الیاس رمضانی سراجاری-کارشناس رسمی دادگستری- عضو جامعه حسابداران رسمی تحریر دفاتر قانونی روزنامه و کل از زمان تصویب قانون تجارت در تاریخ ۲۴/۱۲/۱۳۴۷ رسمی و اجباری گردیده است. در زمان تصویب قانون تجارت تحریر دفاتر روزنامه و کل به منظور اخذ اطلاعات و تهیه و نگهداری تراز دفتر کل جزء ضروریات اساسی اطلاعات مالی بوده است، زیرا تهیه تراز کل براساس اسناد حسابداری و بدون تحریر دفتر روزنامه و کل اگر غیرممکن نبوده یقینا بسیار مشکل بوده است . بنابراین اساتید و متولیان نظام حسابداری و تدوین کنندگان قانون تجارت در پاسخ به این نیاز اساسی و در راستای کمک به ثبت و نگهداری منسجم اطلاعات مالی تحریر، پلمپ و نگهداری این دفاتر را قانونی نموده اند. (ماده۷و۸ قانون تجارت )؛ سئوالی که اکنون در اذهان متبادر می شود این است که آیا درحال حاضر تحریر این دفاتر که براساس اطلاعات سیستم حسابداری کامپیوتری تحریر می گردد هم ضرورت دارد؟ سئوال دیگر اینکه آیا فزونی منافع برمخارج که یکی از مفروضات اساسی حسابداری است درفرایند تحریر دفاتر قانونی وجود دارد؟ مخارج دفاترقانونی شامل مخارج تهیه دفاتر، هزینه های پستی، هزینه پلمپ و نگهداری و نهایتا تحریر به صورت دستی به شکل سند به سند یا تحریر از روی تراز ماهانه انجام می شود؛ این اقدام در بیش از ۵۰۰هزار بنگاه اقتصادی صورت می پذیرد و بیش از ۵۰ درصد صفحات معمولا نانویس باقی می ماند. لذا اگر منصفانه تحریر دفاترقانونی را مورد ملاحظه قرار دهیم هیچگونه استفاده ای ازتحریر دفاتر قانونی در داخل بنگاه اقتصادی به عمل نمی آید، زیرا تحریر دفاتر قانونی امروزه از روی اطلاعات استخراج شده ماشین های الکترونیکی با دقت زیاد توسط اشخاص با صرف زمان زیاد بصورت دستی تحریر می گردد؛ این دفاتر فقط توسط سازمان امور مالیاتی و احیانا در دعاوی حقوقی له یا علیه بنگاه های اقتصادی مورد استفاده واقع می گردد. با این اوصاف می توان این پرسش را مطرح کرد که آیا راهکارهایی جهت استفاده از اطلاعات استخراج شده ماشین های الکترونیکی به عنوان ثبت های نهایی بنگاه ها وجود ندارد که نیاز به تحریر دستی دفاتر از این اطلاعات نباشد؟ اشخاص حقوقی فعال درعرصه اقتصادی، سالانه چهاراظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده به سازمان امور مالیاتی ارایه می نمایند. آیا سازمان محترم امور مالیاتی از روی دفاتر قانونی اقدام به کنترل اطلاعات ارایه شده می نماید یا با استفاده از سیستم های کامپیوتر و الکترونیکی؟ آیا دفاتر قانونی که به صورت تراز ماهانه ثبت گردیده است اطلاعات مورد نیاز جهت کنترل و مطابقت اظهارنامه های ارایه شده می نماید ؟ بنابراین تحریر دفاتر قانونی، امروزه تنها به دلیل رعایت تشریفات موروثی که درگذشته به علت ثبت های دستی کاربرد داشته انجام می شود و به هیچ عنوان فزونی منافع برمخارجی بر آن متصور نیست .