رویا ایلکا
اگرچه طی ماههای گذشته بسیاری از کارشناسان سیاسی و اقتصادی سناریوهای پیروزی هر کدام از کاندیداها در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا را بررسی کرده و تأثیر سیاسی و اقتصادی آن بر کشور آمریکا و به طور کلی بر جهان تحلیل میکردند اما کمتر کسی پیشبینی میکرد که از بین دو نامزد مطرح انتخابات ریاست جمهوری آمریکا کاندیدای پرحاشیه (دونالد ترامپ) رییسجمهور شود.
دونالد ترامپ درحالیکه برجام را توافقی یکجانبه و به نفع ایران میدانست اما در مواقعی اعلام میکرد در صورت رییسجمهور شدن به شدت و به طور کامل بر اجرای این توافق نظارت خواهد کرد که این نکته دال بر عزم وی بر تعهد بر اجرای برجام است بنابراین شاید بتوان مواضع تند ترامپ علیه برجام را بخشی از تبلیغات انتخاباتی وی دانست که بلند مدت نیست.
اما کارشناسانی که در ماههای گذشته در حال بررسی تأثیر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بر برجام و بازار بورس ایران و ... بودند، در حالی از ریزش بازار بورس ایران به دنبال بازار بورس جهانی و نحوه برخورد ترامپ با برجام سخن میگفتند که در نهایت نامزد حزب دموکرات را رییسجمهور آینده دانسته و بعید میدانستند کاندیدایی که وعده لغو برجام را داده به زودی بر مسند قدرت بزرگترین قدرت اقتصادی، نظامی، امنیتی و... جهان بنشیند.
انتخاب دونالد ترامپ بعنوان رییس جمهور آمریکا افت یک باره شاخص بورس را به همراه داشت اما انتخابات آمریکا مانند بسیاری از شوکهای برونزای دیگر دارای دو اثر کوتاه مدت و بلند مدت بر اقتصاد جهانی و نیز اقتصاد ایران است اثری که به احتمال زیاد چندان دوامی ندارد ولی درمقابل سیاستهای اقتصادی دولت جدید امریکا میتواند بر اقتصاد جهانی و به تبع آن بر اقتصاد ایران اثر بگذارد و نیز سیاست خارجی جدید آن میتواند آثار بلندمدتی بر اقتصاد ایران داشته باشد لذا اقتصاد ایران نیز از انتخابات آمریکا تأثیر بلندمدت خواهد گرفت و حتی با کاهش قیمت جهانی نفت، خروج اقتصاد ایران از رکود اقتصادی دشوارتر خواهد شد.
اما به این دلیل که سیاستها و برنامههای اقتصادی ترامپ به صراحت بیان نشده است در کوتاه مدت نااطمینانی برای اقتصاد جهان در پی خواهد داشت و از آنجا که نحوه برخورد وی با برجام مشخص نیست میتوان این نااطمینانی را در اقتصاد ایران را هم شاهد بود.
اما در دوهفته گذشته مطابق نظرسنجی که در پایگاه اینترنتی جهان اقتصاد با این سوال که انتخاب ترامپ چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟ برگزار شد ۴۶% از شرکتکنندگان تأثیر انتخاب ترامپ براقتصاد ایران را منفی و ۲۹% درصد از آنها مثبت دانستند و ۲۵% درصد ازشرکتکنندگان نیز گزینه تأثیری نخواهد داشت را انتخاب کردند.
گرچه ترامپ مواضع ضد و نقیضی در مورد برجام داشته و از گذر همین مواضع متفاوتش جایی حرف از لغو برجام زده است اما باید دید رییسجمهوری جدید آمریکا که حتی حمایت بسیاری از همحزبیهای خود را به همراه نداشت و البته با دشمنان کشورش اعلام دوستی و با همپیمانان به سردی برخورد میکرد، چقدر انگیزه و قدرتِ زدن به زیر میز توافق هستهای با ایران را خواهد داشت.
از سوی دیگر نکتهای که جای بررسی دارد این است که باید دید فرضیه لغو برجام از سوی رییسجمهور آمریکا به عنوان عضوی از ساختار سیاسی این کشور و همچنین توسط آمریکا به عنوان یکی از کشورهای طرف مذاکره با ایران چقدر از جانب ترامپ محتمل است.
تحلیلها همچنین حاکی از آن است که گرچه با آمدن ترامپ ممکن است که برخی موارد مانند تسهیل روابط بانکی ایران با جهان و همچنین ورود سرمایهگذاران خارحی به ایران به دنبال پیروزی ترامپ با تأخیر انجام شود، ولی این مورد نیز کوتاه مدت است بنابراین نباید چندان نگران تسهیل روابط آینده اقتصادی ایران با جهان بینالملل بود چون در نهایت طبق برجام و الزام طرفین به تعهد به این قرارداد روابط اقتصادی ایران با جهان بهبود مییابد پس میتوان نتیجه گرفت که باید منتظر ماند و دید پس از فاصله گرفتن از هیجانات سیاسی که خصوصیت غالب انتخابات ریاست جمهوری در همه کشورهاست و نیز پس از نشستن ترامپ بر مسند ریاست جمهوری آمریکا چه بر سر روابط اقتصادی با ایران خواهد آمد.