای مردم به کرسی نمایندگی شورای شهر تهران تکیه زنند، اما این شورا هم در اختیار اصولگرایان باقی ماند تا با تداوم حمایت از شهرداری محمد باقر قالیباف او بتواند مدتی طولانی‌تر در جایگاه شهرداری تهران بنشیند. جایگاهی که بارها نشان داده است که از جاه‌طلبی سیاسی او اندک‌تر است و سودای حضور در پاستور و تکیه زدن برکرسی ریاست جمهوری هرگز سردار پیشین و دکتر امروز را رها نکرده است.
ماجرای تداوم شهرداری قالیباف در دوره چهارم شهر اما جالبتر بود. ماجرایی عجیب که قطعا تا سال‌ها یکی از مهم‌ترین داستان‌های محافل سیاسی کشور خواهد بود. در شورای شهر چهارم اصلاح‌طلبان با به دست گرفتن کرسی‌های بیشتر و با لابی‌های متعدد قصد به شهرداری رساندن محسن هاشمی را داشتند. فرزند بزرگ آیت الله هاشمی که سال‌های مسئولیت پیش بردن پروژه متروی تهران را بر عهده داشت و به خوبی با زیر و بم چالش‌های مدیریتی در تهران آشنا بود. با این حال و در حالی که اصلاح‌طلبان تقریبا از پیروزی خود در انتخاب شهردار تهران مطمئن بودند، ناگهان و با چرخش الهه راستگو و رای او به محمد باقر قالیباف ورق برگشت. راستگو که به عنوان اصلاح‌طلب و با لیست اصلاح‌طلبان وارد شورای شهر شده بود در حساس‌ترین تصمیم این شورا ترجیح داد که رای خود را به صندوق رقیب اصولگرا بیندازد. اقدامی که زلزله‌ای سیاسی به راه انداخت. اصلاح‌طلبان این اقدام راستگو را یک عدول قطعی از اخلاق سیاسی و تشکیلاتی می‌دانستند و به شدت نسبت به این کار واکنش نشان دادند. علاوه بر موضع‌گیری‌های تند در مطبوعات، الهه راستگو به صورت رسمی نیز از برخی تشکل‌های سیاسی اصلاح‌طلب اخراج شد و هنوز نام او برای این جریان سیاسی یادآور یک خبط تشکیلاتی و البته یک شکست فاحش سیاسی است.
اما داستان ناکامی اصلاح‌طلبان در شورای شهر به همین جا ختم نشد. در حالی که در سال اول دوره چهارم احمد مسجد جامعی شاخص‌ترین عضو اصلاح‌طلب شورای شهر، رئیس این شورا شد، در سال‌های دوم و سوم این مهدی چمران نامزد همیشگی اصولگرایان بود که کرسی ریاست شورای پایتخت را از مسجد جامعی پس گرفت تا ناکامی اصلاح‌طلبان در پارلمان شهر تهران کامل شود. با از دست دادن شهرداری و ریاست شورای شهر عملا اصلاح‌طلبان شورا در دو سال اخیر در جایگاه اقلیت محض قرار گرفته‌اند.
با این حال تحرکات چند هفته اخیر اصلاح‌طلبان شورا نشان می‌دهد که آن‌ها عزمی جدی برای خروج از فضای انزوا و به دست گرفتن ابتکار عمل دارند. احتمالا چند مسئله در این تصمیم اصلاح‌طلبان دخیل بوده است. نخستین و مهم‌ترین عامل نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و شورای شهر در اردیبهشت ماه ۱۳۹۶ است. اصلاح‌طلبان عضو شورای شهر می‌دانند که برای جلب مجدد اعتماد مردم و حفظ کرسی‌های خود و در صورت امکان بیشتر کردن قدرت اصلاح‌طلبان در شورای پایتخت، نیازمند یک روزمه کاری مناسب هستند. قرار نگرفتن آن‌ها در سمت‌های اجرایی و در اقلیت قرار داشتن در سه سال اخیر درکنار همه مشکلات، این مزیت را برای آن‌ها دارد که از جایگاه اپوزیسیون شهردار عمل کرده و بسیاری تصمیمات و اقدامات شهرداری در سالیان اخیر را به چالش بکشند. تصمیمات و اقداماتی که در مورد بسیاری از آن‌ها شائبه‌های جدی دخیل بودن عومل سیاسی و غیرکارشناسی وجود دارد.
نکته دیگری که احتمالا در شتاب گرفتن فعالیت‌های اصلاح‌طلبان شورای شهر دخیل بوده است، شنیده شدن زمزمه‌هایی از نامزدی مجدد محمد باقر قالیباف در انتخابات پیش‌روی ریاست جمهوری است. خبری که اگرچه به صورت رسمی تایید نشده است، اما زمزمه‌های آن در محافل سیاسی بیش از پیش به گوش می‌رسد به این ترتیب فعال شدن اصلاح‌طلبان در شورای شهر در نقد شهردار فعلی تهران را می‌توان بخشی از برنامه کلی این جریان برای انتخابات ریاست جمهوری هم دانست. انتخاباتی که تقریبا محرز است که نامزد اصلاح‌طلبان کسی جز حسن روحانی نخواهد بود.
نخستین پرده جدی از رویکرد جدید اصلاح‌طلبان را احتمالا باید فردا و در جریان انتخابات هیئت رئیسه شورای شهر مشاهده کرد. جایی که بار دیگر احمد مسجد جامعی و مهدی چمران رویاروی هم قرار می‌گیرند. به نظر می‌رسد که اصلاح‌طلبان با شدت و شتاب بخشیدن به رویارویی با رقیبان خود در شورای شهر در پی آنند که از این انتخابات یک بازی برد-برد بسازند. در صورتی که بتوانند احمد مسجد جامعی را در راس شورای شهر قرار دهند، یک پیروزی روحیه بخش به دست اورده‌اند که در ادامه مسیر برای آن‌ها مفید خواهد بود، در صورتی که –به احتمال زیاد- از تغییر رئیس بازمانند، تصویری فعال‌تر از خود به عنوان یک جریان اقلیت ارایه کرده‌اند که احتمالا در رقابت اردیبهشت ماه ۹۶ بسیار به کار خواهد آمد.
برای روشن شدن این که کدام سناریو فردا در صحن شورای شهر اجرا خواهد شد و نتیجه کار چه خواهد بود، باید منتظر ماند، اما روشن است که بازیگران رقابت فردا بیش از کرسی ریاست، چشم به رویارویی اردیبهشت ماه دارند.
