با خروج آمریکا از برجام اولین نوع تحریم ها محدود کردن صادرات نفت ایران است لذا اگر ایالات متحده محدودیت هایی را برای صادرات نفت ایران وضع کند به رغم تلاشهای اروپا برای خرید نفت کشورمان به گفته برخی از کارشناسان ، اقتصاد ایران تسلیم خواهد شد واز طرفی مقامات بحث بستن تنگه هرمز را پیش کشیدند. اما اینکه تا چه حد عملی خواهد بود یا خیر نظر غلامحسین حسن تاش کارشناس ارشد حوزه انرژی را در این زمینه و تحولات اخیر نفتی جویا شدیم که در ادامه می خوانیم .
۱- به نظر شما تحریم‌های احتمالی چه تاثیری بر صنعت نفت خواهد گذاشت و برای کاهش اثرات‌آن که صنعت نفت به قبل از برجام برنگردد باید چه اقداماتی انجام داد؟
- اگر راه حل حقوقی و سیاسی برای جلوگیری از تحریم‌های امریکا پیدا نشود، تحریم‌ها از یک سو تولید و صادرات نفت ایران را کاهش خواهد داد و از سوی دیگر برنامه‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای صنعت نفت را چه از جهت تامین مالی و چه از جهت تامین تجهیزات دچار مشکل خواهد کرد. در مورد اول یعنی کاهش تولید و صادرات شاید کار زیادی نتوان کرد بستگی به این دارد که خریدارن نفت ایران تا چه حد تسلیم فشارهای امریکا شوند. اما در مورد دوم اولا باید پروژه ها و طرح‌ها را با توجه به شرایط ویژه اولویت بندی نمود و ثانیا حداکثر توان داخلی را بکار گرفت.
۲
- بازندگان و برندگان توافق عربستان و روسیه و امارات چه کشورهایی خواهند بود؟
- اگر منظورتان توافق سن پطرزبورگ در ۴ خردادماه گذشته است باید توجه داشت که این گونه توافقات در یکی دوسال اخیر سابقه دارد. دو سه کشور توافقی را انجام می دهند و سعی می‌کنند آن را در اجلاس اوپک جا بیاندازند . ریشه اینگونه توافقات در مقابله با گسترش تولید نفت شِیل در امریکا بوده است . یعنی اوپکی ها و بعضی غیراوپکی ها در یکی دوسال گذشته سعی داشته‌اند قیمت جهانی نفت را در دامنه‌ای تنظیم کنند که هم درآمدشان خیلی کم نشود و هم قیمت خیلی بالا نرود که نفت‌های شِیلی اقتصادی‌تر شوند و تولید از نفت شیل در امریکا بیشتر شود و چون مدتی بود که قیمت نفت در سطوح بالائی قرار گرفته بود پیش‌بینی می‌شد که چنین توافقی صورت گیرد اما این با خروج یکجانبه امریکا از برجام هم همزمان شد که این خروج به نوبه خود می‌توانست قیمت نفت را بیشتر افزایش دهد ولی به نظر من اگر این اتفاق هم نمی افتاد یعنی ترامپ خروج امریکا از برجام را اعلام نمی‌کرد ، بازهم چنین تصمیمی گرفته می‌شد و در آن صورت در واقع برنده این تصمیم اوپکی ها و روسیه بودند و بازنده آن تولیدکنندگان نفت شیل در امریکا یا تولیدکنندگان نفت در هرجای جهان که هزینه تولید نفتشان زیاد است. اما در شرایطی که روند فشار امریکا بر صادرات نفت ایران مجددا آغاز شده است چنین تصمیمی به هر حال به ضرر ایران هم خواهد بود.
۳
- بستن تنگه هرمز گزینه‌ای عملی است یا تهدیدی با تاثیر معکوس و اثرات احتمالی این تهدید ؟
- به هرحال متوقف کردن تردد کشتی ها از تنگه هرمز امر غیر ممکنی نیست. اگر تهدید جدی وجود داشته باشد که کشتی در هنگام عبور از تنگه ممکن است مورد اصابت قرارگیرد و احیانا در یکی دو مورد چنین اصابتی (به وسیله هر کسی) اتفاق بیافتد به هر حال تردد متوقف خواهد شد و مخصوصا کشتی‌ها حامل انواع سوخت‌ها که بسیار آسیب‌پذیر تر هستند از تردد اجتناب خواهند کرد. اما از نظر حقوق بین‌الملل تنگه هرمز یک آبراه بین المللی است که متعلق به کشور خاصی نیست و همه کشتی‌ها در آن حق تردد دارند ولذا تهدید آن می‌تواند تبعات داشته باشد و موجب اجماع بین‌المللی بر علیه تهدید کننده و احیانا موجب صدور قطعنامه‌های سازمان ملل و مجوز یافتن نیروهای نظامی متحد مانند ناتو برای دخالت در رفع تهدید آن و منجر به درگیری نظامی با تبعات سنگین شود. به هرحال اغلب کشورهای قدرتمند و موثر جهان تهدید این آبراه و تداوم توقف تردد کشتی ها در آن را تاب نخواهند آورد.
گلناز پرتوی مهر
