سارا ریاضی- نشست مجمع عمومی سازمان ملل این هفته در نیویورک برگزار خواهد شد. این نشست نه فقط به واسطه سخنرانی سران کشورها در صحن سبز سازمان که برای دیدارهای حاشیه ای در راه روها از مهمترین حوادث هر سال به شمار می رود.
هفتاد و دومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد اما بار دیگر با محوریت موضوع هسته ای دنبال خواهد شد. با این تفاوت که این بار شنوندگان و حامیان مواضع ایران بر کرسی های نمایندگان اتحادیه اروپا و کشورهای قدرتمند جهان نشسته اند و به اعتراف رسانه های آمریکایی این ایالات متحده آمریکاست که در معرض انزوا در جامعه بین المللی است.
ترامپ در دوران رقابت های انتخاباتی بارها توافق هسته ای را بدترین توافق تاریخ خواند از آرزوهایش برای به بازگشت تحریم ها علیه ایران سخن گفت اما این روزها بیش از هر زمان دیگری به تحقق آرزوهایش نزدیک شده . او تا کنون دوبار پایبندی ایران به برجام را مورد تایید قرار داده اما گزارش های رسیده از کاخ سفید و حلقه نزدیکان ترامپ نشان میدهد این بار چنین تصمیمی ندارد. نیکی هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل مدعی شده ایران بارها توافق هسته ای را با عدم اعطای مجوز به بازرسان برای بازرسی از سایت های نظامی نقض کرده است. این در حالی است که آژانس انرژی اتمی که مسئول نظارت بر توافق هسته ای و تاسیسات هسته ای است اویل ماه تایید کرد که بازرسان آژانس به همه سایت ها اعم از نظامی و غیر نظامی دسترسی دارند و هیچ نقضی در برجام از سوی ایران صورت نگرفته است.
پاسخ آژانس به وضوح خطاب به هیلی و دولت بود. در این میان به گزارش رسانه های امریکایی سه تن از مقامات ارشد دولت ترامپ با خروج امریکا از برجام مخالفند . رکس تیلرسون وزیر خارجه، جیمز ماتیس وزیر دفاع و هربرت مک مستر مشاور امنیت ملی ترامپ هر سه بر این باورند که ادامه برجام به نفع آمریکاست. اما شخصیت های دیگری هم هستند که خلاف این فکر میکنند. مایک پومپئو رییس سازمان سیا در زمان حضورش در کنگره یکی از منتقدان جدی برجام بود. هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل که به عنوان گزینه جایگزین تیلرسون مطرح است نیز یکی از منتقدان سرسخت توافق هسته ای است.
اما مشکل منتقدان توافق هسته ای در آمریکا و بی منطق بودن دلایل آنها علیه برجام چیست؟ مجله اکونومیست در گزارشی این هفته با بررسی انتقادات موجود به توافق هسته ای در کاخ سفید همه آنها را ناشی از کج فهمی و سو تفاهم درباره برجام میداند. بسیاری از کارشناسان سیاست خارجی در آمریکا معتقدند این سو تفاهم ها به دلیل نگاه بلند مدت باراک اوباما رییس جمهور سابق آمریکا به توافق هسته ای ایجاد شده است. اوباما توافق هسته ای را زمینه ساز رابطه تجاری و سیاسی با ایران و در نتیجه آن باز شدن فضای اقتصادی ایران و تحولات ناشی از لیبرالیزاسیون اقتصادی می دانست. این در حالی است که برجام هرگز چیزی بیش از یک توافق کنترل گسترش سلاح هسته ای نبوده است. به اعتراف مقامات دولت سابق آمریکا، هوشمندی مذاکره کنندگان هسته ای ایران در تدوین مفاد برجام راه هر گونه سو تفاهم درباره این توافق را بسته است. مقامات ایران بارها در خلال مذاکرات طاقت فرسا با شش قدرت جهانی بر تمرکز این مذاکرات بر مساله هسته ای تاکید داشتند.
این در حالی است که منتقدان برجام خواستار توافقی به ادعای خودشان «بهتر» اند. توافقی که نه تنها ضامن برنامه صلح آمیز هسته ای ایران بلکه ضامن امنیت ملی آمریکا باشد اما چنین مطالبه ای با ماهیت برجام متفاوت است و سایر طرف های برجام نیز به خوبی از این تناقض آگاهند.
برخی رسانه های آمریکایی مدعی اند آمریکا میتواند هزینه یک جنگ پیشگیرانه برای جلوگیری از تبدیل شدن ایران به یک کشور هسته ای را بدهد اما کارشناسان نظامی معتقدند حملات هوایی برای نابودی تاسیسات هسته ای ایران تنها مسیر دستیابی این کشور به بمب را یک یا دو سال به تعویق خواهد انداخت و در واقع ایران را در بلند مدت تقویت میکند. حمله آمریکا به عراق مثال خوبی برای این مدعای آنهاست. امروز آمریکایی ها بهتر از هرکس میدانند تلاش آنها برای تغییر رژیم در عراق چطور به پاس گلی برای ایران تبدیل شد.
به گفته برخی منابع آگاه آمریکایی محمد جواد ظریف روز چهارشنبه در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل با رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا و دیگر وزرای کشورهای ۵+۱ مذاکراتی خواهد داشت. طبعا نتیجه این مذاکرات در انتخاب تاریخی ترامپ برای تایید یا عدم تایید پایبندی ایران به برجام در نیمه اکتبر تاثیر به سزایی خواهد داشت.
