یکی از مسائلی که از تأثیرات آن بر این صنعت و تمام صنایع به ویژه در سال های اخیر نمی‌توان چشم پوشی کرد بی‌شک نوسانات نرخ ارز بوده‌است.
یکی از مسائل مهم و تعیین کننده در هزینه تمام شده واحدهای صنعتی نرخ ارز و نوسانات آن است. نوسانات گسترده و وسیع نرخ ارز اثرات منفی و مثبت بسیاری بر پیکره اقتصاد دارد که یکی از آنها بروز تورمهای بسیار شدید و افسارگسیخته میباشد . تورم به نوبه خود میتواند منجر به تغییر بافتهای تولیدی و سرمایهگذاری، تغییر وضعیت بازارهای داخلی و خارجی، تاثیر بر تجارت خارجی (صادرات و واردات) شود.
نرخ ارز یکی از مهمترین متغیرها در تعیین نسبت قیمت واردات و صادرات کسب و کارها و در نتیجه تعیین میزان رقابت پذیری آنهاست. کاهش نرخ واقعی ارز از یکسو قیمت کالاهای صادراتی در بازارهای خارجی را افزایش و از سوی دیگر قیمت کالاهای وارداتی در بازارهای داخلی را کاهش میدهد که ماحصل آن انتقال تقاضای کل به سمت تقاضای کالاها و خدمات خارجی و عدم استفاده کامل از تمامی ظرفیتهای موجود در اقتصاد میباشد.
تولید در اقتصاد ایران به شدت به واردات کالاهای سرمایه ای، واسطه ای و مواد اولیه وابسته است. با درنظرگرفتن چنین شرایطی، تضعیف ارزش پول ملی، افزایش هزینه های تولید، رکود و تعطیلی صنایع را در پی خواهد داشت.
بسیاری از مواد اولیه غذایی ناگزیر است که از دیگر کشورها تأمین شود . به عنوان مثال مهد ادویه جات کشور هندوستان است و تولیدکنندگان چاره ای جز واردات بسیاری از مواد اولیه تولیدات خود ندارند . ضمن اینکه علیرغم پیشرفتهای بسیاری که در صنعت و تکنولوژی کشور و رشد و خودکفایی تولیدات صورت گرفته ، هنوز ما ناچار به واردات بسیاری از ماشین آلات و دستگاهها از سایر کشورها هستیم . بسته بندی ما هنوز به خودکفایی کامل نرسیده و ما چاره ای جز واردات بسیاری از مواد اولیه بسته بندی خود نداریم . تمام این موارد قطعاً متأثر از نوسانات نرخ ارز خواهد بود و افزایش نرخ ارز به شدت تولیدکنندگان را تحت فشار قرار می دهد ، به ویژه اینکه تولید کننده مجبور است مواد اولیه و ملزومات خود را با نرخ بالای ارز وارد کند و این قطعاً هزینه تولید و قیمت تمام شده محصول را بالا می برد . تولید کننده با در نظر گرفتن توان مالی مردم و حفظ رقابت در بازار و حضور در بازار رقابتی نمی تواند قیمت محصول را چندان افزایش دهد . ضمن اینکه تولید کننده با وجدان برای حفظ منافع اقتصادی خود هرگز حاضر به کاستن از کیفیت محصول نخواهد بود .
در اثر تنزل ارزش پول داخلی (افزایش نرخ ارز)، خالص صادرات افزایش می یابد ولی بر شدت هزینه‌های تولید نیز افزوده می‌شود. از طرفی با بهبود ارزش پول داخلی (کاهش نرخ ارز) از خالص صادرات کاسته شده و هزینه‌های تولید کاهش می یابند.
افزایش هزینه های تولید، کاهش حاشیه سود و کاهش توان رقابتی، کمبود سرمایه در گردش بنگاهها، اختلال در سیستم خریدها و معاملات اقتصادی از مهمترین تاثیرات نوسانات نرخ ارز در اقتصاد کشور میباشد. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان نیز ملزم به خرید نقدی مواد اولیه هستند که بهدلیل حجم بالای نیاز آنها با مشکل مواجه می‌شوند.
دکتر مهدی کریمی تفرشی - عضو هیات مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت جوانان
