داستان سایتهای پیش فروشِ «خارج از دسترس» و آشفتگی در بازار ادامه دارد مهدی زاهدی-این روزها التهاب در بازار خودروی کشور وارد فاز جدیدی شده است و تنها راهکار ارایه شده برای مقابله با این بحران از سوی خودروسازانی که حیات و مماتشان «باید» به همین بازار گره خورده باشد با اتفاقات عجیبی همراه شده است که بیشتر از آنکه توجیهی عقلانی داشته باشد، نشانه هایی از دامن زدن به شایعات را در خود نهفته دارد. پس از آنکه در روزهای اخیر دربازار خودروی کشور با پدیده ای تحت عنوان «قیمت گذاری به سلیقه مالکان خودرو» روبرو شدیم، مسئولان امر، با اعلام افزایش زیر ۱۰ درصدی قیمت خودرو وظیفه شان را برای حل بحران به اتمام رساندند و خودروسازان نیز با قاطعیت وتاکید بر جلوگیری از جولان رانت خواران اعلام کردند خودروهای تولیدی و مونتاژی خود را برای عرضه به بازار پیش فروش می کنند. اما از یک سو نه تنها در فهرست خودروهای اعلام شده برای پیش فروش، نامی از خودروهایی که این روزها فاصله قیمتشان تا قیمت کارخانه، نجومی شده است دیده نمی شود بلکه موضوع مهمتری که شایعات داغ این روزهای منتقدین صنعت خودرو را داغ تر می کند، عدم دسترسی مشتریان واقعی خودرو به سایتهای پیش فروش خودروسازان است، مشتریانی که در روزهای اعلام شده توسط خودروسازان برای پیش خرید همان برندهای اندک قابل فروش مراجعه می کنند، در عرض چند دقیقه و گاها چند ثانیه با درِ بسته «ظرفیت تکمیل شد» یا بن بستِ «دسترسی به این سایت امکان پذیر نیست» برخورد کرده و عطای وعده خرید خودرو برای ۳ ماه تا یک سال آینده را به لقایش می بخشند و بیشتر آنها پس از این ناکامی این جمله را با خود زمزمه می کنند:« دست همه در یک کاسه است!» همه این موارد در نهایت سبب شده است این روزها خودرو، که پس از گذشت چند دهه حضور در صنعت ایران همچنان صنعت به اصطلاح «فحش خور» مردم است، در وضعیتی طوفانی قرار بگیرد، وضعیتی که اگر فکری به حال اصلاح آن نشود، همه مزایای حضورش و بقایش در ایران را از دست خواهد داد... **قصه تکراری چالش ثبت نام گزارش های رسیده حاکی از مشکلات عدیده ثبت نام کنندگان خودرو است؛ ایرنا در گزارشی که به همین موضوع اختصاص داده، آورده است: طرح پیش فروش اینترنتی ایران خودرو به مناسبت عید سعید فطر که چهارشنبه هفته گذشته مرحله نخست آن آغاز شد، روز(یکشنبه) در حالی دومین مرحله آن کلید خورد که سایت این شرکت طبق روال از دسترس خارج شد و قصه تکراری چالش چگونگی ثبت نام مصرف کنندگان واقعی را رقم زد. بازار خودروی کشور در هفته های گذشته روزهای پرالتهابی را تجربه کرد که همچنان ادامه دارد؛ خروج یکطرفه آمریکا از برجام و در پی آن خروج برخی شرکای خودروسازان ایرانی از جمله پژو- سیتروئن، هیوندای موتورز، فولکس واگن و کیاموتورز، در کنار موافقت با افزایش قیمت بیش از هفت درصدی برای تولیدات ایران خودرو(خودروهای کمتر از ۴۵ میلیون تومان) بخشی از سلسله روندی بود که آشفته بازار قیمتی خودرو را رقم زد. اواخر هفته گذشته شرکت ایران خودرو اعلام کرد که برای انجام تعهدات این گروه صنعتی مبنی بر عرضه محصولات و تامین نیاز مصرف کنندگان حقیقی بازار، مرحله دوم فروش ویژه عید فطر در قالب روش های پیش روش و فروش قطعی اینترنتی، امروز اجرا خواهد کرد. مبارزه با دلالان و واسطه های سودجو، دلیل اصلی انجام این فروش ویژه عنوان شده که به گفته «مصطفی خان کرمی» معاون بازاریابی و فروش ایران خودرو قرار بود در فروش های آتی این شرکت، بیش از ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو در روش های مختلف عرضه شود. در حالی که ایران خودرو مرحله دوم فروش ویژه محصولات خود به مناسبت عید فطر را با پوشش تبلیغاتی وسیعی همراه کرده بود، اما بررسی سایت فروش (esale.ikco.ir) از حدود ساعت ۱۰ صبح روزیکشنبه، تعدد و تکرار پیام «خارج از دسترس بودن سایت» را به همراه داشت. ** بازی تکراری، پایان ندارد این روند اخلال در سایت در حالی بارها تکرار شده که هفته گذشته در دور نخست پیش فروش های ایران خودرو، مراجعه کنندگان بعد از اختلال چند دقیقه ای و سپس ورود به سایت در همان دقایق اولیه، با عبارت «ظرفیت تکمیل شد» مواجه شده و تلاش آنها برای خرید ناکام ماند؛ اما امروز، حتی امکان ورود به سایت برای بررسی وضعیت موجودی خودروها نیز فراهم نشد. تکرار این روند نشان می دهد که شیوه کنونی و پیش فروش اینترنتی محصولات از سوی خودروسازان بویژه ایران خودرو، نمی تواند پاسخگوی نیاز خریداران و مصرف کنندگان واقعی باشد. در واقع این بار نیز فرصت برای خریداران واقعی خودرو فراهم نشد تا بار دیگر زمزمه های مطرح شده در رسانه ها و فضای مجازی مبنی بر تعمدی بودن این اقدامات برای ثبت نام را قوت بخشد. انتشار اخبار و گزارش های مختلف از این وضعیت و انتقاد مردم به این شیوه نیز تاکنون نتوانسته خودروسازان را به اصلاح روش یاد شده و تعیین ساز و کاری مناسب برای دسترسی مصرف کننده واقعی خودرو به خرید محصول، ترغیب کند. **عذرخواهی ایران‌خودرو بابت کندی در سیستم ثبت‌نام در همین راستا روز یکشنبه گروه صنعتی ایران خودرو با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: به دلیل مراجعه گسترده متقاضیان نام نویسی مشتریان ایران خودرو در برنامه مرحله دوم فروش عید سعید فطر با کندی مواجه شده است. در اطلاعیه ایران خودرو آمده است: « درمرحله دوم فروش ویژه عید سعید فطر که مقرر بود از ساعت ۱۰صبح روز یکشنبه آغاز شود، به دلیل مراجعه گسترده متقاضیان عملکرد سایت اینترنتی فروش با کندی مواجه شده و امکان نام نویسی برای تعدادی از مشتریان مقدور نشده است. گروه صنعتی ایران خودرو تاکید کرد برنامه های فروش این خودروساز به صورت مستمر ادامه خواهد داشت لذا ضمن عذرخواهی بابت کندی سیستم ثبت نامها به دلیل تقاضای فراوان، از مشتریان تقاضا می شود با اتخاذ صبر و شکیبایی نسبت به ثبت نام خود اقدام کنند. بدیهی است بابت فروش محصولات هیچ نگرانی  وجود ندارد و به منظور پاسخگویی به حجم تقاضای بازار، برنامه ریزی و تمهیدات لازم برای تأمین به موقع و افزایش ظرفیت تولید صورت گرفته است.» ** تحویل یک ساله خودرو به مردمی که امروز خودرو می‎خواهند خبرگزاری تسنیم نیز در این باره گزارش داده است: چند ماهی است که بازار خرید و فروش خودرو همانند بازار دلار و سکه روند صعودی را طی می کند و خبری از مدیریت آن نیست. در این شرایط قیمت خودرو سلیقه ای شده و متناسب با خواست فروشندگان قیمت گذاری می شود. جالب اینجاست که خودروسازان به عنوان متهم اصلی گرانی خودرو همچنان روند کاهش عرضه را در پیش گرفته و خبری از افزایش فروش خودرو در سطح بازار نیست. نوری یکی از فروشندگان خودرو در همین ارتباط با گلایه از اینکه هنوز عرضه خودرو به بازار افزایش پیدا نکرده است، افزود: بازار خودرو این روزها قفل شده و دیگر خرید و فروشی انجام نمی شود. نکته قابل تأمل طرح فروش خودروسازان تحویل یک ساله است که اصلاً برای خریداران قانع کننده نیست. وی با اشاره به اینکه مگر استپ وی ۹۵ میلیون تومان می ارزد، گفت: خودروسازان اگر می خواهند بازار را مدیریت کنند باید عرضه خودرو را افزایش داده و طرح فروش ۲ تا ۳ ماهه  را آغاز کنند نه اینکه خودروها را یک سال بعد تحویل دهند. محمدی دیگر فروشنده خودرو با اشاره به اینکه کاهش عرضه عاملی شده تا سود خودروسازان از افزایش غیر منطقی خودرو افزایش پیدا کند، تصریح کرد: نیاز بازار را چه کسی باید تأمین کند اگر خودروسازان نمی توانند رسماً بگویند نمی توانیم تا دولت فکر اساسی برای بازار کند. وی اضافه کرد: به ما می گویند انبار خودروسازان پر از خودرو است چرا نهادهای نظارتی برخوردی با خودروسازان نمی کنند. تجربه نشان داده وقتی یک محصول در بازار کم است قیمت آنها رشد نامعقولی خواهد داشت. این فروشنده خودرو با بیان اینکه طرح فروش یک ساله خودرو غلط است و به هیچ عنوان جوابگوی بازار پر تقاضای خودرو نیست، به خبرنگار تسنیم می گوید: اگر خودروسازان ماشین دارند چرا وارد بازار نمی کنند اگر ندارند چرا طرح فروش یک ساله خودرو را آگهی می دهند. تحویل خودرو آنهم یک سال دیگر چه دردی از بازار دوا می کند. وی با اشاره به اینکه در طول روزهای اخیر مردم استقبال چندانی از طرح فروش شرکت های خودروساز نداشته اند، گفت: دستگاه های نظارتی کجا هستند که قیمت یک خودرو از کارخانه تا بازار بالای ۲۰ میلیون تومان می شود. مردم همه منتظر تعیین تکلیف بازار بوده و کسی خرید نمی کند. چرا کسی به فکر این بازار نیست. **الان زمان خرید خودرو نیست رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودروی تهران نیز درباره وضعیت آشفته این روزهای بازار خودرو در گفتگویی با ایسنا به نکات قابل تاملی اشاره کرده است. سعید موتمنی با تاکید براینکه قیمت‌های فعلی در بازار خودرو حبابی است و باید کاهش یابد، اظهار کرد: در دو سه هفته اخیر تحت تاثیر عوامل مختلف قیمت خودرو در بازار به شدت افزایش یافته و اختلاف قیمت کارخانه و بازار خودروها زیاد شده است. وی با بیان اینکه در گذشته نیز خودرو دو نرخی بود اما اختلاف بین قیمت کارخانه و بازار در این حد نبود، خاطرنشان کرد: در مقطعی خودروسازان عرضه خودرو را محدود کردند و به دنبال آن رشد قیمت‌ها در بازار آغاز شد. علاوه بر آن نقدینگی سرگردان در جامعه زیاد است و وقتی احساس می‌کنند قیمت یک کالایی افزایش می‌یابد به آن بازار هجوم می‌آورند که همین اتفاق در بازار خودرو افتاد. رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودروی تهران ادامه داد: نتیجه هجوم پول‌های سرگردان به بازار خودرو، وضعیت دو سه هفته اخیر و افزایش شدید قیمت‌ها در بازار بوده است. وی افزود: قیمت‌های فعلی خودرو در بازار حبابی است و کاهش می‌یابد بنابراین مصرف‌کنندگان فعلا صبر کنند تا در صورت عرضه مناسب از سوی خودروسازان پس از متعادل شدن قیمت‌ها نسبت به خرید و تامین نیاز خود اقدام کنند. موتمنی با بیان اینکه قیمت خودروهای وارداتی نیز حبابی است و درحدی افزایش یافته که عملا خریداری برای این خودروها وجود ندارد، تصریح کرد: مصرف‌کنندگان واقعی با این قیمت‌ها خودروی وارداتی خریداری نمی‌کنند و خریداران فعلی به عنوان کالای سرمایه‌ای و نه مصرفی اقدام به خرید می‌کنند. **مسئول گرانی خودروهای خارجی چه کسی است؟ بازار خودروهای خارجی نیز به صورت موازی با بازار داخلی شاهد تاخت و تاز رانت بازی است؛ انجمن واردکنندگان خودرو با انتشار بیانیه‌ای در خصوص اتفاقات اخیر بازار خودرو اعلام کرد: انجمن واردکنندگان خودرو از جمله تشکل های مردم نهاد و برخاسته از هم اندیشی و هم افزایی در بخش خصوصی با رسالت دفاع از حقوق مشروع و قانونی واردکنندگان خودرو است که ضمن جلوگیری از تضییع حقوق مشتریان و ارایه مشورت به مسوولان در موضوع تخصصی واردات خودرو با حفظ مصالح نظام و اقتدار ملی تشکیل شده است. متاسفانه در روزهای اخیر افزایش افسار گسیخته قیمت خودرو و از جمله خودروهای وارداتی موجب کدورت خاطر هم میهنان عزیزرا فراهم آورده و هجمه سازمان یافته ای علیه فعالان این حوزه اقتصادی را رقم زده است و مسوولیت این نابسامانی و گرانی را متوجه همکاران و اعضاء این انجمن دانسته است. این در حالی است که اتفاقات اخیر نه به سود شرکت های واردکننده خودرو و حتی خودروسازان بوده و نه به سود مصرف کنندگانی که این روزها گرفتار این نابسامانی شده اند . بنا بر مستندات و شواهد موجود اتخاذ تصمیم های غیر کارشناسی بدون استفاده از مشورت و نظر این انجمن طی ماههای پایانی سال ۱۳۹۵ مشکلات متعددی را در پی داشته که تبعات آن امروز دامنگیر بازار خودرو کشور شده است. حذف شرکت های غیر نمایندگی از گردونه واردات خودرو از یک سو و بستن سایت ثبت سفارش در خرداد ماه سال ۱۳۹۶ برای شرکت های نمایندگی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت به مدت هفت ماه از مهمترین تصمیمات خلق الساعه ای بود که ضربه مهلکی بر پیکره بازار خودرو وارد کرد. در ادامه افزایش تعداد اسقاط خودرو برای خودرو وارداتی از چهار دستگاه به هشت دستگاه، افزایش استانداردهای خودرویی از ۵۱ مورد به ۸۵ مورد و جلوگیری از واردات خودروهای با ارزش بیش از ۴۰ هزار دلار باعث تشدید فشارها بر بازار خودروهای وارداتی شد. به این تصمیمات غیرکارشناسانه می توان جلوگیری از واردات خودروهای دارای حجم موتور بیش از ۲۵۰۰ سی سی ، افزایش نرخ ارز، عدم تخصیص ارز به خودرو وارداتی ، افزایش نرخ تعرفه های واردات خودرو به طور متوسط ۴۰ درصد، ایجاد موانع گمرکی در ترخیص کالا اعم از پیش پرداخت، عدم پذیرش ضمانت نامه بانکی و اخذ نقدی وجوه جهت خروج خودرو از گمرکات، افزایش ارز مبنا برای محاسبه حقوق و عوارض دولتی از ۳۷۰۰ تومان به ۴۲۰۰ تومان به معنی افزایش ۱۴ درصدی تعرفه، اضافه شدن شدید هزینه های واردات بر اساس بودجه سال ۱۳۹۷ دولت را نیز می توان اضافه کرد که عملاً واردات خودرو به کشور را طی دو ماهه اول سال ۱۳۹۷ به کمتر از  ۳۰۰۰ دستگاه تقلیل داده که خود عامل موثری برای افزایش قیمت خودروهای وارداتی و کاهش هفتاد درصدی واردات نسبت به ماههای مشابه در سال قبل است. بدیهی است که تصمیم های اتخاذ شده نتیجه ای جز کاهش شدید عرضه و افزایش هزینه های شرکتهای نمایندگی خودرو و متعاقباً مصرف کننده نهایی را در بر نداشته است. بنابر تحقیقات علمی بین المللی صرفاً افزایش ۲۰ درصدی تعرفه ها کافی است تا  افزایش ۷۰ درصدی شاخص قیمت مصرف کننده را شاهد باشیم. حال اوضاع فراهم شده از سوی دست اندرکاران امر نه تنها شرکتهای عضو این انجمن را رو به سقوط کشانیده بلکه موجبات نارضایتی مشتریان را فراهم کرده است. این در حالی است که عرضه محدود خودرو توسط شرکت های نمایندگی به علت عدم تامین موجودی کالا موجب فراهم آمدن فضای سوء استفاده دلالان از وضعیت کنونی شده است. به نحوی که با هجمه به فروش های محدود شرکتهای نمایندگی ضمن خرید محصول با قیمت مصوب نسبت به عرضه مجدد در بازار با قیمت های بیش از دوبرابر قیمت نمایندگی اقدام می کنند. از آنجا که شرکت های نمایندگی به جهت حفظ اعتبار برند جهانی خود عرضه محصولات خود را (هرچند محدود) صرفاً بر اساس قیمت های مصوب و تثبیت شده انجام می دهند، به هیچ وجه اتفاقات اخیر و فضای حاکم بر بازار خودرو را برنمی تابند و آن را به مثابه آفت بازار خودرو ایران و از بین بردن اعتبار جهانی برندهای خودرویی در کشور به علت بی توجهی و بی تدبیری دست اندرکاران امرمی دانند. لذا ضمن تقبیح عمل افراد سودجو از شرایط به وجود آمده از هموطنان عزیز تقاضا می شود ضمن تامل در خرید غیر ضرور خودرو تا تثبیت و شفافیت بازار، صرفاً خودرو مورد نیاز خود را از طریق شرکتهای نمایندگی و شبکه رسمی توزیع آنها تهیه نمایند تا با توجه به قول مساعد دولت مبنی بر بررسی فوری مشکلات این حوزه از بازار که از نظر این انجمن به راحتی قابل حل است مجدداً عرضه متناسب با تقاضای بازار کما فی السابق صوت گرفته و ضمن حذف بازار سیاه پدید آمده امکان خدمت رسانی به مردم ایران که شایسته و لایق بهترینها در داشتن خودرویی  ایمن، روزآمد و کم مصرف هستند را برای شرکتهای نمایندگی واردات خودرو فراهم آورند.