رویا ایلکا
به گزارش خبرنگار جهان اقتصاد، فرشادمومنی در یک نشست علمی که به مناسبت دهه فجر در موسسه دین و اقتصاد برگزار شد ضمن برشمردن عوامل کاهش اعتبارات علمی جهانگیر آموزگار، تاثیر فضای رانتی و غیر مشارکت جویانه در تخصیص منابع را عامل سقوط رژیم پهلوی دانست و گفت: یک سند تاریخی بسیار مهم دیگری برای ارزیابی منصفانه از میراث خاندان پهلوی برای جمهوری اسلامی نیز وجود دارد که جهانگیر آموزگار آن رانادیده گرفته است .
وی در ادامه این نشست با بیان اینکه ۴ آبان روز تولد محمدرضاشاه بوده است که یک روز قبل ازتولدش در مصاحبهای راهبردهای خود را مطرح میکرد، گفت: روزنامه کیهان سوم آبان ۱۳۵۵ یک سند تاریخی است برای آشنایی با واقعیتهایی که باعث شد خاندان پهلوی نتواند دوام بیاورند.
مومنی ادامه داد: این مصاحبه از جنبههای گوناگون برای کسانی که میخواهند بدانند شیوه حکمرانی استبدادی چگونه دورباطل توسعه نیافتگی را باز تولید میکند و مناسبات منحط استبدادی در ساخت سیاسی را به ساخت اقتصادی هم تسری میدهد ارزش واکاوی دارد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: شاه بیت حرفهای محمدرضا شاه در این مصاحبه این بود که در پاسخ به این سوال که شاید پس از کاهش قیمت نفت باز هم افزایش داشته باشیم برای این موقعیت چه راهبردی دارید، پاسخ داد که اگر یک بار دیگر چنین فرصتی پیش آمد این بار پولهای خو د را آتش نخواهیم زد.
وی خاطر نشان کرد: همه میدانند که حتی اگر کشور با فاجعه عملکردی رو به رو باشد، فرد شماره یک به روی خود نمیآورد و میگوید مشکلی نیست اما ببینید که مناسبات فاسد و رانتی چه وضعیتی داشته که فرد شماره یک کشور از آتش زدن پولها یاد میکند.
مومنی با اشاره به اینکه پس از انقلاب هم کسانی هستند که فکر میکنند اگر ما ارز داشته باشیم مشکل نداریم و بستر را برای فساد و ناکارآمدی و آتش زدن داراییهای کشور آماده میکنند، گفت: نقش رسانههای سلطنتطلب با دستکاری واقعیتها بهعنوان یکی از منشاءهای انقلاب اسلامی را نمیتوان نادیده گرفت.
مومنی با اشاره به مسایل معیشتی مردم در زمان شاه تصریح کرد: من سعی کردم برای دادن تصویر معیشتی مردم مطلقا دنبال منتقدان رژیم پهلوی نروم حتی از اسناد رسمی منتشر شده در دوره پس از انقلاب اسلامی استفاده نکردم و تمرکز خود را بر سرشماریها و گزارش سازمان برنامه و بانک مرکزی گذاشتم، فقط برای اینکه ببینید تصویری که سلطنتطلبها ایجاد میکنند این است که گویی ایرانیها غرق در خوشی بودند در آن ایام از فرط خوشی چنین کردند و حتی برخی چهرههای خاندان پهلوی هم اینگونه نمایش میدهند و با نسل جوان ما صحبت میکنند و خیلی مهم است که نقاط قوت و ضعف آن رژیم را ببینیم.
این اقتصاددان با در نظر گرفتن معیشت مردم با استناد بر گزارش فرد هالیدی، اظهار داشت: وی بر اساس گزارشهای رسمی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران میگوید که فقط در تهران در فاصله سالهای ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۲ یعنی قبل از شوک نفتی اجاره خانه در تهران ۱۵ برابر شد و قیمت اجاره خانه در سال ۱۳۵۳ نسبت به سال قبل ۲۰۰ درصد و در سال ۱۳۵۴ نسبت به سال قبل ۱۰۰ درصد رشد داشت.
وی ادامه داد: نکته جالبتر این که در سال ۱۳۴۵ و ۱۳۵۵ در کتاب ریشههای انقلاب ایران مطرح شده است این است که در فاصله سرشماری ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۵ خانوار در ایران شش نفره بود و درصد خانوارهایی که فقط یک اتاق داشتند از ۳۶ درصد سال ۱۳۴۵ به ۴۳ درصد در سال ۱۳۵۵ افزایش پیدا کرد.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی، با استناد بر گفتههای آبراهامیان در کتاب ایران میان دو انقلاب عنوان کرد: آبراهامیان با استناد بر دادههای سرشماری میگوید که در سال ۱۳۵۵ چهار مشخصه اجتماعی قابل اعتنا را میتوانیم استخراج کنیم که اولی جهش چشمگیر مرگ و میر کودکان است یعنی تصور شاه این بود که به سمت دروازه تمدن حرکت میکنیم اما سرشماریها این گونه نبود ویژگی دوم این بود که ایران در سال ۱۳۴۵ در میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا از نظر میزان تختهای بیمارستان نسبت به جمعیت رتبه آخر را دارد.
وی افزود: محور سومی که آبراهامیان ذکر میکند این است که ایران در سال ۱۳۴۵ حدود ۶۸ درصد بزرگسالان ایران بیسواد بودند و نکته چهارمی که او ذکر میکند این است کمتر ۴۰ درصد از کل کودکان در سن تعلیم میتوانستند دوره ابتدایی را به پایان برسانند و مطالبی که در خصوص کیفیت زندگی آن زمان گفته میشد به یقین برای بخش اندکی از ایران وجود داشت اما برای اکثریت قاطع جمعیت چیزی از آنها حاصل نمی شد.
مومنی خاطر نشان کرد: نکته دیگری که در کتاب مقاومت شکننده ذکر شده این است؛ سال ۱۳۵۲ سالی است که در آستانه شوک نفتی قرار داریم. بیش از ۶۴ درصد کل جمعیت شهرنشین کشور دچار سوءتغذیه بودند. این وضعیت در جامعه روستایی به مراتب بدتر بود و ۴۲ درصد جمعیت روستایی در سال ۱۳۵۲ وضعیت تغذیه بسیار بد داشتند و فراتر از سوءتغدیه جامعه شهری است. این میزان رفاه را بررسی میکنید، خیلی بهتر میتوانید اعتراض مردم ر انسبت به رژیم پهلوی بررسی کنید.
وی ادامه داد: حتی در سال ۱۳۵۶ هم ایران در کل منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بدترین نسبت پزشک به بیمار و بالاترین مرگ اطفال و پایینترین تعداد تخت بیمارستان داشته است و کشورهای خارمیانه و شمال آفریقا کشورهای بسیار عقب مانده آن زمان محسوب میشدند و پردازش دادههای سرشماری گویای این ماجرا است.