گروه نفت
پس از وقفه ای ۷ ساله، سواپ نفت خام همسایگان کشورمان در حاشیه دریای خزر با تخلیه سه محموله در پایانه نکا از سر گرفته شد.
به گزارش جهان اقتصاد، خرداد سال ۸۹ بود که با دستور مسعود میرکاظمی وزیر نفت وقت، عملیات سواپ نفت خام پس از ۱۳ سال متوقف شد. این امر علاوه بر تحمیل جریمه به کشور، موجب خدشه دار شدن اعتبار ایران در میان شرکتهای نفتی نفتی حوزه دریای خزر شد. بر اساس این نوع قراردادها، شرکت سوآپ کننده کشتی حامل نفت خام حوزه شمالی دریای خزر را در پایانه نکا به شرکت پایانههای نفتی ایران تحویل میداد و در خلیج فارس معادل حجمی این محمولهها را دریافت میکرد.
سواپ نفت خام علاوه بر درآمدهای بسیاری که برای کشور در بر داشت، با بدل شدن ایران به هاب انرژی منطقه، کشور را در مسیر افزایش قدرت و ایفای نقش راهبردی در میان همسایگان قرار داده بود. با این حال، با تصمیم نادرستی از جنس بی کفایتیهای مدیریتی دولتهای نهم و دهم مبنی بر توقف سواپ نفت، هدر رفت سرمایه گذاریهای انجام شده در این بخش و مشکلات پیش گفته شده را برای کشور به ارمغان آورد. بی استفاده ماندن خط لوله نکا به جاسک با هزینه ۱۷۰ میلیون دلاری آن تنها گوشهای از زیانهایی است که به کشور وارد شده است. محمود آستانه عضو هیئت مدیره شرکت نیکو نیز درآمد ایران در دوران انجام عملیات سواپ را ۸۸۰ میلیون دلار برآورد کرده است. شرکت نیکو بازوی اجرایی شرکت ملی نفت ایران در زمینه سواپ نفت به شمار میرود.
با این حال، طی هفتههای اخیر با تخلیه سه محموله نفت ترکمنستان در پایانه نکا، سواپ نفت خام رسما کلید خورده است. نخستین محموله نفتی در حدود ۶ هزار تن توسط نفتکش روسی وی اف تانکر-۲۰ روز ۱۳ مردادماه، طی دو روز تخلیه شد. این اولین محموله نفتی بود که شرکت دراگون اویل امارات پس از مدتها به ایران ارسال کرده است.
پیش از این شرکت دراگون اویل تمام نفت صادراتی خود را از طریق آلاجای ترکمنستان ارسال میکرد. نفت صارداتی این شرکت به اروپا در دوران تحریم، از طریق آذربایجان (مسیر ریلی باکو-تفلیس-جیهان) یا روسیه (خط لوله نفتی ماخاچ قلعه-نووروسیسک) ارسال میشد.
تخلیه نخستین محموله برای سواپ در ۱۳ مردادماه در شرایطی محقق شد که که بیژن زنگنه وزیر نفت، روز ۱۰ مردادماه در حاشیه مراسم بهره برداری از خط لوله دامغان – نکا، با اشاره به اهمیت احیای سواپ گفت: انجام سوآپ نفت یکی از مسائل مهمی است که با آغاز به کار دولت یازدهم آنرا پیگیری کردیم و اکنون تمام امکانات و شرایط از سوی جمهوری اسلامی فراهم است .
وی افزود: از آنجائی که این مسیر سوآپ چند سالی متوقف بوده است، بازگشایی آن نیاز به زمان و همکاری دیگر کشورهای تامین کننده نفت خام است.
وزیر نفت با بیان اینکه "دستور آغاز سوآپ نفت صادر شده است"، گفت: امروز کشورهای قزاقستان، تراکمنستان و روسیه باید نسبت به تامین سوخت خام برای سوآپ در شمال اقدام کنند و ما در طرف ایرانی آمادگی کامل به لحاط خط و امکانات داریم .
دو محموله نفتی دیگر نیز در روزهای ۱۸ و ۱۹ مردادماه تخلیه شده اند که بنابر اعلام مرکز انتقال نفت نکا، سه محموله ورودی به این مرکز در داخل مخزن نگهداری میشوند و با تصمیم مدیران مربوطه و ورود سایر محمولهها، عملیات تزریق انجام میشود.
از سرگیری سواپ نفت خام علاوه بر ایجاد صرفه جویی در ارسال نفت خام از جنوب کشور به پالایشگاههای تبریز و تهران، امکان بهره بردن از مصرف نفت مرغوب تر و صادرات نفت با مرغوبیت کمتر را برای کشور فراهم میکند.
در همین حال، رئیس مرکز انتقال نفت نکا از پهلو گیری ۱۲ نفتکش تا پایان ماه اوت (۹ شهریورماه) خبر داد. بر این اساس، با کم کردن سه نفتکش که پیش از محمولههای خود را در پایانه نکا تخلیه کرده اند، ۹ نفتکش دیگر بعد از این محمولههای خود را به ایران تحویل خواهند داد.
به گزارش ایسکانیوز، جعفر ابراهیمی رئیس مرکز انتقال نفت نکا اظهار کرد: اولین تاسیسات ابتدایی طرح سوآپ و انتقال نفت خام از نکا تا ری از این منطقه شروع شد.
او تصریح کرد: طرح سوآپ حدود ۷ سال بنا به دلایلی متوقف شده بود و با تلاش دولت و مسئولان وزارت نفت دوباره استارت خورد. در حال حاضر ۳ کشتی محموله نفت خام وارد این منطقه شده است و قرار است در ماه آگوست ۱۲ کشتی نفتکش حامل نفت ترکمنستان تا اواسط شهریور وارد پایانه نفتی نکا شوند. ظرفیت انتقال نفت خام حدود ۸ میلیون لیتر معادل ۶میلیون و ۵۰۰ هزار تن است.
رئیس مرکز انتقال نفت نکا با تاکید براینکه مرکز انتقال نفت نکا ظرفیت ۵۰۰ هزار بشکه در روز را دارد، اظهار کرد: در زمان توقف سوآپ سیستم انتقال همچنان فعال بود و مسولان منطقه همواره تاسیسات و تجهیزات سیستمهای PLC که برای خطوط انتقال به عنوان سیستم پیشرفته کارهای خوبی را انجام دادند تا جاییکه با استفاده از افراد مجرب و تحصیلکرده اشکالات فنی را در اسرع وقت انجام میدادند.
او افزود: مخازن نکا ظرفیت ذخیرهسازی ۲۵۰ میلیون لیتر را در پایانه دارد همچنین قابلیت ارتقا بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون لیتر را نیز دارد.
میتوان یادآور شد؛ با آغاز دوباره این فعالیت ضمن صرفه جویی در هزینه های ارسال نفت خام از جنوب کشور به پالایشگاههای ، تبریز و تهران، جایگاه راهبردی ایران در همکاری با کشورهای آسیای مرکزی و حوزه قفقاز از کریدور شمال- جنوب تقویت خواهد شد.
ایران از امنترین و اقتصادیترین مسیرهای حمل نفت خام به شمار میرود و پایانه نفتی شمال با در اختیار داشتن تجهیزات مدرن و پیشرفته خود میتواند نقش موثری در این حوزه ایفا کند.
سیدحمید حسینی مدیرعامل شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران- منطقه شمال نیز در یک نشست خبری گفت: شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت یکی از مناطق ۱۲ گانه ایران است که در گستره سه استان تهران، مازندران و گلستان قرار دارد.
مدیر نفتی منطقه شمال در بخش دیگری از سخنان خود به صعب العبور بودن مسیرهای این منطقه اشاره کرد و افزود: این شرکت با دارا بودن ۵۰۴ پرسنل رسمی و پیمانی وظیفه انتقال نفت خام را به گلستان و مازندران برعهده دارد. یکی از پرفشارترین فشارشکن مناطق دنیا به دلیل موقیت خاص جغرافیایی دراین منطقه است به گونه ای که در شرایط خاص و ویژه ای عملیات فشار شکن صورت می گیرد.
او ادامه داد: همچنین در مسیر ۳۲ و ۱۶/۱۲ از ساری به سمت تهران جزو مسیرهای خطرناکی محسوب میشوند که گاهی اوقات پای پیاده هم به سختی می شود از آن گذر کرد. به همین علت نگهداری و ایمن سازی این مسیر در واحدهای مختلف یکی از سنگین ترین کارهایی است که در منطقه شمال انجام می شود.
حسینی با اشاره به اهمیت از سرگیری سوآپ نفت تاکید کرد: از سال ۸۵ رئیس جمهور وقت با قزاق ها نشستی داشتند که براساس همان تصمیم گیریها پروژه سوآپ نهایی شد. مجموع سوآپ منطقه شمال در حدود ۲۷۲ کیلومتر در خطوط ۳۰ و ۳۲ اینج قرار گرفته است. این منطقه از ناحیه خزر تا ظرفیت ۵۰۰ هزار بشکه آمادگی انتقال نفت دارد. با اینکه این خط عملا فعالیتی ندارند اما آمادگی کامل داریم تا با توافقی که در زمینه ترانزیت بدست خواهد آمد، استارت انتقال نفت ۵۰۰ هزار بشکه بدون هیچ مشکلی کلید بزنیم.
او با تاکید براینکه در سال گذشته نزدیک ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلون تومان برای ایمن سازی خطوط هزینه کردیم.
حسینی گفت: در مجموع ۱۴ میلیارد تومان هزینه خرید و نصب و اجرای پروژه در تغییر مسیر بوده است.
مدیرعامل شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران- منطقه شمال با اشاره به اینکه آمادگی کامل برای اجرای سوآپ انتقال نفت در این منطقه را داریم افزود: زمانی که محموله نفتی به حد قابل توجه برسد هماهنگی لازم برای انتقال انجام میشود ما امیدواریم سوآپ در این منطقه به جریان بیفتد.
او ادامه داد: دستگاهها و سیستم های بکار رفته جزء بهترین دستگاههایی است که در منطقه استفاده شده است.
حسینی خاطرنشان کرد: حدود ۸۱ میلیون ۶۷۰ هزار لیتر فرآورده به استان گلستان و حدود ۱۸۱ میلیون لیتر از مازندران تحویل ساری میشود با انجام این کار از تردد ۸۷۶ تانکر در جادهها جلوگیری میود.