جمعه 10 فروردین، 1403

کدخبر: 9077 15:18 1393/10/24
خودرو در چنبره انحصار

خودرو در چنبره انحصار

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی
خودرو در چنبره انحصار

خودرو در چنبره انحصار

دسته‌بندی: بدون دسته‌بندی

گفتگو با رییس سابق شورای رقابت برای بررسی وجود انحصار در بازار ؛در پرونده خودرو جهان اقتصاد

مهدی زاهدی:

انحصار در لغتنامه های متعدد به معانی مختلف آمده است از محصورشدگی و محبوس شدگی تا کوتاه شدن و ممانعت و بازداشتگی اما درعمق همه این معانی آنچه بیشتر خودنمایی می کند کلمه محدودیت است.

از سویی اما گویی صنعت خودروی کشور همواره با این واژه عجین شده است. بسیاری از کارشناسان با بیان دلایل متعدد می گویند که به دلیل وجود تنها دو کارخانه تولید خودرو و سهم قابل توجه آن ها در تامین خودروهای مورد نیاز کشور بازار خودروی ایران قطعا انحصاری است اما از آن سو بسیاری نیز معتقدند: به دلیل وجود رقابت در بازار خودروی ایران، انحصار واژه ای بی معنی است.  

چندی پیش نیز وزیر صنعت در خصوص وجود انحصار در صنعت خودرو به صراحت گفته بود: تولید کنندگان خودرو اعتقاد به انحصاری بودن این صنایع ندارند که ما نیز مانند آنها فکر می کنیم،اما شورای رقابت اعتقاد دارد که صنعت خودرو انحصاری است و ورود این شورا در هرجایی که براساس و منوال انحصاراداره شود الزامی است.

برای بررسی بیشتر این موضوع با جمشید پژویان رییس سابق شورای رقابت به گفتگو نشستیم. این اقتصاد دان و استاد دانشگاه علامه در این گفتگو با تاکید بر انحصاری بودن صنعت خودرو در ایران معتقد است انحصار درجات مختلفی دارد.

حاصل گفتگوی ما با رییس سابق شورای رقابت در پی می آید.

جناب پژویان از یک منظر کلی موضوع انحصار در صنعت خودرو همواره مورد موافقت و مخالفت کارشناسان بوده است، عده ایی معتقدند انحصار وجود دارد و عده ایی هم معتقدند که وجود ندارد. نظرشما دراین باره چیست؟

ما وقتی صحبت از انحصار می کنیم، یک انحصار کامل داریم که یعنی فقط یک بنگاه وجود دارد و این بنگاه تنها بنگاهی است که یک کالا را تولید و عرضه می کند اما انحصار درجات مختلفی دارد. معمولا با بعضی شاخص ها که یکی از آنها شاخص تمرکز است ما انحصار را تشخیص می دهیم، یعنی اگر مثلا در بازار حتی 10 تا 15 تولیدکننده وجود داشته باشد ولی دراین میان یک یا دو تولیدکننده 80 یا 90 درصد سهم بازار را در اختیار داشته باشند، در این مورد می گوییم انحصار وجود دارد؛ چرا که مساله انحصار این است که تولیدکننده یا دو تولیدکننده بتواند در قیمت بازار اثر بگذارد، وقتی سهمشان زیاد باشد، با تغییرعرضه شان قیمت بازار را به راحتی می توانند جابه جا کنند. همانطور که در صنعت خودرو این کار را کردند. ما در صنعت خودرو دو خودروساز داریم که نزدیک به 95 درصد سهم بازار را دارد پس این به این معناست که در اینجا انحصار وجود دارد، حتی اگر 10 خودروساز دیگر هم باشند که هر کدام نیم یا یک درصد سهم داشته باشند.

این آمار را با توجه به وارداتی ها در نظر می گیرید؟

شما با وارداتی ها هم در نظر بگیرید، همین است. در واردات بعضی مواقع ما کالاها را در واقع منسجم، یعنی منظور آن کالاهایی است که بسیار مشابه و نزدیک به هم هستند در نظر می گیریم؛ بازار خودروی وارداتی دقیقا با بازار کالاهای داخلی متفاوت است. یعنی کسانی که خودروهای 300-400 میلیونی می خرند، آنهایی نیستند که در بازار داخلی متقاضی هستند، و البته کسانی که متقاضی واقعی در بازار خودروهای داخلی هستند هم توانایی ورود به بازارهای وارداتی را ندارند. با وجود اینکه الان بازار وارداتی ها سهم بسیار جزیی دارد و تغییری هم در شاکله بازار ما نمی دهد، اگر درصدش هم به نسبت بالا بود ولی چون بازارش مجزا است، بازهم نتیجه می گیریم در بازارهای داخلی انحصار وجود دارد.

پس شما معتقدید به رغم کاهش تولیدی که در سالهای گذشته در این دو شرکت اتفاق افتاد اما باز هم 95 درصد حجم بازار در اختیار آن هاست؟  

بله، همچنان این سهم، سهم بالایی است و البته در سال های اخیر که تولید کم شده، تولید دیگر خودروسازی های کوچک هم به نسبت، کاهش یافته است و اصولا وقتی اینها 95 درصد سهم بازار را دارند. آن 5 درصد بقیه هم بین یک تعداد خودروساز پخش شده که تاکید می کنم 5 درصد باقی مانده نقشی نمی توانند در قیمت داشته باشند.

همانگونه که در خاطرتان هست در اویل دهه 70 یک هدف مشخص در لوای قانونی تحت عنوان "قانون خودرو" شکل گرفت و در آن قانون بحث تعرفه را مطرح کردند و گفتند ما تعرفه واردات را بالا می گیریم که از صنعت داخلی حمایت شود، به نظر شما بعد از گذشت بیش از بیست سال ما به این هدف رسیده ایم؟

دهه 60 را فراموش کنید. ما 50 سال است که خودرو می سازیم، زمانی که ما خودرو می ساختیم کره هنوز خودروسازی نداشت. الان شما مقایسه کنید ببینید خودروهای تولید کره و حتی هندوستان و مالزی و... خودروهایشان از همه نظر بهتر است، هم به نسبت وقتی محاسبه می کنید ارزان است و هم کیفیت بالاتری دارد.این به این معناست که ما وزارت صنعتمان موفق نبوده که صنعت خودرو را به سمتی هدایت کند که ما بگوییم دارای صنعت خودروسازی هستیم و در دنیا می توانیم رقابت کنیم. ایران خودرو، سایپا یک تعدادی اتومبیل ها را به صورت نصف قیمتی که در بازار داخلی عرضه می کنند می توانند صادر کنند.

البته همیشه این موضوع ارزان فروشی به خارجی ها تکذیب شده است.

این را همه می دانند که مثلا در دوره ای یه عده کارشان این شده بود که می رفتند خودروهای صادراتی به جمهوری آذربایجان می خریدند و از آنجا دوباره وارد می کردند که سود ببرند. چه طور می توانند این را تکذیب کنند؟!

شما به موضوع کره جنوبی اشاره کردید؛ زمانی که با خودروسازان داخلی راجع به کره صحبت می کنیم و می گوییم ما با کره شروع کردیم اما الان آنها کجا هستند و ما کجاییم؟ می گویند شرایطی را که دولت کره برای آنها فراهم کرده است از جمله وام های با سودهای بسیار نازل را ما نداشتیم، و همچنان معتقدند: ما زیان ده هستیم.

اشکال ما این است که خودرو زود دولتی شد. تا زمانی که خودروهای ما خصوصی بود، یعنی قبل از انقلاب، داشتند به نسبت خوب حرکت می کردند ولی به محض اینکه دولتی شدند و مدیریت دولتی بر خودروها حکمروایی کرد، برنامه های ارایه شده به صورتی انجام نشد که ما بتوانیم خودرویی داشته باشیم که قابلیت رقابت داشته باشد. در مقابل کسانی که حمایت دولت کره را مثال می زنند، باید درباره عدم وجود منابع و معادن در آنجا و وجودشان در ایران صحبت کرد.

یعنی چون کشوری مثل کره منابع طبیعی ندارد، دولتها "مجبورند" خودروسازی شان را حمایت کنند؟

خودروسازان ایرانی فکر می کنند حمایت یعنی دولت باید در جیب آنها پول بریزد. اتفاقا این حمایت نیست. کره در شرایطی که رقابت ماشین های خارجی در اوج بود توانست اتومبیل هایی را بسازد که به راحتی بتوانند در بازارهای جهانی رقابت کند و آنها را بفروشد و این به خاطر مدیریت کارآمد اقتصادی صنایع خودروسازی بود که داشتند.

یعنی دولت دخالت مستقیم نداشت یا اینکه مدیریت کارآمد اقتصادی داشتند؟

مدیریت آنها بوده است. وام هایی که می گویند در کره و دنیا 5 یا 6 درصد است دلیلش این است که تورم آنجا یک یا دو درصد است. در حالی که در اینجا تورم 20 درصد است. یعنی اگر شما وامی با 20 درصد سود بگیرید، به دلیل وجود تورم 20 درصدی قیمت کالای شما را هم بالا می برد.

آقای پژویان به عنوان سوال آخر؛ آیا ما خودروساز هستیم یا نه؟

تاکنون مطالعه جامع و کاملی در این باره صورت نگرفته است. کشورهای خودروساز معدود هستند و همه کشورها خودروساز نیستند. ما در این زمینه به دلیل حمایت شدید و قوی که از صنعت خودرو کردیم در تمام این سال ها فرصت رقابت به این صنعت نداده ایم که متوجه شویم خودروساز هستیم یا نه.



  • دیدگاهی برای این نوشته ثبت نشده است.
  • افزودن دیدگاه


JahanEghtesadNewsPaper

جستجو


  |