امیر علی رمدانی-تحلیلگر و دانشجوی دکتری صنایع-امروزه صنعت، در کنار کشاورزی و معدن، بخش عظیمی از فعالیتهای اقتصادی و تولیدی یک جامعه را در برگرفته و نقشی حیاتی در پیشرفت اقتصادی کشورها ایفا میکند. تقسیمبندیهای گوناگونی برای طبقهبندی صنایع وجود دارد. یکی از این تقسیمبندیها براساس تعداد اشتغال میباشد. براین اساس صنایع به سه گروه صنایع کوچک، صنایع متوسط و صنایع بزرگ تقسیمبندی میشوند. بنگاههای کوچک و متوسط درکشورهای دنیا دارای شباهتهای بسیاری هستند، با این وجود نمیتوان یک تعریف واحد و یکسانی برای همه کشورها ارائه کرد. بدلیل اینکه هر کشوری بر حسب شرایط خاص خود تعریفی از این بنگاهها را مطرح کرده است. در کشورهای مختلف معیارهایی مانند تعداد کارکنان، میزان سرمایه، حجم دارایی کل، میزان فروش و ظرفیتهای تولید برای تعریف صنایع کوچک و متوسط بهکار میرود اما رایجترین معیار برای تعریف صنایع کوچک و متوسط، استفاده از تعداد کارکنان میباشد. در کشور ما واحدهایی که تعداد نفرات شاغل در آنها کمتر از ۵۰ نفر باشد تحت عنوان صنایع کوچک شناخته میشوند.
هرکدام از این سه گروه صنایع، جایگاه و ویژگی خاص خود را دارند اما آن خصوصیتهایی که صنایع کوچک را از دیگر صنایع متمایز میکند ویژگیهای ذیل میباشند:
· این صنایع برای شروع فعالیت احتیاج به حجم سرمایهگذاری کمی دارند.
· دارای ساختارهای پیچیده و فرایندهای کاری سخت نیستند.
· دارای چارتهای سازمانی کم تعداد هستند. اصطلاحا چابک میباشند.
· نسبت به دیگر صنایع برای تولید یا ارائه خدمات خلاقیت بیشتری دارند.
· بستر ایدههای مناسب و نوآوری هستند.
· بسیار راحتتر و روانتر از دیگر صنایع خود را با بازار همگام میکنند.
· نسبت به تغییرات اقتصادی در زمان کوتاهتری عکسالعمل نشان میدهند.
· انعطافپذیر هستند و غیره.
اصطلاحا این صنایع را تحت عنوانSME ها مینامیم که مخفف عبارت Small & Medium Enterprises است. امروزه نقش مهم SME ها در رشد و توسعه جوامع برای همه کشورها مشخص شده و بهدلیل ویژگیهای منحصر به فردی که به برخی از آنها اشاره شد جایگاه ویژه و مهمی در اقتصاد جوامع ایفا میکنند. صنایع کوچک یکی از ارکان مهم، در راستای رشد اقتصادی، اشتغالزایی و محرک صنایع متوسط و بزرگ هستند. طبق آمار منتشره حدود ۹۳ درصد از بنگاههای فعال کشور را صنایع کوچک تشکیل میدهد.
این صنایع حد واسط بین صنایع خانگی و صنایع بزرگ هستند که در برخی موارد با برونسپاری بخشی از فعالیتهای خود به بنگاههای اقتصادی خانگی، بعنوان پیمانکار فرعی، سهم مؤثری در اقتصاد خانواده و اشتغال ایفا میکنند. پراکندگی مکانی این صنایع در اقصی نقاط کشور با سرمایهبری کم، از نکات بسیاری مهمی است، اما باید این نکته را همیشه مدنظر قرار بدهیم که این بنگاهها، مانند نونهالهایی هستند که اگر به موقع و بطور صحیح مورد حمایت قرار نگیرند و از آنها مراقبت نشود، با کوچکترین موانع زمین خواهند خورد.
بطور کلی حمایت از عنوانSME ها، میتواند از اصلیترین فعالیتهایی باشد که در حوزه صنعت باید به آن پرداخته شود. این حمایتها میتواند به طرق و روشهای مختلفی باشد. از جمله مواردی که میتوان بیش از قبل به آنها پرداخته شود موارد ذیل میباشد:
· اعطای تسهیلات برای طرحهای صنعتی با پیشرفت فیزیکی بالا
· اعطای تسهیلات با بهره کم
· برگزاری دورههای آموزشی در راستای ارتقا سطح دانش و مهارت پرسنل واحدهای صنعتی
· برگزاری تورهایصنعتی در راستای هم افزایی واحدها
· حضور در نمایشگاههای داخلی و خارجی جهت ارائه تواناییها و پتانسیل آنها
· توجه به انرژیهای تجدیدپذیر
· مهیا کردن بسترهای بازاریابی نوین
هنگامیکه یک صنعت در کشور با سرمایهگذاری نسبتاً کم آغاز میشود یک زنجیره اقتصادی عظیمی را در راستای فعالیت خود به حرکت وادار میکند؛ بنابراین حمایت از صنایع کوچک و متوسط یعنی حمایت از تولید ملی در راستای تحقق اهداف اقتصادی کشور.