در حالی که رئیس خانه معدن ایران از نیاز حداقل ۵۰۰ میلیون دلاری معادن ایران برای نوسازی و بازسازی میگوید و تاکید میکند که معادن به دلیل استفاده از تکنولوژی قدیمی از بهرهوری پایینی برخوردارند و برای ارتقای تولید و رسیدن به افق چشمانداز ۱۴۰۴ باید از تکنولوژی جدید بهرهمند شویم خبری درخصوص توقف ثبت سفارش برخی ماشینآلات معدنی و عمرانی منتشر میشود.
این در حالی است که تاکنون هیچگونه مصوبه رسمی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت به واردکنندگان این نوع ماشینآلات ابلاغ نشده است. این ماشینآلات درجهت توسعه و عمران کشور یا در معادن، سدها، تونلها یا حتی در مواقع بحران همچون حادثه پلاسکو یا زلزله کرمانشاه در نجات جان انسانها در آواربرداری نقش مهمی را ایفا میکنند و همچنین پس از بحران نیز باید آبادانی و سرپناه مردم را بسترسازی کنند.
مدیر کل دفتر مقررات، صادرات و واردات وزارت صمت متوقف شدن ثبت سفارش ماشینآلات را به دلیل استعلام فنی در راستای ساماندهی واردات اعلام کرد و گفت که این کار در راستای حمایت از تولیدات داخلی است اما باید دید این اقدام تا چه اندازه در بخش معدن و عمرانی کشور تاثیر مثبت داشته است.به گفته معدنداران و پیمانکاران پروژههای عمرانی این اقدام باعث شده تا قیمت ماشینآلات معدنی و راهسازی طی این مدت رشد ۱۰ درصدی داشته باشد و با توجه به اینکه مشخص نیست چه زمانی ثبت سفارش باز خواهد شد سرنوشت بازار آن مشخص نیست و این موضوع عرصه را بر نمایندگان ماشینآلات معدنی و راهسازی وارداتی سخت میکند، چرا که با چنین تصمیماتی ادامه حضور و حیات شرکتهای بزرگ ماشینآلات معدنی و عمرانی به خطر میافتد.
با رشد قیمت ارز و با توجه به بالا بودن هزینههای ماشینآلات معدنی و عمرانی همچنین عدم حمایت دولت برای خرید بهصورت اعتباری معدنداران اغلب به سوی ماشینآلات با کیفیت پایینتر روی آوردهاند که همین موضوع عمر بهرهبرداری را کوتاه کرده و ماشینآلات در جایی که باید مورد استفاده قرار نمیگیرند یا برای ماشین چند کاربرد که در تخصص آن نیست در نظر گرفته میشود. از سویی تنها تولیدکننده واقعی ماشینآلات معدنی و راهسازی در داخل که به گفته بسیاری از فعالان این محدودیتها به دلیل حمایت از این شرکت که به تازگی به بخش خصوصی واگذار شده، صورت گرفته هنوز تولیدات خود را روانه بازار نکرده و متوقف شدن ثبت سفارش باعث عطش بازار و به نوعی ایجاد انحصار شده است.شنیدهها نیز حاکی از آن است که در نامهای به وزارت راه نیز تکلیف شده تا ۳ هزار دستگاه ماشینآلات، از این واحد تولیدی صنعتی خرید کنند. این موضوع نارضایتی شرکتهای واردکننده را بهدنبال داشته و معتقدند دولت میتواند برای حمایت از صنایع داخلی از ابزار تعرفه حمایت کند کما اینکه برخی ماشینآلات که در داخل تولید یا مونتاژ میشوند از تعرفه ۲۰ درصدی برخوردارند و مجموع واردکنندگان این ماشینآلات سنگین معدنی و راهسازی نیز ۲هزار پرسنل دارند و در صورت حمایت یکسویه دولت از صنایع داخلی منجر به تعدیل نیرو در این شرکتها خواهد شد کما اینکه در زمان تحریمها بسیاری از این شرکتها مجبور به تعدیل نیرو شدند.
دبیر انجمن تامینکنندگان ماشینآلات راهسازی و معدنی با اشاره به توقف ثبت سفارش ماشینآلات سنگین معدنی گفت: این اقدام دولت در راستای حمایت از یک تولیدکننده خاص بوده و نمیشود با حمایت یکجانبه منافع کل صنعت و بازار را در نظر گرفت.عبدالرضا صالحی تصریح کرد: اعضای انجمن تامینکننده ماشینآلات راهسازی و معدنی با دارا بودن بیش از ۲ هزار پرسنل با تصمیمهای اینچنینی و ناگهانی متضرر شده و در صورت تداوم آن مجبور به تعدیل نیرو میشوند. وی اظهار کرد: شرکتی ظرف ۱۱ سال اخیر از طریق بالا بردن هزینههای گمرکی و تحمیل آن به خریداران فروش داشته و حال میخواهند آن را تنها منبع تامین این ماشینآلات کنند اماتجربه نشان داده ایجاد انحصار، عواقب زیانبارتری دارد. وی افزود: حتی در صورت فعالیت این شرکت نیز امکان تولید تمام ماشینآلات معدنی و راهسازی در یک واحد وجود ندارد و تولید با تیراژ اندک نیز صرفه اقتصادی ندارد و با این اقدام مجددا این شرکت بعد از دو تا سه سال با انباشت ضرر و زیان روبهرومیشود و به مرز ورشکستگی میرود.
نایب رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی ایران نیز درخصوص توقف ثبت سفارش ماشینآلات معدنی و عواقب آن در حوزه معدن گفت: متاسفانه در برخی موارد تصمیمات عجولانهای اخذ و نتیجه آن مشکلاتی را برای حوزه معدن و راهسازی ایجاد میکند.بهرام شکوری ادامه داد: حمایت از صنایع داخلی بهعنوان تولیدکننده باید صورت گیرد اما تجهیزات و ماشینآلاتی که آنها تولید میکنند در سایزهای محدود وکوچک بوده و بسیاری از ماشینآلاتی که وارد کشور میشود سایز بزرگ هستند که هپکو یا سایر ماشینسازها آن سایز را تولید نمیکنند. مانند تراکهای ۱۰۰ یا ۱۵۰ تنی یا لودرهای ۹۰۰ یا شاولها و بلدوزرهای بزرگ که در کشور تولید نمیشود.وی تصریح کرد: اگر میخواهیم از صنایع داخلی حمایت کنیم باید مشوقهایی برای معدنداران ایجاد کنیم تا آنها ماشینآلات معدنی کوچک را از داخل تهیه کنند. با متوقف کردن ثبت سفارش نمیتوان به این هدف دست یافت.وی تاکید کرد: تولیدکنندگان داخلی توان تولید ماشینآلات بزرگ را ندارند و با این امر موجب کمبود و گران شدن ماشینآلات معدنی بزرگ میشویم و این کار جز لطمه زدن به حوزه معدن در سالی که اقتصاد مقاومتی؛ اشتغال و تولید نام گرفته است، نتیجه دیگری نخواهد داشت.